page (12A)(4)

Upoko II

No te matua tanga o Wahia-roa, ka tipu (tupu) ei (hei) tangata, ka noho i tana wahine ia Matonga-rau-tawhiri. Ka hapu taua wahine, ka tata tana tamaiti te whanau, ka mate a Wahia-roa ia Matuku te patu, mauria atu ana e Matuku ki tona kainga, ki Pikopiko-i-whiti hei kai mana. No muri i te matenga o Wahia-roa ka whanau tana tamaiti tua tia ana (tapaina ana) tona ingoa, ko Rata, no te kaumatuatanga o te tamaiti ra o Rata, katahi ia ka ui ki tona matua wahine "Kai (Kei) whea toku hakoro e ngaro nei?" Ka ki atu tona hakui "Me titiro atu e koe ki te ra e puta mai." Ka ki atu ano e tana tamaiti "I haere ki te aha?" Ka kia atu e tona kahui "Na Matuku i tiki mai." "I mawheatia mai?" Ka ki atu tona hakui "Ma runga tia mai i te waka." Ka tahi tana tamaiti a Rata ka kimi whakaaro mona, ka ki atu ki tona hakui "E kore ranei au e tae ki reira?" Ka ki atu e tona hakui "E kore, me pewhea e tae ai koe ki reira?" Ka mea atu tana tamaiti, "Aua, e kore ranei e taea e au te tarai ki te waka." Ka ki atu tona hakui "E taea ano e koe, me mau e koe te toki pounamu, te oha a o tipuna, ki to tipuna wahine kia Hine-tua-hoanga, hei oro i to toki kia koi ai, hei tua waka mau." No reira ka tikina te toki e tona hakui ka huakina mai i roto i te whenua e tapuke ana ka hoatu eia ki tana tama kia Rata, a haere ana taua tamaiti ka tae ki tona tipuna kia Hine-tua-hoanga ka ki mai ki aia "I haere mai koe ki te aha?" Ka kia atu eia "Ki te kawe mai i taku toki kia orokia (orota) e koe." Ka ki mai te tipua ra "Hei aha mau te oha a o tipuna i maua mai ai e koe kia ora kia e au?" Ka kia atu e Rata "Hei tua waka maku hei ngaki i te mate o toku matua o Wahia-roa." No reira ka ki mai taua kuia "Kai whea to toki, homai ra kia orokia." Ka kia atu e tana mokopuna "Me pewhea te oro?" Ka hurihia atu e tana kuia tona tuara ka ki atu "Ina whakatakototia mai e koe te mata o to toki ki runga ki toku tuara maku e oro." No reira ka whakapiritia te mata o te toki ki tona tuara, ka mea ake te kuia ra i tana karakia:

"Kia koi, kia koi, kia koi"

Note koinga o tana toki, ka hoki mai ia ki tona kainga, ka kia atu tona hakui "Kua koi to toki?" Ka mea atu ia "Ae." Ka tahi tona hakui ka ki atu ki tana tama, "Apopo ei (hei) te ata koe haere ai, ki te tua i tetahi rakau ei (hei) waka mau." Ka mea atu ia "Ae." No te ata tu ano ia i haere ai ki roto ki te ngaherehere, ka kite ia i te totara e tu ana, he oti ano kai (kei) te tua ia i taua rakau, (e) tua kuare ana te tamaiti nei a Rata, no waenganui, otira ka hinga te rakau ki te whenua, ka haere ka tote ra, ka motu hoki te tauru (kauru) taua rakau ano te tope (tapahi) eia. Ka hoki ia ki te kainga, ka ui mai tona hakui ki aia, "Kua hinga to rakau?" Ka mea atu ia "Ae."

page (10A)

I muri tata ano i aia kua pahure mai nei, ka tae atu te uri tinitini a Tane ki te whakatu ano i tana rakau kia tu ki runga, a ka tae atu ratou ka mahi, ko etahi ki tetahi mahi ko etahi ki te tahi mahi, me te whakahua tahi i te karakia nei taua tinitini ra.

Ka mea:

Rere mai te maramara,
Koi (Kia) hopiri,
Koi (Kia) whetau,
Toro-tika,
E tu te maota.

He mea hoki i kohia katoatia nga maramara katoa, me te ota o taua rakau, a hoatu ai ano ki taua rakau e taua iwi, a ka piri aua mea, a ka whakarakau ano te ahua o taua rakau, a ka tu ano i taua iwi te whakatu ki runga tu ai, hei rakau totika mo te wao-nui o Tane. Ka tae mai nei aia ki te kainga.

Ka tahi ka homai e te hakui he kai mana. Kai ana ia ka moe i te ata ka haere ano ia, tae rawa atu ia, kua tu ano te rakau ra ka noho ia ka kimi, ka titiro, ka ki ake ano a roto i aia koia ano tenei e tu nei ka tuaina ano e ia ka hinga ki te whenua, ka tapahia ano e ia te tauru (kauru) ka ahiahi ka hoki ki te kainga. Kua wareware te hakui ki te ui mai nei ai, a homai tonu he kai mana, kai ana ia ka moe i te ata ka haere ano a Rata; te taenga atu, ana kua tu ano te rakau ra ki runga ka tahi ia ka hoki mai ki te kainga ka ki atu tona hakui ki a ia "E (He) aha te take i hoki mai ai koe i te ata nei ano?" Ka tahi a Rata ka korero atu ki tona hakui, "Ko taku rakau i taku ra tuatahi i hinga i au te rakau ki raro tapahia e au te tauru tae rawa atu au i te ata inanahi kua tu te rakau ki runga, ka tuaina ano e au, ka hinga ki raro ka tapahia ano e au te tauru hoki rawa atu au i te ata nei kua tu ano te rakau ki runga, no konei au i hoki mai ai." Ka tahi tona hakui ka ki atu ki te tama "E(He) kuare ano noku ki a koe, kaore au kia whakamarama atu i nga ritenga mo to rakau, na o tipuna ano i whakaara to rakau ki runga inainei, me hoki ano koe, tuaina ano to rakau ki raro, tapahia te tauru, ka hoki mai ai koe ki muri hei noho atu ai, kia rongo atu koe e haere mai ana, kei oho noa atu koe, kia mau rawa o ratou ringa ki te rakau, kia wha ka arahia rawatia e ratou te rakau; no te mea, akuanei kite atu ai koe e koikohi (kohikohi) haere mai ana i nga maramara, e wha ka piripiri ana ano ki te tinana o te rakau, e hono ana i te tauru ki te matua, me to titiro atu ano e ara ana mai te rakau ki runga, hei reira ra koe rere atu ai ki runga ki to rakau tu ai." No reira tona hakui i ki atu ai ki aia "Kia tere te hoki tuaina to rakau. na o tipuna to rakau e mahi." No te mutunga o te ako atu a tona hakui ka hoki ia, tona taenga atu ka tuaina ano e ia tana rakau ano, ana ka hinga, ka tapahia e ia te tauru ka motu ka hoki mai ia ki muri nei noho atu ai. Ka rongo atu ia i nga waha e tapatapa (kiki) haere mai ana, me te whakahua haere mai i tona ingoa, koia tenei ta ratou tapatapa, me ta ratou whakahauhau.