The Ancient History of the Maori, His Mythology and Traditions. Awatea, Taranaki, Nga-Ti-Hau, Nga-Ti-Rua-Nui [Vol. VIII, Māori]
Upoko 27
Upoko 27
Kaore te whakama, ki au ra,
E taka kau noa nei,
He po kia moea,
He ao kia tirohia,
Te takiritanga o te ata
I nga pae, kia tohu ake au
Ko nga mahinga kihai i hoki mai.
Heoti te tangata i kore mahara ki roto,
Te muri aroha ki to tau tumau,
Tenei ano ra o muri i waiho,
Te mau nei e kei taku tuakiri,
Ko aku mata i rehu,
E whakawhetu mai ana roto,
Ma te aha e kawe te tawhatianga
Ki te hakanga, kia komihi au,
E kore ki a koe,
Nau i waiho te kiri awhinga nei.
(This is to follow 252)
Nga-Ti-Hine O Pa-Tea
(Nga-Ti-Hau)
I nga ra o mua, ka tu te iwi i Pa-tea ka tua i te rakau hei waka, a he mea tua taua rakau ki nga toki maori o mua, a te hinga noa ake taua rakau, a he roa, ka ahua riri taua iwi ra, a ka mau ki te taura ka herea ki te toitoi o te rakau ra ka kukume kia wawe ai te hinga, ano ka tu te rakau ra, a ka hoha te iwi ra, ka mea te tahi o ratou "Ano te rakau nei te tu maro, koia ano me Pehi, te ngaueue te aha."
Ko te tahi o te iwi o whanga nui i reira, he tamaiti nei, a ka rongo aia i aua kupu apiti mo Pehi, a ka tiakina taua tamaiti e te iwi ra e Nga-ti-hine, kei haere aia kei korero i taua kanga ki tana iwi, a i te po ka oma taua tamaiti ka hoki ki Whanga-nui ki tana iwi ki te Paka-kohi. Pahure kau ano te tamaiti ra ka tukua nga karere a Nga-ti-hine ki o ratou huanga, a ka hui a Nga-ti-rua-nui, me Tara-naki kia Nga-ti-hine, he ake e rima rau topu i Te-puia i uta o Pa-tea, roa kau ano ka puta te ope o Whanga-nui e toru ma rima topu, ka tu ka papatu, a mate iho o te tangata whenua kotahi rau topu, a ka whiti era, ka hoki a te Paka-kohi ki Whanga-nui.
Te Whakapapa O Tu-Rere-Ao
(Nga-Ti-Hau)
Tu-rere-ao, ka moe i a Waki (he wahine no Nga-ti-rua-nui, no Wai-ngongoro) kia puta ko Turanga-pito, tana ko tutae-aroa, tana ko Rako-tito, tana ko Wai-te-rangi. Muri iho ko Rarewa, tana puta ko Niu-ana. Muri iho ko Rau, ko Oe-waka. Ka puta ta Rau, ko Tarewa, tana ko Pikau, ko Aka, ko Hine-kuia. Ka puta ta Aka, ko Toka, ko Ware, ta Hine kuia ko Ao ina, ko Hau pokea, tana ko Tamati-wiremu, ko Pehira.
Ka moe a Oe-waka i a Tiro ka puta ko Te rangi-i-runga, ko Te rangi-i-raro. Ka moe aia i a Pepe ka puta ko Oneone, ka moe aia i a Waka tahi ka puta ko Hoani Wiremu-hipango, ko Te papa, ko Aropeta.
Ka moe ano a Oe-waka i a Tira ka puta ko Te hanga, tana ko Rua wai, tana ko Pae tahi, ko Kaho, ko Rewa, ko Umu-mata. Ta Rewa, ko Piki (te wahine o Tu-roa) a ko Pae tahi.
Ka moe ano a Tu-rere-ao, i a Rongo-ma-iti, ka puta ko Tuere, tana ko Tu mata-a ira, tana ko Tini-rau, ko Te-horu. Ta Tini-rau ko Arama-karaka, ta Te-horu ko Ana-na-ripa.
Muri iho i a Te-purewa, ko Taonga-tahi, tana ko Karewa, ko Rua mano, ko Ti-ora. Ta Tiora ko Rere, ko Te ai-ewa, ko Hine ku, ko Toa. Ta Rere, ko Koroheke, ko Pahi-kai-ariki, tana ko Epiha pa-tapu, ko Poari-poaka. Ta Epiha pa-tapu, ko Matamata.
Ka moe a Te-ai-ewa i a Titia ka puta ko Te-ka-hau, tana ko Pa-tapu, ko Muri-whakaroto, ko Kahu, ko Tua-mua, ko Rere, ko Kau-tere te anana, ko Te-mawae-rangi-po-matai.
page (256)Ta Pa-tapu, ko Rangi-i-runga. Ka moe i a Kuao, tana ko Ngaero, ko Ore, ko Mangumangu. Ta Ngaero, ko Kingi-hori, ka moe i a Mere-ana.
Ta Muri-whakaroto ko Meri-kai. Ta Kahu ko Wikitoria.
Ka moe a Tua i a Mere ka puta ko Weta-kahu, ko Rawinia. Ka moe a Weta-kahu i a Tamati Wiremu. Ka moe a Rawinia i a Hoani-wiremu-hipango.
Ta Rere ko Kepa, ko Kuao, ko Po-tini. Ta Kuao ko Rona. Ta Po tini ko Mereana.
Ka moe a Te mawae i a Tara-kihi, ka puta ko Ripeka kahu, ko Te ana, ko Hori Kingi Tamati.
Ta Hine-ku ko Auruhia, ko Kato-pua. Ka moe a Hine ku i a Uakainga, ka puta ko Oea, ko Roha. Ka puta i a Kato-pua ko Taka-rangi, ko Kuao, ko Teke.
Ka moe a Toa i a Raua, ka puta ko Nga-rangi, ko Puhi-kura, ko Toa.
Te Whakapapa O Rangi-Tau-Tai
(Nga-Ti-Hau)
Ka moe a Rangi-tau-tai i a Pare-pou-waru, ka puta ko Rua-nehe. Ka moe aia i a Puha ka puta ko Te-uru-ora-i-ki-waho, ko Tu-mahu, ko Waka-ahu, ko Rua-mai-te-ra, ko Mutu, ko Te-rae-karanaki, ko Te-ao-miti.
Ta Te-uru-ora-iki-waho ko Te ao-piki-mai, ko Wi poa, ko Te-rangi-ta kuku.
Ta Te-ao-piki-mai ko Te ao-tu. Ka moe i a Ngorongoro ka puta ko Himiona, ko Huia meri.
Ta Wi poa ko Huia, ko Kotuku (ka moe a Kotuku i a Hape hikoanga ara a Riki kotuku nga pare), ko Kahu-rangi. Ka moe a Kahu-rangi i a Tau teka o Tau-po, ka puta ko Here kiekie, ko Tai-tamaiti, ko Hemo-po-taiau.
Ta Tu-mahu ko Awhea, ko Rangi-tauira, ko Te ipu, ko Te we, ko Te-pana, ko Hoanga.
Ka moe a Rangi-tauira i a Wai-taro-rangi, ka puta ko Pokai a te-atua, ko Wai taro-rangi, ko Pehi tu-mahu, ko Te-rangi i ngungu, ko Taimona-rangi-mauki, ko Kahu-rangi, ko Kaho-paura.
Ta Waka ahu ko Pahau, ko Kete, ko Ture, ko Ara-mai.
Ta Rua-mai-tara ko Ko-nga-raha, tana ko Tama-ki-runga, ko Tarewa, ko Piki wai-wara.
Ta Mutu ko Te ara-kura, tana ko Iha-raira-nga waka.
Ta Te-rae-karanaki ko Titia, ko Tane, ko Muia, ko Tawito, ko Tau-tari.
Ka moe a Titia i a Te-ai-ewa, ka puta ko Pa-tapu, ko Muri, ko Kahu, ko Tua, ko Rere, ko Kau tere, ko Hori-kingi-te-aramea, ko Te-mawae rangi-po.
Ta Pa-tapu ko Te rangi-i-runga.
Ka moe a Muia i a Kiwakiwa, ka puta ko Kawana-paipai, ko Piki-ranga, ko Ka-iri, ko Wetu, ko Pari, ko Riwai-te-atua.
page (258)Ta Kawana-paipai ko Na-iro-hori-kerei.
Ta Piki-rangi ko Apera.
Ka moe a Tau-tari i a Te one.
Whakapapa O Tito
(Nga-Ti-Hau)
Ta Tito ko Hine ao, tana ko Rangi-hau-ta, tana ko Utanga, ko Tiranga.
Ta Utanga ko Uakanga, ko Pakia, ko Wawati.
Ta Uakanga ko Oea, ko Hori-te-roa.
Ta Pakia ko Aropeta.
Ta Wawati ko Herewini.
Ka moe a Tiranga i a Te-ihi-taua, ka puta ko Pehi-turoa, tana ko Pakoro-pehi.