New Zealand: Acts affecting Native Lands, 1886, 1888-91 and 1894-95

He Ture hei whakatopu hei whakatika i te Ture whakarite tikanga mo te whakaarauga me te whakapainga o nga Taiapa wehewehe rohe whenua me nga Taiapa arai Rapeti

He Ture hei whakatopu hei whakatika i te Ture whakarite tikanga mo te whakaarauga me te whakapainga o nga Taiapa wehewehe rohe whenua me nga Taiapa arai Rapeti.

Ka Meingatia Hei Ture e te Runanga Nui o Niu Tireni e noho huihui ana i roto i te Paremete, i runga hoki i tona mana, ara:—

1. Te Ingoa Poto o tenei Ture ko "Te.Ture Taiapa, 1895," a mo te tahi o nga ra o Hanuere tau tahi mano waru rau iwa tekau ma ono ka timata ai te mana o tenei Ture.
2. I roto i tenei Ture, me ka kore e rereke te hangai i nga putake o roto nei,—
3.
(1.) Me pa atu tenei Ture, ki—
(a.) Nga whenua katoa a nga Maori kua puta te Karauna karaati, tetahi atu take ranei kua whakataua e te Kooti Whenua Maori, pewhea ranei:
( b.) Ki nga whenua e puritia ana e te Kai-tiaki mo te Katoa i raro i nga tikanga o "Te Ture Whakatau Rahui o te Tai Hauauru, 1892," e tiakina ana ranei mo nga Maori i raro i etahi atu tikanga; a me pa atu hoki, ki,
( c.) Nga whenua e purutia ana e nga Maori i raro i a ratou ritenga me a ratou tikanara, i rahuitia ranei mo ratou, kaore ano kia whakataua nga take, engari e riihitia ana hei painga mo te hunga whaitake:
(2.) Me pa atu nga tikanga e whai ake nei ki nga whenua e whakahuatia ana i te rarangi ( a) o te whahanga (1) o tenei tekiona, ara:—
( a.) Ki te whakataua kia utu te Maori nona te whenua i te moni mo te mahinga taiapa i raro i nga tikanga o tenei Ture, me whakaeke atu aua moni i whakataua e tika ana kia utua ki te tangata nana i tono te whakawa, hei taunaha ki runga ki te whenua, hui atu ki te itareti, kia ono pauna mo ia tau mo ia rau pauna, i te mea ka rehitatia he tiwhikete o te ahua e mau ake nei i te Kupu Apiti B ki tenei Ture, a ko taua tu tiwhikete me whakaputa e te Kooti nana i whakatau, i runga i te tono a te tangata i whakataua ra ki a ia aua moni.
( b.) Ko taua tu tiwhikete ka meingatia he pukapuka whaimana i raro i nga tikanga o "Te Ture Whakawhiti Whenua, 1885," ka meingatia hoki he pukapuka whaitikanga kia pa ki te whenua i raro i nga tikanga o "Te Ture Rehita Whenua, 1868," a ka ahei kia rehitatia.
( c.) Kaua e tika e mana ranei te hoko, te riihi, te tuku pewhea ranei i taua whenua e pangia ana e te taunaha pera, kia utua ra ano aua moni, kia rehitatia ra ano hoki te utunga o aua moni, penei ano me nga tikanga e mana mai nei mo nga mokete whenua.
(3.) Mo runga mo nga tikanga o tenei Ture, ka meingatia ko te Kai-tiaki mo te Katoa te tangata nana nga whenua katoa e whakataua peratia ana ki a ia: Engari me waiho mana e utu nga whakataunga i raro i nga tikanga o tenei Ture i runga anake i tona tuunga Kai-tiaki, kaua hoki e hipa ake i nga moni e watea ana i ia wa i ia wa.
4. Kaua tenei Ture e pa atu ki nga whenua a te Karauna kaore ano kia hokona, ki nga rahui ranei mo te katoa kaore ano kia whakataua ki nga hunga whakahaere takiwa, kai-tiaki, ki etahi atu tangata ranei; a kaore hoki e tika i raro i tenei Ture kia utua e te Karauna, e te Kawana, e tetahi Poari whakahaere whenua, apiha ranei e whakahaere ana i nga whenua a te Karauna, rahui ranei mo te katoa, tetahi taha o te utu mo te hanganga me te whakapainga ranei i tetahi taiapa.
5. (1.) Mehemea ka hanga he taiapa i raro i nga tikanga o tenei Ture hei rohe i waenganui i nga whenua e puritia ana e tetahi tangata e noho ana i runga i te whenua a te Karauna me te whenua e piri ana ki tera, ka waiho ki taua tangata e noho ana i runga i te whenua a te Karauna mana te whakaaro ki te utu ki nga tangata nana te taiapa i hanga, ki te tangata ranei e tika ana, te hawhe o nga moni mo te hanganga, kia utua ranei e ia ko te moni hua itareti kia rite ki te kotahi tekau pauna mo ia tau mo ia rau pauna i pau, ko aua moni hua itareti me utu i ia tau i ia tau e noho ana ia i runga i te whenua. (2.) Engari e tika ana kia utua e taua tangata e noho ana i runga i te whenua a te Karauna te hawhe o nga moni e pau ana mo te whakapainga i te taiapa pera i te wa e noho ana ia i taua whenua.
6. Ka ahei te Poari Whenua, i raro i "Te Ture Whenua, 1892," ki te ki he whakapainga tuturu mo te whenua i raro i nga tikanga o taua Ture te taiapa arai rapeti.