Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Reports of meetings on Māori church matters, 1873, 1895, 1897, 1898, 1899, 1900, 1902, 1909.

[whakatuwheratanga]

I mine te tuaono o nga Hui Nui o te Hahi Maori o te Pihopatanga o Akarana ki te wharekura i Tipene. Panera, Akarana, i te Paraire Hanuere 4, 1895. Ko te karakia whakapure i te Wharekarakia a te Pihopa. Ko te Ohaohatanga, £1 16s. 6d., i tukua mo te perehitanga o nga mahi o te Hui. Muri iho, ka noho te Hui ki Tipene, a ka oti te karangaranga nga ingoa o nga mema, me te inoi, ka kiia e te Upoko he Hui e rite ana ki ta te ture i whakatakoto ai. Ka tu a te Pihopa ki te korero, a koia na tana whaikorero:

Ka nai taku manawareka mo te tokomaha o nga minita maori me nga reimana ka tae mai ki tenei wahi tawhiti, i nga kaainga maha ki tenei Hui a te Hahi Maori o te Pihopatanga. I noho atu to tatou minita kaumatua a Rev. Hohepa Matiu, he pehanga na te koroheketanga. He tamariki nana etahi o a tatou minita Maori. Ko tetahi atu o nga minita kaumatua, ko Rev. Hohua Moanaroa, i araia e te mate te tae mai ai. He mea whakapouri te nohonga atu o nga minita ia ratou e noho ana tona kotahi, tona kotahi, ki tona pariha, ki tona pariha, a ekore e kitekite i nga hoa minita. He oranga ngakau te taenga mai o Rev. Wiremu Turipona, ahakoa tana kopa. A te Ratapu e haere ake nei whakarikonatia ai tetahi hoa mona. Tetahi mea whakapouri, ko te ngaronga atu o etahi o nga mangai reimana. Kahore e tika kia waiho ma nga minita anake e whakatakoto tikanga ma te Hahi. Ahakoa ngaro atu etahi o nga reimana tawhito, tenei te koa ana te ngakau mo te urunga mai o nga mema o etahi takiwa hou—he takiwa ka tahi ka tuku mai i nga mema—Ko taku e matenui nei kia kaua rawa tetahi kaainga o te Pihopatanga, puta noa, puta noa, e hapa i te mema a ko ake nei. A tenei ake minenga o te Hui Topu, tera pea e tae mai he mema mo Waitara mo Parihaka hoki.

Tenei tatou te titiro matatau atu ana ki te mahi a o tatou hoa a Revs. Taimona Hapimana rawa ko Nikora Tautau i whakaritea nei e au kia haere ki Waikato. Ko te rua tenei o nga tau i mahi ai raua ki ena iwi i whakarere nei i te karakia i te wa o te whawhai. Ma raua e whakaatu kia koutou nga hua o ta raua mahi.

Tena pea etahi o koutou kua rongo kua puta he tikanga whakahau i nga Pihopa o te Porowini o Niu Tireni kia tahuri nga tangata o te Hahi ki te inoi, ki te kohikohi oranga hoki, mo nga karere o te Hahi ki te hunga e noho kuare ana ki te Rongopai. Na, aua iwi e noho nei i te pouritaaga, to tenei Pihopatanga, timata ki te Awamutu tae noa ki Parihaka—ko nga iwi mangumangu o Meranihia o Niu Kini. Ko ta matou e tumanako ai, mehemea ka rite tana tono a nga Pihopa, ka whai oranga mo etahi atu minita mo ena takiwa o ta tatou motu. Kahore he minita Maori o te Atirikonatanga o Taranaki. Ko Rev. F. T. Peka te kaitirotiro i nga Maori o tena takiwa, otira e huia ana tana mahi Maori ki te mahi pakeha. Ko taku e hiahia nei kia noho he minita Maori hei hoa mona.

page 5

Kua pahure te taima e titiro ai te Hahi Maori ki Ingarangi ki te oranga ma ratou. Ka mutu ta te Komiti tono Mihanare o te Hahi o Ingarangi te tuku nioni mai ki konei, me te tuku minita mai. E ahu ki ana te mahi o taua Komiti atawhai ki etahi atu o nga iwi o te ao kahore nei ano i whiwhi ki tena tino taonga. Kua kaumatua te Hahi Maori inaianei, a ma koutou ano e rapu he oranga ma koutou a nga ra e haere ake nei. Kua rongo koutou i te haerenga o tetahi o a tatou Pihopa, ara, o Pihopa Tuati ki te kawe i te Rongopai ki nga Mahometana o Pahia; a ko taua Komiti ano hei whangai i a ia. I te minenga o te Hui o te Hahi Maori ki Ohaeawai i te tau 1894, i puta taku tono ki nga tangata whaiwhenua kia motuhia mai tetahi wahi o a ratou whenua mo te Hahi hei whakaranea i te oranga mo nga minita Maori. Na he tono ano tenei naku, me te mahara ake o toku ngakau, ka whakaritea mai e koutou, ka whai tikanga tena tono aku. Kotahi tekau ma rima nga minita Maori o tenei Pihopatanga, a ko a te Ratapu nei ka whakaminitatia tetahi atu. Ka tahi ka pena te tokomaha o a tatou minita.

Ko a Hanuere 31 noho ai te Hinota Nui o tenei Porowini ki Nerehana (Nelson). Ko reira whakaaria ai te tono a te Hinota o Akarana, he mea whakahau mai na te Hui o te Atirikonatanga o te Waimate, kia hanga mai he tikanga e uru ai nga Mangai reimana Maori ki nga Hinota Pihopatanga, me te Hinota Nui. Ki mua mai o taua minenga o te Hinota Nui ka whakamotuhia he Pihopa mo Waiapu ki Nepia me tetahi mo Weringitana ki Poneke. E whaitikanga nga tangata katoa o te Hahi, ahakoa pakeha, Maori ranei, ki ena Pihopa tokorua, na kona i tika ai kia puta ngatahi a tatou inoi ki te Atua kia tukua iho Tona manaakitanga ki a raua. Tena hoki, me puta tahi a tatou inoi mo ta tatou hoa ka whakarikonatia a te Ratapu nei, kia riro mai i a ia te ngakau whakaiti, kia ata matau ai ia ki taua kahakore, a ma reira ka anga tana rapu i te kaha mona i te Putake o te Kaha, kia pono ai tana mahi i te mahi ka karangatia nei ia.