.jpg)
Reports of meetings on Māori church matters, 1873, 1895, 1897, 1898, 1899, 1900, 1902, 1909.
[whakatuwheratanga]
I mine te tuaono o nga Hui Nui o te Hahi Maori o te Pihopatanga o Akarana ki te wharekura i Tipene. Panera, Akarana, i te Paraire Hanuere 4, 1895. Ko te karakia whakapure i te Wharekarakia a te Pihopa. Ko te Ohaohatanga, £1 16s. 6d., i tukua mo te perehitanga o nga mahi o te Hui. Muri iho, ka noho te Hui ki Tipene, a ka oti te karangaranga nga ingoa o nga mema, me te inoi, ka kiia e te Upoko he Hui e rite ana ki ta te ture i whakatakoto ai. Ka tu a te Pihopa ki te korero, a koia na tana whaikorero:
Ka nai taku manawareka mo te tokomaha o nga minita maori me nga reimana ka tae mai ki tenei wahi tawhiti, i nga kaainga maha ki tenei Hui a te Hahi Maori o te Pihopatanga. I noho atu to tatou minita kaumatua a Rev. Hohepa Matiu, he pehanga na te koroheketanga. He tamariki nana etahi o a tatou minita Maori. Ko tetahi atu o nga minita kaumatua, ko Rev. Hohua Moanaroa, i araia e te mate te tae mai ai. He mea whakapouri te nohonga atu o nga minita ia ratou e noho ana tona kotahi, tona kotahi, ki tona pariha, ki tona pariha, a ekore e kitekite i nga hoa minita. He oranga ngakau te taenga mai o Rev. Wiremu Turipona, ahakoa tana kopa. A te Ratapu e haere ake nei whakarikonatia ai tetahi hoa mona. Tetahi mea whakapouri, ko te ngaronga atu o etahi o nga mangai reimana. Kahore e tika kia waiho ma nga minita anake e whakatakoto tikanga ma te Hahi. Ahakoa ngaro atu etahi o nga reimana tawhito, tenei te koa ana te ngakau mo te urunga mai o nga mema o etahi takiwa hou—he takiwa ka tahi ka tuku mai i nga mema—Ko taku e matenui nei kia kaua rawa tetahi kaainga o te Pihopatanga, puta noa, puta noa, e hapa i te mema a ko ake nei. A tenei ake minenga o te Hui Topu, tera pea e tae mai he mema mo Waitara mo Parihaka hoki.
Tenei tatou te titiro matatau atu ana ki te mahi a o tatou hoa a Revs. Taimona Hapimana rawa ko Nikora Tautau i whakaritea nei e au kia haere ki Waikato. Ko te rua tenei o nga tau i mahi ai raua ki ena iwi i whakarere nei i te karakia i te wa o te whawhai. Ma raua e whakaatu kia koutou nga hua o ta raua mahi.
Tena pea etahi o koutou kua rongo kua puta he tikanga whakahau i nga Pihopa o te Porowini o Niu Tireni kia tahuri nga tangata o te Hahi ki te inoi, ki te kohikohi oranga hoki, mo nga karere o te Hahi ki te hunga e noho kuare ana ki te Rongopai. Na, aua iwi e noho nei i te pouritaaga, to tenei Pihopatanga, timata ki te Awamutu tae noa ki Parihaka—ko nga iwi mangumangu o Meranihia o Niu Kini. Ko ta matou e tumanako ai, mehemea ka rite tana tono a nga Pihopa, ka whai oranga mo etahi atu minita mo ena takiwa o ta tatou motu. Kahore he minita Maori o te Atirikonatanga o Taranaki. Ko Rev. F. T. Peka te kaitirotiro i nga Maori o tena takiwa, otira e huia ana tana mahi Maori ki te mahi pakeha. Ko taku e hiahia nei kia noho he minita Maori hei hoa mona.
page 5
Kua pahure te taima e titiro ai te Hahi Maori ki Ingarangi ki te oranga ma ratou. Ka mutu ta te Komiti tono Mihanare o te Hahi o Ingarangi te tuku nioni mai ki konei, me te tuku minita mai. E ahu ki ana te mahi o taua Komiti atawhai ki etahi atu o nga iwi o te ao kahore nei ano i whiwhi ki tena tino taonga. Kua kaumatua te Hahi Maori inaianei, a ma koutou ano e rapu he oranga ma koutou a nga ra e haere ake nei. Kua rongo koutou i te haerenga o tetahi o a tatou Pihopa, ara, o Pihopa Tuati ki te kawe i te Rongopai ki nga Mahometana o Pahia; a ko taua Komiti ano hei whangai i a ia. I te minenga o te Hui o te Hahi Maori ki Ohaeawai i te tau 1894, i puta taku tono ki nga tangata whaiwhenua kia motuhia mai tetahi wahi o a ratou whenua mo te Hahi hei whakaranea i te oranga mo nga minita Maori. Na he tono ano tenei naku, me te mahara ake o toku ngakau, ka whakaritea mai e koutou, ka whai tikanga tena tono aku. Kotahi tekau ma rima nga minita Maori o tenei Pihopatanga, a ko a te Ratapu nei ka whakaminitatia tetahi atu. Ka tahi ka pena te tokomaha o a tatou minita.
Ko a Hanuere 31 noho ai te Hinota Nui o tenei Porowini ki Nerehana (Nelson). Ko reira whakaaria ai te tono a te Hinota o Akarana, he mea whakahau mai na te Hui o te Atirikonatanga o te Waimate, kia hanga mai he tikanga e uru ai nga Mangai reimana Maori ki nga Hinota Pihopatanga, me te Hinota Nui. Ki mua mai o taua minenga o te Hinota Nui ka whakamotuhia he Pihopa mo Waiapu ki Nepia me tetahi mo Weringitana ki Poneke. E whaitikanga nga tangata katoa o te Hahi, ahakoa pakeha, Maori ranei, ki ena Pihopa tokorua, na kona i tika ai kia puta ngatahi a tatou inoi ki te Atua kia tukua iho Tona manaakitanga ki a raua. Tena hoki, me puta tahi a tatou inoi mo ta tatou hoa ka whakarikonatia a te Ratapu nei, kia riro mai i a ia te ngakau whakaiti, kia ata matau ai ia ki taua kahakore, a ma reira ka anga tana rapu i te kaha mona i te Putake o te Kaha, kia pono ai tana mahi i te mahi ka karangatia nei ia.