Nga Korero Paramete: 1891-1895
Te Pire Mo Nga Katimauta Me Nga Tiute Waipiro
Te Pire Mo Nga Katimauta Me Nga Tiute Waipiro.
Na Te Pirimia, ara, na Te Hetana ( Hon. Mr. Seddon) i whakatakoto te motini ki te Whare hei timatanga mo te korero, katahi ka tu ake ko Te Waari ( Hon. Mr. Ward), ko te Minita tenei mo nga Moni a te Koroni, a ka whakamarama ia i nga tikanga katoa o te Pire. Ka mutu ia ka korero ko Kapene Rahera ( Hon. Captain Russell), Te Hetana ( Hon. Mr. Seddon), Te Makenehi ( Mr. T. Mackenzie), Te Pere ( Mr. Bell), Te Mira ( Mr. Millar), Te Wirihana ( Mr. Wilson), Te Hoka ( Mr. Hogg), Te Tuhi ( Mr. Duthie), Meiha Tuari ( Hon. Major Steward), Te Morihana ( Mr. Morrison), me etahi atu mema Pakeha tokomaha, na wai a, ka tae ki a—
Hone Heke.—Ki taku mahara kaore i te pai nga ritenga kua whakaaria nei e te Kawanatanga i roto i tenei Pire. Ki taku mohio tenei etahi mea i tino tika kia uru ki roto ki tenei Pire kua ata whakarerea e te Kawanatanga, ara etahi mea e tika ana kia taaketia, a kia homai kia whiriwhiria e te Whare nei. E rite ana taku ki ta etahi o nga mema kua korero ake nei mo tenei Pire, e mea nei me whakaneke ake te tiute mo nga pia me nga poata e haria mai ana i tawahi ki tenei koroni, ara, ki runga ki nga mea katoa pera te ahua, ehara nei i te tino kai e ora ai te tangata; me rite hoki enei ki nga tikarete, ki nga tupeka me era atu mea, a me whakaneke ake te tiute. Tena ko nga puutu me nga kakahu o rawahi me whakamama te tiute hei utu ma ena, kia ngawari ai te utu, a kia taea ai aua tu mea e nga kai-mahi me nga rawakore te whakawhiwhi kia ratou ko a ratou tamariki me a ratou wahine. E whakatika ana ahau ki nga korero a te mema honore mo te Waitemata, e mea nei ia me whakamama rawa te tiute mo te waea taiapa, kia kaha ai nga tangata ki te whakanohonoho a ki te whakapai i nga whenua mohoao o nga motu nei. Te mea pai me tuku noa mai nga waea taiapa ki tenei koroni, kaua rawa e to- noa kia utu tiute. Tena mo nga hua rakau, ara, mo nga arani, panana, me era tu ahua mea, e tukuna mai nei e nga motu ki tenei koroni, kei te whakapai atu ahau ki to Kawanatanga mo ratou i whakaae nei, ki te hiahia o te nuinga o nga mema o tenei Whare, kia kaua e hoatu he tiute ki runga ki aua hua rakau. Ki taku he pai rawa mehemea kaore i whakarahia ake te tiute hei utu ma te tii. Kei te whakahe ahau mo te taaketanga o etahi o nga mea e whakahuatia ana i roto i te rarangi apiti ki te Pire. Kei te whakahe hoki ahau mo te korenga kaore i taaketia nga pia e mahia ana i roto i te koroni, a mo te korenga kaore i whakaurua taua mea ki roto ki tenei Pire.
Ko te whakapotonga kautanga tenei o nga korero a Hone Heke mo runga i tenei Pire. Tenei ano te roanga atu.
Ka mutu ia he maha nga mema Pakeha i tu ake ki te korero.
No te mutunga o era katahi ka pootitia te Pire. No te tatautanga i nga pooti ka kitea e wha tekau ma toru nga mema i tautoko i te Pire a te Kawanatanga, a e rua tekau ma toru nga mea i turaki.
Ko Tame Parata me Wi Pere i te taha Kawanatanga, a ko Hone Heke me Te Ao i te taha Apitihana.
Heoi paahi ana te panuitanga tuarua o te Pire.
No te tekau meneti ki te rua karaka i te po i hiki ai te Whare.