Ka Tae Mai A Nga-toro-i-rangi I Hawa-iki
I Runga I A Te-arawa
(Nga-ti-hau)

Tenei nga korero a o matou tupuna i rongo ai matou.

Ka hiahia a Hei raua ko Tia ki te tua waka ma ratou i Hawa-iki. Ko Te-arawa te ingoa o te waka, te take i whati mai ai ratou i Hawa-iki, ko te Rahui-tara-a-Manaia te ingoa: he parekura na ratou. Ka rere mai ratou i taua waka nei ia Tearawa, ka tahi ka tikina atu a Nga-toro-i-rangi hei tohunga mo ta ratou waka, a ka rere mai taua waka ka pa mai te karanga a Hou-mai-tawhiti "E tama ma haere ki tawahi, e mau ki tai ki Tu e puhia e ania, e page (8)mau ki tai ki noho he huhu he popo he panepane, me tanu ki te oneone." Ka rere mai ratou. Ko Ngatoro i te kei, ko Kea-roa ko tana wahine i raro tata iho a ko Tama-te-kapua i raro tata iho.

Hou-mai-tawhiti
(Taranaki)

Ko Hou-mai-tawhiti te tahi o nga tangata i rere mai i Hawa-iki. Nana te kupu ki a Maka i mea "E u koutou, kaua e whawhai, e u ki uta, kei mau ki tai ki Tu, puhia he angina, e mau ki tai ki noho e (he) huhu, e (he) pepe, e (he) panepane."

Hou-mai-tawhiti
(Nga-ti-rua-nui)

I mea atu a Hou ki a Maka "E tae koe ki Ao-tea-roa kaua e whawhai, e u koe ki uta, kei mau ki tai ki Tu, puhia he angina; e mau ki tai ki noho, he huhu, he pepe, he panepane."

Te-arawa
(Nga-ti-hau)

A i waho i te moana ka aitia te wahine a Ngatoro a Kea-roa e Tama ka hopukina ano aia e ai ana, a ka whakahekea a Tearawa ki te waha o te Parata hei utu mo tana wahine i aitia nei e Tama, ka pa te karanga a Ika "E Toro e ka taka te urunga o Kea-roa." Ka karanga atu a Ngatoro "Puritia kia mau." Ka tu a Ika i te ihu ka whakahua i tana karakia ka tu a Ngatoro i te kei ka whakahua i tenei karakia:

"Unuhia te pou tapu
Ko te pou tapu o Te-Rongomai-whiti,
Te whakarongona atu e koe
Ka toro ka hika
Ki te pou mua
Ki te pou roto
Ki te pou te wharaua,
He atu rangi mamao."

Ko te karakia a Ngatoro i ora ai ta ratou waka a Te-arawa. Ka rere mai ratou a ka rite ki Whanga-paraoa ka kite ratou i te rata ka mea ratou he kura ka whiua e Tau-ninihi ta ratou taonga te kura ki te wai he mea hoki nana kei te whenua ka u nei ratou te pio o te kura. Ka rere ratou u rawa atu ko Aotea i waho ake o Hau-raki ka waiho atu i reira ko Mura-nui, he tangata aia no Te-arawa. A ka rere ano te waka ka u ki Repanga ka waiho atu i reira ko a ratou mokai ko Mumu-hau raua ko Takere-to. A ka rere mai ratou ka rite mai ki Maunga-nui i Tauranga ka rere te kuri a Tara-whati ki te wai a ka rere ano hoki a Tara-whati ki te wai ki te whai i tana kuri, a ka karakia haere a Tara-whati i aia e whai ra i tana kuri e kau ra aia i te wai:

Ka kau, ka kau, ko Tara-whati e.

Ka u aia ki uta me tana kuri koia te ingoa o tera wahi ko "Te-Kuri a Tara-whati" i Maunga-nui, a ko te page (9)taunga o Te-arawa i reira koia a "Tauranga o Te-arawa" ara e kiia nei i enei ra ko Tauranga. Ka rere mai ratou ka rite ake ki te akau ka tu a Hei ka mea, "Waiho tera whenua e takoto mai ra ko te takapu o taku potiki o Wai-taha," ka tu a Tia ka karanga "Waiho tera whenua e takoto mai ra, ko te takapu o taku potiki o Tapu-ika," ka tu a Tama-te-kapua ka mea "Waiho tera matarae e takoto mai ra ko te kuraetanga o taku ihu." Koia a Nga-kurae, ka u ratou ki Motiti a ka toia a Te-arawa ki uta ka tu tona tangata ki runga ka tau i tana tau:

"Nona ka taia e te hau
Ki runga o Motiti nui
A Tupa hoi eke"

Ka noho ratou i reira ka tu ta ratou tuahu ko Tau-maihi te ingoa o te tuahu ko a ratou atua ko Hani raua ko Puna, a ka rere mai ratou ka u ki uta nei ki te tuawhenua a ka toia ano a Te-arawa ka tu ano tona tangata ki runga ka tau i tana tau:

"Kua keria te awa
I Maketu nui a Tupa hoieke"

Ka noho ratou i Maketu nei ko Uru-ika te tangata i mua nana i taki te haere. Ki muri mai ko Mata-moho ki te rapu kainga. Muri mai ko ia tangata ko ia tangata ki te rapu kainga ma ratou; ka noho ko Hei raua ko Tia i Maketu nei, a tera a Raumati te haere mai ra ka tahuna a Te-arawa eia ki te ahi, ka kitea mai e Ha-tu-patu, e te tino toa e noho ana i Roto-rua ka patua haeretia a mau rawa atu a Raumati i panepane, ka hokimai a Ha-tu-patu.

Na tera ano a Haunga-roa raua ko Kui-wai, nga tuahine a Nga-toro-i-rangi ko ta raua waka ko a raua aitua ko Rongo-mai ko te Iho-o-te-rangi ka rere mai aua wahine i runga i aua atua a u noa mai i Whaka-ari, a ka rongo raua ki te reo o ta raua tungane a Nga-toro ka mohio page (10)raua kei Tonga-riro aia; tae rawa atu raua ki reira, kua riro mai a Nga-toro, a ka whaia mai e raua i muri ka tae mai ki Maketu nei a ka kite raua ia Nga-toro i reira, ka karanga atu a Nga-toro kia raua "He aha ta korua i kitea mai a korua ki ko nei?" Ka mea atu raua, "Ko koe i kanga e Manaia," ka mea atu ano aia kia raua "He aha te take o tana kanga?" ka mea atu raua "He umu mata na maua he kai mo tana purenga waruhanga mahunga."

Ka mahia he waka e te iwi o Nga-toro kua wera hoki ra a Tearawa: Ka oti te waka ka tapa te ingoa ko Totara-karia, ka utaina ratou ka hoe ka u ki Hawa-iki, a ka takoto ratou ka motomotokia e ratou ano a ratou ihu i te marae o te tuahu o Manaia i Hawa-iki a he mea panipani a ratou toto ki a ratou tinana kia kiia ai i patua ratou i mate ai; i te ata ka puta a Manaia ki te marae o tana tuahu, a ka pa te karanga a Manaia ki tana iwi, "E puta ki waho ki te matakitaki i te aitanga a Hou-mai-tawhiti tenei te putu nei i te marae o taku tuahu," ka puta te iwi ki waho, a ka pa te karanga a Nga-toro ki tana iwi e takoto ahua mate ra i te mate ngaro o ratou e takoto kimo kapi ra, "E huakina," a tangi ana te patu a Nga-toro me tana iwi, ko te parekura i waho huaki tonu atu ki te pa, ka taupoki tera, ko Tawhiti-nui te ingoa o te pa, ko Ihu-motomotokia te ingoa o te parekura, a ka hokimai a Nga-toro ma ki tenei whenua, a ka whaia mai e te iwi a Manaia a u rawa mai a Nga-toro ma ko Motiti, a u ngatahi mai ano hoki te iwi a Manaia ki reira, a ka karanga atu a Nga-toro kia Manaia "Tau mai, tau mai i waho na; e kore ahau e mate i te po," a i te po ka whakaturia te hau, he mea mahi e Nga-toro ki ana karakia, a tahuri ana a Manaia me te iwi ki te wai, kahore he morehu i rere; te ingoa o tenei matenga ko Mai-kuku-tea ko te iwi o Manaia i mate.