page (64A)

Upoko VI

He karakia ano nga karakia e karakia ai nga tohunga i te wa e tahia ai te marae e ratou, a he karakia ano nga karakia e karakia ai ratou, i te wa e whakaturia ai nga toko ki te marae, ara i te wa e mahia ai te marae kia pai, kia tapu ai mo aua mahi o mua.

Ka mutu nga karakia mo te tahinga, ara mo te wekunga o te marae, me nga karakia o te whakatunga o nga toko, ka keria te rua-hae-roa, ara te rua-tu-po, ara te rua-o-te-ngana, a ka tu nga tohunga i te taha o taua rua me te parare te waha ki te karakia i nga karakia mo taua rua, a ko nga kupu enei o te tahi karakia e karakia ai aua tohunga i reira:

E, i tena rua ka keri,
Ka keri ki raro Nuku,
Ka keri ki raro Take,
Ka keri ki raro Papa
Ka keri ki raro Aio-oi,
Ko raro Aio-o-te-po.
Te po nui,
Te po roa,
Te po matire rau,
A enei nga tohunga,
Koi (Koe) te matire rau,
Koi te matire rau,
A enei nga atua,
Koi te matire rau,
A enei nga tama.
Koi te matire rau
A enei nga tauira.

page (64A)

Moaniani te ika i te moana, tau ake;
Te whakarutua ki te ika a Nga-hue.
Tenei te pa ka taka i Raro-whenua-mea,
Ko Whatu i, ueuea te whatu,
I takinga marewa te ioio whenua,
He takinga Nuku, he takinga Rangi.
Papa te whatitiri i runga nei,
Ko ana rapa te uira.
Takina e koe ki Tipu-aki nui no Whiti
Kia rewa Ue-nuku-Kopa.
Ko Whiti ko ana tu.
E Tu e, karangatia;
E rere te ika a Tu,
Kapakapa te ika a Nga-hue.

Ko te karakia a Nga-hue, i mate ai te Pou-namu.

Ka tae ki nga kupu mutunga o te karakia nei, kua mohio nga tohunga kua tae mai nga wairua o ratou, na ratou nga kupu o te kanga i whakahua, ki te takiwa o te rua-hae-roa tu ai, a ka mau nga tohunga ki nga pipi kakahi ka hakuku ara ka awhea aua wairua ki aua Kakahi ki roto ki te rua-hae-roa, ano ka mutu te rakuraku te wahi katoa a nga pareparenga o taua rua, e nga tohunga ki a ratou Kakahi, ka parare ano a ratou waha ki te karakia ano, me te whiu atu i aua pipi Kakahi ki roto ki te rua. Ka mea:

Ei i tena te Kakahi ka kopi
Ka kopi ki runga,
Ki a Rehua, i runga;
Ki a Atu-tahu, i runga;
Ki a Mata-riki, i runga;
Ki a Au-tahi, i runga;
Ki te marama, i runga;
Ki te ra, i runga;
Ki a rangi-nui;
Ki a rangi-roa;
Ki a rangi-pouri;
Ki a rangi-potango;
Ki a rangi-whetuma;
Ki a rangi-whekewe;
Ki a rangi-pakakina;
Ki a ao-nui;
Ki a ao-roa;
Ki a ao-ka-hiwa-hiwa;
Ki nga pu;
Ki nga take;
Ki nga tohunga;
Kia whakarongo mai ki tenei ki,
Ki tenei tauira,
Me taruke,
He rapunga utu;
He rapunga mate, o-i.
Koi (Kei) te rapunga o Tu;
He awhinga;
He pokinga i ena tama;
I ena tohunga;
I ena atua;
I ena Mana;
I ena Karakia;
I ena tauira;
Koi (Kei) te kopinga
Nui a enei tohunga,
Koi (Kei) te kopinga
Nui a enei
Nga atua-kiato.

Ka tahi nga ringaringa o aua tohunga ka toro atu ki te wahi o taua rua-hae-roa ka awhe ano i nga wairua o te hunga na ratou te kanga kia taka ki roto ki te rua-hae-roa, a ka mutu te awheawhe o a ratou ringa, ka hamama ano a ratou waha ki te karakia ano ka mea:

He awhenga,
He pokinga,
He tanumanga,
He patunga,
No ena patu,
No ena kaha,
No ena riri,
No ena patu,
No ena toa,
No ena korero,
No ena wananga,
No ena kai-taua,
Ka patu ki raro nuku;
Ka patu ki raro papa;
Ka patu ki raro take;
He tukinga iho ki raro;
Kia kai ake nga tini o raro na;
Nga mano i raro na,
Ena nga atua,
Ena nga pa,
Ena nga take,
Ena nga tauira.
O karakia mana
E noho mai na,
A mea mana,
A mea mana,
A mea mana,
E awhe ana,
E patu ana,
E huna ana,
E tukituki ana,
Ki roto ki tenei rua;
Ki tenei Kakahi,
Ko te Kakahi:
A enei tama,
A enei tauira

Ka tae nga tohunga ka opehia ki a ratou ringa te oneone i keria i te rua-hae-roa, ka awhea ano, ki roto ki te rua-hae-roa, a ka kii noa ano te rua i te oneone, ka pokipokia taua oneone ki a ratou ringaringa, a ka mau aua tohunga ra ki te maro rakau ka taupokipoki i a ratou ano, a ka tae ano ratou ka taupokipoki i te rua-hae-roa ki aua maro rakau, a ka tae ratou ki te harakeke ka toetoea, a ka rangaa hei kete, a ka hamama ano o ratou waha ki te karakia, ka mea:

Rangaa, rangaa ra taku kete;
Hei moenga mo aku tama,
Taku kete mo aku tama.
Ka riro taku kete,
Mo aku tama,
Kua mate taku kete,
Hei moenga mo aku tama,
Kua ngaro taku kete,
Hei moenga mo aku rei;
Taku kete.
Aku rei,
Ka riro taku kete
Aku rei,
Kua mate taku kete
Aku rei
Ka ngaro taku kete
Ko te kete na wai?
Ko te kete na nga atua,
Ko te kete na nga tohunga,
Ko te kete na nga pa,
Ko te kete na nga Kaupapa,
Ko te kete na nga ruahine,
Ko te kete na nga tohunga-kiato.
Whawhao, whawhao ra taku kete,
Hei whaanga mo koutou taku kete,
Mo koutou ko nga tohunga
Taku kete
Mo koutou ko nga atua
Mo koutou ko nga pa
Mo koutou ko nga Karakia
Mo koutou ko nga Mana
Taku kete.
Ko te kete na wai?
Ko te kete na nga ruahine,
Na mea
Na mea
Na koutou na ena pa
Na ena take
Na ena nga atua-kiato.

Ka waiho te rua-hae-roa ra, a ao ake i te ata ka tae ano nga tohunga ra ki taua rua-hae-roa ka huhua te tapu o ta ratou purenga i taua rua, ka mahia nga mahi tapu hei whakamama i nga atua, a ka mahi ano nga tikanga e noa ai ratou i aua mahi tapu, a ka noa ratou, a ka haere ratou ko te iwi ki te rapu rakau hei waka e hoki ai he taua ki Hawa-iki, ki te taua mo taua kanga, a ka kitea te rakau, page (65A)ka haua te waka ka oti ka tapa ko "Totara-karia" ka utaina ratou ka hoe ka u ki Hawa-iki a ka takoto ratou ka motomoto i a ratou ihu i te marae o te tuahu a Manaia. A ka motokia a ratou nga ihu o ratou e etahi o ratou i a ratou, a ko te toto pariparia ai ki o ratou tinana, kia kiia ai i mate parekura ratou, i te ata ka puta a Manaia ki te marae o tona tuahu a ka pa tana karanga ki tana iwi ka mea "E puta ki waho ki te matakitaki i te aitanga a Hou-mai-tawhiti tenei te putu (takoto) nei i te marae a taku tuahu," ka puta te iwi ki waho ka pa te karanga a Nga-toro-i-rangi i roto i te mata ngaro "Huakina" tangi ana te patu, horo tonu atu te pa ko te ingoa ko Tawhitinui, a ko te ingoa o taua parekura ko Ihu-motomotokia, ka hoki mai ano te iwi ra ki tenei whenua ki Ao-tea-roa, a ka whaia mai e te iwi o Hawa-iki u rawa mai ko Motiti, a a ngatahi mai ano hoki te kai whai mai ki Motiti ano, a ka pa te karanga a te iwi nana tera i Hawa-iki i patu, ara a Nga-toro-i-rangi, "Tau mai, tau mai i waho na, e kore ahau e mate i te po," a i te po ka karakiatia e Nga-toro-i-rangi a ka whakaturia te hau, a tahuri iho te ope o Hawa-iki ki te wai, mate katoa, a te ingoa o tenei matenga tangata ko Maikuku-tea, na konei i tika ai te waiata a Pehi-tu-roa e ki nei:

"Koia huru tahanga ka mate i reira te tini o Mana-hua"

Ko Mana-hua te iwi i whai mai nei ia Nga-toro-i-rangi.