The Ancient History of the Maori, His Mythology and Traditions. Nga-Ti-Whatua [Vol. IX]
Upoko IV — Nga Putake Korero A Nga Ti Whatua Mo Te Takiwa Ki Wai-Te Mata (Nga-Ti Whatua)
Upoko IV
Nga Putake Korero A Nga Ti Whatua Mo Te Takiwa Ki Wai-Te Mata (Nga-Ti Whatua)
E taka ki te raro e kaupapare ana
Whakangaere ana te ope i a Tau
He kawe i au te uta ki Taurere
Te kite noa au ia Te-rua-too
Tou rongo ra e ahu ra i waho
Kai tupu wahine i waho ai au
Mai me torokaha te reti i Marama
Ma roto te tawhi ka hoki te Manako
Whai ana te konohi te rutunga wai
Hoe nau e Tarehu ki te Tupa-uru
Te Whakaheke waka ka tuku nga ruhi noa
Te kara whaitia te ihu o Turi-kohu
Waka a Te Kauwae kia rawe noa au
Turutu au e nga hau o Ihe i
No te tau 1822 a Hone Kaora te kaiwhakamaori a Te-rau paraha i tae mai ai ki enei motu, a no te tau 1829 aua i haere ai ki Kawhia noho ai. A no te tau 1826 te parekura i te Rore i turia ai.
Ka moe a Hua-kaiwaka i a Whau-te-angi(rangi) ka puta ko Ra-po-tu, tana ko Kai-waka-rangi, tana ko Kake-tu, tana ko Te Hehewa, tana ko Pu-rehurehu, tana ko Hetaraka, ka moe ano a Whau-te-rangi i a Kapua ka puta ko Rangi-mauria.
Nga Pa a Nga-iwi ko Maunga-whau, ko Maunga-kiekie, ko Mangere, ko Otahuhu, ko Rarotonga, a na Te-wai-o-hua a Ngaiwi i whawhai parekura tonu.
Na Koperu te Pa i Mau-inaina i huaki a na Nga-para-o-rahi aia i patu i taua huaki.
Ko te matua tane o Te Kawau raua ko Te-tinana he kotahi tonu ko a raua whaea, he wahine ke, no Wai-kato te whaea o Te Kawau, no Nga-ti-whatua te whaea o Te-tinana.
Te pounamu nei, a Te-whakarewa-tahuna, na Rangi-ika-ketu, na te wahine a Te Hehewa.
Te take o te ingoa nei o Te-tao-u, he tu no te uma o te tupuna o Te-tao-u i te tao, koia i kiia ai ona uri ko Te-tao-u, te ingoa nui ia o taua iwi i nga ra o mua ko Nga-ririki.
Te ingoa o te Pa nei o Tau-oma, ko Mokoia tetahi o ona ingoa, me Mau-inaina na Nga-ti-paoa aua Pa ra i mahi a nohoia ana e ratou e rua aua Pa, kotahi i te tihi a te puke, kotahi i tatahi e tu ana, a tae noa ki nga ra i patua ai aua Pa ra e Nga-puhi, ko Putu he tane, me Kehu page (40)he wahine no Wai-kato i noho i Tau-oma a he tuahine taua wahine na Huri.
Nga iwi nei, i takea mai i a Nga-tai. Ko Nga-tai te iwi matua, a he wehenga no Nga-tai a Te-wai-o-hua, a he wehenga no Tewai-o-hua a Nga-iwi.
Ko te mere nei ko Kaho-tea na Ahoahoa taua mere, no te Patu-wai a Ahoahoa, o Tauranga ara o Motiti, a na Ahoahoa i tuku taua mere ki a Moana o Nga-ti-maru a na te iwi o Nga-timaru i tuku ki te iwi o Wai-kato, a na Wai-kato i tuku ki a Ngati-teata, hei koha ma ratou ki te wahine a Ahu-rangi a Nga-timaru i moe i te Nga-ti-teata rangatira, a na Nga-ti-teata i tuku ki te tuakana a Te Kawau ki a Awa-rua, ki te tangata i makuturia ra e Wai-kato i aia e tarai ana i te hoe tawa.
I noho a Awa-rua i Onehunga, a ka hiahia aia kia haere aia ki Wai-kato, a ka haere aia, nei koa, i aia te mere nei a Kaho-tea, a he mea kei ngaro taua manatunga i aia, ka huna eia ki waenga o tana maara i One-hunga, a kihai te tahi o tana iwi i mohio ki taua mere kua huna eia, a tena e mate aia i te makutu e Wai-kato ka ngaro te mere ra, a tae noa ki nga ra i nohoia ai a Onehunga e te Pakeha, a na te Pakeha i kite taua mere me nga kurukuru i roto i te haupu rangitoto e huna ana e riro ana taua mere i a Potatau a maua ana eia ki Wai-kato.
Ka noho ra e Nga-ti-paoa i Mau-inaina a ka haere ratou ki te hii ika, a tapa ana te page (41)ingoa o te tahi mango ko Haupa, a na taua kanga nei i turia ai te riri a Te Kawau Apihai kia Nga-ti-paoa i Mahurangi i Rangimata-rutu.
Na Te-ota-tu i patu a Katipa i Whakatiwai hei utu mo te mate o Ponui i makuturia e Horeta, a te mate a Horeta e Waikato, a i haere atu a Inu-kura ki Whakatiwai a kohurutia ana aia i te tama a Horeta, hei utu mo te mate o tana matua mo Horeta, mai reira ka haere a Te Kauwae ki Whakatiwai me tana taua a patu ana ko Huru-uia raua ko Kapa-ta i te tau 1834. No te tau 1836 i hoki mai ai a Potatau ki Te-whana-kaha noho ai.
Ko Mangere me Maruku nga wahi i nohoia e Nga-iwi, a ko Mangere me One-hunga nga wahi i nohoia e Nga-oho, e hara aua iwi nei i Wai-o-hua, ko Nga-tai te iwi o Te-hehewa, o Ngati-tai e noho ana i te Wai-roa i Papa-roa i Hawiki (Howick) o te iwi o Hori Te-whetuki. Ko Nga-tai te iwi o Te-hehewa me te Wai-o-hua he iwi kotahi raua.
Te take o enei iwi koia nei: Ko Nga-ririki te putake kia puta i aia ko Nga-iwi, kia puta i Nga-iwi ko Te-wai-o-hua. Te take o te ingoa nei o Te-wai-o-hua, he koraha, ara he tahaa na Hua. I noho a Hua i te Pa nei i Totara-i-a-hua ana i Maunga-kiekie, a e noho a Tiki-te-awa-tu i Mangere i nga ra o Hua e ora ana, a i aua ra i noho a Te-rangi-kai-mata i Ihu-matao a ko Maungatikatika hoki te tahi ingoa o Ihu-matao. Ko te Pa a Kiwi ko Maunga-kiekie.
Te tahi ingoa o Mau-inaina, ko Taumata-inaina, a ko taua papa pounamu ra e kiia ra ko Te-whakarewarewa, he pahu taua papa no te Pa o Kiwi i Maunga-kiekie, a te tahi ingoa o te wahi i mate ai a Nga-ti-whatua i a Hongi i roto i page (42)Kai-para a e kiia nei ko Te-ika-ranga-nui, ko Wai-makomako te tahi ingoa ano o taua wahi, i tu ai taua parekura.
Ko Nga-oho te ingoa nui tonu o te iwi nui tonu na ratou i noho mataati te takiwa ki Wai-te-mata ki nga Pa nui o taua wahi i Maunga-whau, i Maunga-kiekie, me te tini o aua Pa, na Nga-oho i noho aua Pa i nga ra o mua, a no muri iho nei i whakahuaina ai he ingoa mo taua iwi ra mo Nga-oho, no nga wa e wehewehe ai hei hapu, ko Nga-iwi, a no reira ko Te-wai-o-hua.
Ko Mata-rutu te wahi i parekura ai a Nga-ti-whatua me Nga-ti-paoa i Te-whau, ara i te takiwa ki Paru-roa.
Ko Ngohi-kiore te ingoa o te toka i te moana i waho ake o Ngutu-wera i roto i te awa o Wai-te-mata, ako te papa kowhatu rangitoto i tawahi ake o Ngutu-wera, nga ingoa o taua papa ko Toka-roa, a ko Te-makamaka-o-te-ruarangi. Ko Te-rua-rangi he iwi patu-pae-a-rehe no Wai-kato, he ope haere na taua iwi ki raro ki a Nga-puhi e kore taua iwi ra e eke i te waka, haere tonu ai i uta, a tena e tae mai ki Te-to, ki te moutere e tu i waho ake o Te-to, a kahore kau he whitianga mo ratou, ka tu te iwi ra ka hari i te rangitoto hei ara atu ki tawahi ki Ngutuwera, hei ara atu taua papa rangitoto ra i mahia ai e ratou kia purero ake ai i te wai, ka mahi ra ratou, a puta noa nga ihi o te ata ka mutu ta ratou mahi no te mea e kore taua iwi ra e kaha te mahi i te ra e whiti ana, a ka whati te iwi ra ka kokuhu noa iho ki roto ki nga wahi orokio kia page (43)ngaro ai i te ra e whiti ana, a kihai te papa ra i whiti ki tawahi o te awa ki Ngutu-wera.
Ko Ngutu-wera te papa e mahi ai a Nga-ti-whatua i te kaka. I aua wa e rere mai ai te kaka i Nga-puhi, ka anga ai te rere o nga pokai kaka ki runga i te pumahu o te raumati a ko te wahi notitanga i Te-whau te wahi e patua ai te kuaka e Nga-ti-whatua i nga ata kohu o te ngahuru, noho ai taua iwi nei i te pae o te whenua, me nga patu, he rakau taua tu patu, pae rua te roa, me nga mangamanga ano i te pito mau ai, a ka rere ake aua kuaka i te tai a i Manukau, ka ahu te rere ki te tai i Wai-temata, ka puea ake aua manu ra i te pae o te hiwi ka patua ki aua rakau, he kore no aua manu e kite i te iwi ra i te kohu, a he mano te manu ki te matenga i aua ra.
Te wahi i tu ai te hui hohourongo a Nga-ti-paoa raua ko Waikato ko Puneke i te awa o Tamaki.
Ta Te-ata-i-rehia ko Te-natu, ka moe aia i a Ranga-rou. Ta Te Horeta ko Moko-rua he wahine, ka moe aia i a Tarahawaiki. He uri a Kaihau na Horeta, no tana wahine no Huaawarua, a he uri a Te Kawau Apihai na te wahine tuarua a Horeta na Maringi.
Na Huatau ko Te-ata-i-rehia he wahine. Ka moe aia i a Tapaue, kia puta ko Powhatu he wahine, ka moe aia i a Tangi-taiki, kia puta a raua ko Kopa, ka moe i a Rangi-apa, kia puta ko Maikupu, ko Hika, ko Whata-o-rangi.
To muri i a Powhatu ko Papaka, ka moe aia page (44)i a Puaku.
To muri iho a Papaka ko Natu he wahine, Te-wheau, ka moe i a Uru-hutia ka puta ko Hori Tau-roa, ka moe ano a Te-wheau i a Uru-pikia a i a Pou-whare-umu, ta Pou-whare-umu ko Puku.
Ko Moe-tara o Nga-puhi te morehu i puta o te taua a Pomare ki Wai-kato. Na Wai-kato i patu a Nga-puhi i Tawa-tawhiti.
Ko Orakei te ingoa o te awa, e hara i te ingoa o te whenua.
Ko Te-rangi-kake-tu te matua o O-hine he wahine, raua ko Te-hehewa tana ko Purehurehu.
Na Nga-ti-paoa a Tara-hawaiki i patu i Mahurangi, te take he hii mango na Wai-kato i Mahurangi, a ko Tara-hawaiki e noho ana i Mangere i taua wa, a ko Moko-rua te ingoa o tana wahine, ko Hara-tau te tupuna o Moko-rua.
Ko Kiwi nana a Te-ata-i-rehia a nana a Rangi-mato, a Tara, a Whakahue. Ka moe a Whakahue i a Huahua ko Maki, ka puta ko Te-kaniwha-kainga-mata i a Huahua, tana ko Te Wheoro. Ta Maki ko Hawira Maki.
Tenei tangata a Kopiro no Nga-puhi, a i mate aia i te whakaeke ona ki te Pa i Mokoia.
Na Te-rarawa i huaki, a i patu a Te-arawa i Maketu i te wa o Nga-puhi i haere ai ki te patu i nga iwi o Nga i-porou, a i u te taua a Nga-puhi ki roto ki Tamaki, a ko etahi o Nga-ti-paoa i patua e ratou ki reira.
page (45)Ko Nga-ti-whatua i noho i Wai-pa i te tau 1824 a tae noa ki te tau 1825, i muri iho o te parekura i Te-ika-ranga-nui i Kaipara.
Ko Te-horo kei roto kei te awa o Wai-pa i Wai-kato, kei roto atu i Whatawhata i te taha ki te hauauru o te awa o Wai-pa.
I mate a Po-mare i a Wai-kato ki Te-rore, a na Motu-tawa te taua mutunga a Nga-puhi i maia te haere ki Wai-kato, i nga ra o Nga-ti-whatua e noho ana i Te-horo.
Ko Hua-kai-waka a Whau-te-rangi, ka moe aia i a Rangi-kapua raua ko Rangi-maurea, ta Rangi-kapua ko nga iwi nei ko Ngati-paoa, ko Nga-ti-hura.
Ko Kai-waka te rangatira o te Pa nei o Maunga-kiekie, ko Rangi-kake-tu te rangatira o Mangere, ko Te-hehewa te rangatira o O-tahuhu, ko Purehurehu te rangatira o Raro-tonga, a na Nga-iwi aua Pa katoa nei. Ko Hetaraka te tama o Purehurehu.
Na Wai-kato te huaki taua ki Whanga-rei a na ratou i patu te hapu a Te-tira-rau ki reira, a te tahi huaki ano a Wai-kato ki Raho-ngaua, na Nga-ti-paoa i huaki i patu a Kai-tia o Nga-puhi, a te tahi huaki ano a Hau-raki, he taua na ratou ki Whangaruru. Ko aua huaki nei, no muri iho o te parekura i te Ika-ranga-nui, a no mua tata o te patu i a Nga-ti-whatua e Wai-kato i Kai-para.
Ko te huaki a Hongi-hika a Nga-ti-whatua i te Pa i Whareroa i Wai-kato, kihai a Nga-ti-whatua i patua, he mea hoki na Nga-ti-paoa ratou i haumi, a i tiaki, ano ka hoki ra a page (46)Hongi-hika ki Nga-puhi, ka tutaki aia i a Po-mare e haere ana me tana taua ki Wai-kato. Ka mea atu a Hongi ki aia "Haere ra e Po-mare, e hoki ki te kainga." Kihai a Po-mare i hoki, i haere tonu ano aia ma Hau-raki, a ma Horo-tiu, a hoki ana ano etahi o Nga-ti-whatua me Nga-ti-paoa ratou ko Po-mare ki Motutapu, a hoki ana a Po-mare ki roto ano ki Wai-kato, a i mate a Po-mare i a Wai-kato ki te Rore, a noho ana a Nga-ti-whatua i Te-horo o roto o Wai-pa a haere ana etahi o ratou me etahi o Wai-kato me etahi o Te Tao-u ki Whakatiwai, na taua huaki ki reira i kohuru etahi o nga tangata o Whakatiwai.
Na Rangi-i-kake-tu te papa pounamu nei Te Whakarewatahuna, a Te-hehewa raua ko tana wahine na Peke taua papa pounamu, a i a Peke taua papa ra a ngaro noa taua pounamu i aia e tiaki ana, he mea kuhu, ara he mea huna eia, a e ngaro nei i te takiwa ki Maunga-whau, ki te taha ki te hau-auru, he mea hoki no te wa i huaki ai te taua ki taua Pa i maua ai e Peke taua papa pounamu a huna ana eia i raro tata iho ano o nga parepare o taua Pa ki roto ki nga ana rangitoto ki te taha ki te hau auru ma tonga o taua Pa, a e ngaro tonu nei.
Ko Tara-hawaiki i mate i a Nga-ti-paoa ki Mahurangi, mo te ingoa i tapaa ki te mango.
Ko Nga-iwi i noho ki te takiwa ki Manuka, a ko Te-wai-o-hua i noho ki te takiwa ki Mangere, ko Te-hehewa i noho ki Maunga-whau, a ko te tahi o te iwi o Nga-ririki page (47)i tu i te tao, a u tonu taua tao ki aia i tana uma, a na reira tana whanau i huaina ai ko Te-tao-u, a koia ra te take o taua ingoa mo te tahi o nga hapu o te iwi no ratou ake te takiwa ki Wai-te-mata.
Ko Tau-oma te ingoa o te wahi e noho ai a Putu raua ko Kehu, a ko Huri te wahine o Kehu no Wai-kato raua a ko Putu no Whakatiwai aia no Hau-raki, a ko Putere raua ko Mata-kura i mate raua i te patu, i mua tata ake o te huaki ki Whakatiwai a Nga-ti-whatua me Te Tao-u.
Ko te mere nei ko Kaho-tea, e kitea ki One-hunga, kihai i kitea ki Maunga-whau, a i enei ra kei a Nga-ti-whatua taua mere, a ko taua mere nei ko Kaho-tea, ahakoa he manatunga taua mere, no mua noa atu, otira no enei ra taua mere nei ki to nga ra o te papa pounamu ra o Whakarewa-tahuna, he namata rawa atu a Whakarewa-tahuna i te mea hoki he tini nga paparanga tupuna i aia e takoto ana taua papa, a he tini nga mere, me nga kurukuru me nga heitiki i mahia e nga tupuna i taua papa ra a huna ai e Peke i huna ai e Peke, he mea kei riro i te taua, te oha a nga tupuna.
Ko Kahu-rau-tao, no Te-wai-o-hua aia, ko Te-kete-aua-tua tetahi o te hunga i eke mai i a Tai-nui, a ko te ingoa o taua potiki ko Tai-haua, i u mai a Tai-nui ki roto ki Tamaki a noho ana taua hapu i Tau-rere, a ko nga uri enei o taua hapu: Ta Whare-huia ko Kahu-rau-tao, tana ko Ra-whakiwhaki he wahine, tana ko Tai-nui, tana ko Tai-mai-o, tana ko Tai-mata-hirahira, tana ko O-a-maku-whata, tana page (48)ko Tai-manawa-ti, tana ko Ra-po-tua-tahi, tana ko Ra-po-tu, tana ko Whare-matau, tana ko Kai-waka, tana ko Rangi-kaketu, tana ko Te-hehewa, tana ko Purehurehu, tana ko Takapunahetaraka, no Te-wai-o-hua anake enei tangata a ko Maru-po o Nga-puhi, no ratou aia, ara no taua iwi kotahi nei ano, no Tewai-o-hua, a he tini noa atu nga whakapaparanga a mua i haere atu ai nga tupuna o Maru-po ki Nga-puhi noho ai a he tini nga ingoa o aua iwi i puta ai a Maru-po i Nga-puhi e kiia ana ona ingoa hapu ko Maru-po, ko Nga-ti-wai.
Ko Kiwi no te hapu o Nga-ti-pare-kaka, a i noho aia i Maungakiekie, a i Mangere ano hoki, ko Te-wai-o-hua i noho i Maungawhau, i Remu-wera a i Maunga-rei.
A ko Nga-i-tai no Tai-nui taua iwi, ara no nga tangata i eke mai i taua waka ia i a Tai-nui.
Te teina a Kape-taua ko Wha-keha te ingoa, na Kape-taua i huaki te Pa i Kohi-marama a taea ana eia.
Koia nei te whakatauki a Puhi mo te Kehu: "Ki te mea ka inu a Te Kehu i te Tutu ka haurangi ko Putu, a ka tautetetete raua kia raua, a ka pae te tahi, ki te tahi." Ko aua kupu a Kehu i kiia eia i Paru-roa, i te wa i haere atu ai a Kehu kia kite i a Teori kia houhia te rongo eia mo te parekura i Rangi-mata-rutu.
Na Potiki i tuku te hoe kia Nga-ti-paoa kia hoe ahau kia tikina kia patua a Te Kawau Apihai hei utu mo a matou tangata tamariki page (49)i patua nei ki Whakatiwai, mo Hauria, raua ko Kapu-tai, kihai taua hoe i hoea e au ki te tiki i a Te-kawau kia patua, otira i te wa i tutaki ai au ki a Te Kawau, ka maua e au taua hoe ka tiaina ki te one e au i mua o Te Kawau, a ka mau te tahi tangata i tu a taiaha ki tiaina eia i te taha o taku hoe. Ko te ingoa o taku hoe ko Hauria, a ko te ingoa o taua taiaha ra ko Kapu-tai Hehewa, ko nga ingoa o a ratou tamariki i kohurutia ki Whakatiwai.
Te-wai-o-hua i kohuru a Kahu-rau-tao, a ka takitakia tera mate e o matou tupuna, a ka patua e ratou ko etahi ano o nga tangata o Te-wai-o-hua.
Ko te mere ra ko Kaho-tea, na Ahoahoa taua mere, no te Patu-wai a Ahoahoa o Tauranga, a hoatu ana eia ki a Te-moana, a hoatu ana e Te-moana ki a Wai-kato, a hoatu ana e Wai-kato ki a Nga-ti-teata, me te waka ano hoki hei haumi mo taua mere ra mo te wahine ra mo Wai-ori, mo te wahine a Ahu-rangi o Nga-ti-maru a hoatu ana te mere ra e Nga-ti-teata ki te teina a Te Kawau Apihai ki a Awa-rua.
I patua a Kahu-rau-tao ki O-tahuhu.
Ko Nga-ti-hua-rere o Hau-raki, e hara ratou i te iwi nei i a Te-wai-o-hua, ara kihai ratou i puta i a Te-wai-o-hua, a e hara ano hoki ratou i a Nga-iwi, kihai ratou i puta i taua iwi i a Ngaiwi.
Te take i whawhai ai a Nga-ti-paoa raua ko Nga-ti-whatua i Mahurangi, he tapatapa mo te ingoa o Hou-pa (Hau-po) ki te mango, a i mate a Tara-hawaiki, te matua tane o Te Kawau ki reira.
page (50)Na Nga-ti-whatua i hii te mango, a tapa ana e ratou ki taua ingoa nei ki a te Hau-po (Hau-pa) a na reira te parekura i Rangi-mata-rutu i turia ai, a ka tohe ano a Nga-ti-whatua ki nui ake ano he utu mo nga tupapaku i mate ki Rangi-mata-rutu, a ka haere ratou ko Tama-ure ki te huaki i a Nga-ti-tama-te-ra i Wai-heke, a ora iti ka mau a Nga-ti-tama-te-ra i a ratou ki reira. Ka whati a Nga-ti-paoa ki Wai-kato, a na Tu-hongia i korero i rongo ai a Wai-kato ki te ngakau o Nga-ti-whatua mo Rangi-mata-rutu, a ka haere mai a Wai-kato ki te patu i a Nga-ti-whatua, a ka kite a Puhi o Nga-ti-whatua i a Tama-ro, a patua ana eia, a ka whati a Wai-kato a ka patua haeretia e Nga-ti-whatua, a na taua parekura nei i takea ai te mahi mo aua Pa nei a Mokoia me Mau-inaina e Nga-ti-paoa.
Koia nei te take o te ingoa nei o Te-wai-o-hua: E mate ana a Hua-kai-waka, a ka meinga he wai mana ki roto i te ipu, a ka tu taua ipu ra ki runga ki te whata, kei inumia taua wai e te tangata, a tena e taka iho taua ipu ka pakaru te ipu, koia ra te take o te ingoa nei o Te-wai-o-hua.
Na Tara-tomotomo i whiu a Kape-taua ki te moana, a i moe a Tara-tomotomo i te tuahine a Kape-taua i a Tau-rua, a na Tau-rua i ora ai a Kape-taua te mate ai aia ki te moana.
Na Kape-taua i patu etahi o te iwi o Te-wai-o-hua i Rangi-toto, i Whakatakataka, i Kohi-marama, a haere ana a Tara-komokomo ki Wai-heke a ka whaia ano e Kape-taua, a na Kape-taua i page (51)patu nga Pa e toru ki Wai-heke, a i patua e Kape-taua tana tuahine me nga tamariki a Tara-komokomo eia ki Rangi-hou, a ko Tara-komokom i patua e Kape-taua ki Wai-heke.
I tae mai ano ahu ki Orakei nei i te wa i haere mai ai matou ko Te-taniwha ki te takitaki i te mate o era i patua ra i Whakatiwai.
Ko Te-wai-o-hua no Nga-iwi, a ko Te-wai-o-hua he ingoa mo te wai mo Hua e inu ai i aia ka tata ki te mate, i mate a Hua i Totara-i-a-hua (a Hua) a ko tona iwi i noho ki taua Pa, a i noho ano hoki tona iwi ki Maunga-whau.
Te rangatira o Mangere ko Tikitiki-te-awa-tu, ko Rangi-kaimata te rangatira o Tamaki, a i aia te Pa i Ihu-matao. Nga tino Pa o aua ra ko Maunga-kiekie, ko Mangere, me Maunga-takitaki ara a Ihu-matao, a ko te nuinga o nga Pa ko atu i haere ki tera Pa ki Maunga-whau.