Nga Korero Paramete: 1891-1895

Paraire, te 7 o Hurae, 1893

Paraire, te 7 o Hurae, 1893.

Nga Kura Maori.

R. Tamihana.—Patai ana ki te Minita Kura ko awhea tukua nga Kura Maori ki raro ki te Poari whakaako whakahaere ai?

Te Riiwi.—Kua tutakina te kura i tukua atu ki te Poari. Kua tutakina nga kura i Tangiteroria, Ahipara, me Matakohe me te pare atu hoki ki te Poari kura. I mea ano te Kawanatanga kia tukua te kura i Kirikiri ki te Poari erangi kaore i whakaae nga Maori no ratou te whenua e tu ra te kura na reira kihai i taea. Kei te whakahaere ano ia i etahi tikanga ano kia pai haere te mahi.

Pire Mo Tongariro Whenua Ahuareka.

Ko Mekenehi.—Homai ana he Pire kia ahei ai te tango he whenua hou me te whakahaere hoki i taua whenua ahuareka. He whenua tino miharo tenei, nui atu te ata ahua. Ko nga whenua e whakatapua ana i raro o tenei Pire e 62,000 eka. Kaore i nui rawa te whenua a nga Maori i roto. Erangi kua oti te homai e nga rangatira Maori tetahi wahi, a kua hokona hoki e te Karauna tetahi wahi, e penei ana nga eka ara:—

Eka.
Te whenua i homai e nga Maori 23,510
Te whenua o te Karauna 15,380
Te whenua e meinga ana kia hokona 14,510
Te whenua a nga Maori ake 8,900
62,300

E 8,900 eka anake te whenua a nga Maori e tangohia ana. E hara i te whenua momona tenei erangi he pai kau hei matakitaki. Ki te oti te rerewe ki Akarana, e whitu maero te pamamao atu ki taua rerewe. E whakawatea ana tenei whenua ma te Poari e whakahaere, ma ratou e whakaeke tetahi utu ngawari nei mo te hunga haere ki te matakitaki, ka waiho aua moni hei oranga mo te Poari, ka hanga he huarahi, a tera e nui te haere mai o nga Manuwhiri ki te tirotiro i tenei whenua.

Taipua.—E korero pohehe ana au i te mea kihai au i kite i tenei Pire engari e rongo ana ahau kaore ano i utua tetahi wahi o te whenua e tangohia ana. He whenua Maori tonu koia ahau i mea ai me pare ki te Komiti Maori….

He nui nga mema i korero mo tenei putake, panui tuarua ana te Pire.