Nga Whare-Kura.
Ako I Nga Karakia Me Te Whakapapa. (Nga-I-Tahu.)

Nga whare tapu, hei whare akonga mo nga tamariki ranga-tira mo To-Haere-roa, E tata ana (aua whare) ki te wahi tapu i a Mua.

He mea ano, ko taua wahi tapu i a Mua, he Tii (Mauku), ranei, he take korari (harakeke) ranei, ko te wahi hoki tera e whakaturia ai a Kahukura; ara te Atua-toro, ko taua atua ko Kahukura he whakapakoko rakau, he totara te rakau, a ko taua whakapakoko, he mea mahi kia rite ki te ahua tangata, kotahi whatianga o te ringa ahu atu i te tuke a tae noa ki te pito o te ringa mapere; te roa o taua tiki whakapakoko. E kore nga waewae o taua tiki e mahia, i te mea e tu ana i runga i te pou, he rakau kotahi te tiki me te pou e tu ai taua tiki.

Ma te Tohunga e karakia te pou tokomanawa, te tuatoru o nga pou hei taunga mo te tahuhu o te whare mo te tuarongo; ma reira te whare katoa ka tapu ai. Ma nga tangata tapu e hanga taua whare, ma nga tangata noa e homai nga rakau me nga rau (nikau, toetoe).

I te hanganga o taua whare e kore nga tangata hanga i taua whare e kai; a kia ahiahi rawa ka kai ai. Hei te rapinga (pokenga) o te pu kakaho ka karakia ki te tini o nga atua maori. A kia oti rawa te whare ka taa ai (karakia) i te kawa o te whare. He patunga tapu ano to te taanga i te kawa. A ka huihui nga tangata katoa ki te taa i te kawa. Ko nga patunga tapu, he kuri, he tangata, he wahine, he tamaiti, he pononga ranei. Ka whakaponohia te toto o taua patunga tapu. He mea mahi pera me to te taua whakapono kai ki nga atua. He whakarongo kau atu ta te iwi; ma nga tohunga anake nga mahi karakia.

page 5

Ko nga kai tapu (ara ko te kuri, ko te tangata ranei) he mea arahi mai ki mua o te whare patu ai; a ko nga toto ka whakaponohia, ki nga atua; ko te tinana ka maua ki te wahi tapu tanu ai. Ko te toto anake te mea hei hoatutanga tapu ki nga atua. A ka tahuna te umu (hangi) tapu i roto i te whare me te kaa o taua hangi; me te kaa ano hoki o te ahi tapu i roto i taua whare, i te wa e patua ai aua kai tapu ma nga atua. A he mea tahu he hangi tapu i waho i te marae, a ka hoatu, he kumara ranei he tuna ranei ki taua hangi, ka maoa, ma nga Tohunga e kai aua kai, me nga tangata tapu ano hoki; ka mutu ka po.

I te po tuatahi ano ka mene nga Tohunga ka whiriwhiria e ratou nga tamariki rangatira o te iwi e rua te kau, e toru te kau, hei nga tamariki tane anake, me haere katoa aua tamariki ki te wai, a ma nga Tohunga ariki e koko he wai ki roto ki nga taringa maui o aua tamariki; he mea tango e aua Tohunga i te toetoe ranei i te taru taru ranei, ka tou ai i taua toetoe ki te wai, ka tou ai ki te taringa maui o te tamaiti ka karakiatia ai te karakia ki aua tamariki, ko te Tohunga ki tahaki karakia atu ai, ko aua tamariki ki roto ki te wai tu ai, ka mutu taua karakia ka tae ano te Tohunga ki te wai ka kokoa taruatia (tuaruatia) te wai, ka kokoa ki runga ki aua tamariki, a e rua, he mea ano e toru kokonga o te wai ki aua tamariki ka mutu tera, ka karakiatia ano te karakia mo aua tamariki, he mea hoki tenei karakia kia puare tika ai nga taringa o aua tamariki kia rongo pono ai ki te ako a nga Tohunga, kia mau ai nga tikanga katoa e akona ai ratou e nga Tohunga.

Ka mutu tera ka mahia e nga Tohunga nga rimu, ka peratia me te mahinga i nga rimu i mahia i te Waipuke. He rimu mata nga rimu e mahia ki tenei karakiatanga, ka mutu tera ka haere mai nga tamariki ki uta o te wai, a ka haere tonu atu ki a Mua (Tuahu) rawiti, ara ki te whakapakoko e kiia nei ko Kahukura, a ko nga rimu pakapaka (maroke) me pakapaka (pangapanga) atu ki a Mua, me te karakia ano i te wa e hoatu ai aua rimu maroke ki a Mua, a ka urutia (whakaurua) te mana o te tapu, a ka waiho te tapu ki a Mua. Ka mutu tenei ka haere nga page 6 Tohunga me aua tamariki ki te whare, ka hingaia (hikaia) te ahi tapu, a ka tunua te tahi wahi aruhe (roi) ka hoatu ai taua roi ki te wahine ruruhi ka kuhua eia ki raro i tona kuha (huha) a ka kainga taua aruhe e aua tamariki, he mea tu a rarangi aua tamariki, a ka hoatu te aruhe ki te tahi ka ngaua eia te tahi wahi o te roi, ka kainga, ka hoatu taua roi ki te tahi tamaiti, a oti noa aua tamariki katoa te hoatu i taua roi me te kai ano hoki aia, aia o aua tamariki katoa. He mea tenei kia u ai ratou ki te mahi; ka mutu te kai i taua roi tapu ka noho ai aua tamariki ki raro. Kotahi tonu ano te wahine ki taua whare, hei te wahine tapu, hei pa mo te mauri. A ko aua tamariki tapu anake e kai i roto i taua whare.

Ka mahi ka ako nga Tohunga i nga mea katoa ki aua tamariki, a tae noa ki waenga nui po. Ki te mea ka moe te tahi tamaiti ki roto ki taua whare, ka mate aia. Ko tana moe he tohu aitua mo tana mate, a e kore aia e roa ka mate turoro; a ki te mea ka puta taua tohu mate ki te tahi tamaiti tauira o aua whare kura, e kore aia e tukua ano ki taua whare ako ai.

Ma nga Matua tane e hiki nga tamariki, a ma ratou e tohu kei tangi, kei kori kori, kei kowhetewhete, kei aha noa iho.

He ako tonu i nga po katoa, i nga marama e wha, a e rima, a hei Te Kahui-rua-mahu ka timata te ako i Whare-kura. A ko te ako he mea timata i te wa e too ai te ra, a mahi tonu te ako a waenganiu po ka mutu ka moe ratou. A i te awatea, e pai ana, ano aua taiura kia haere ki te takaro ki te kaukau ki te aha noa iho, otira e kore e tika kia takaro tahi ratou ko nga tamariki kahore i akona ki Whare-kura. E kore ratou e haere ki nga whare kai, i te mea me kai ratou, a me moe i Whare-kura, he mea hoki tenei i peneitia ai kei tata, kei takaro tahi ki nga tamariki noa; ki te mea ka pa ranei ka tata, ranei te tamaiti tapu ki te tamiti noa, kua tapu taua tamaiti noa, ka riro atu aia ki Whare-kura hei pononga mau wai mo aua tamariki tapu.

Ko nga kai ma aua tamariki i te wa e ako ai ratou i roto i page 7 Whare-kura: ma nga wahine e mahi, ma nga wahine e homai kai ma aua tamariki. He mea tao e aua wahine ki ko noa atu o te kainga o aua wahine ka mau mai ai ki tahaki ke mai o Whare-kura, a ma aua tamariki, a ma aua tamaiti noa i kawea ra ki Whare-kura, e tiki mai aua kai, ka mau ai ki roto ki Whare-kura.

He nui noa atu nga Tohunga hei ako i aua tamariki:

Ko te tauaro o Whare-kura e anga ki te marangai ki te wa tonu e puta ake ai te Ra, ko aua tamariki me nohu kapa tonu ratou i roto o Whare-kura; a ko ngo kanohi e anga mai ki te pou-toko-manawa o te whare. Ki waenga nui aua tamariki o Whare-kura noho ai, ko nga Tohunga tatai korero, hei te taha tonu o Whare-kura noho ai, ko te Tohunga Ariki tatai korero, hei te tatau, hei te taha ki katau ana tapoko atu, a ko nga kanohi o aua Tohunga me anga ki te kuwaha o te whare, ka noho ai te tahi, i te tuara, ara i muri o te tahi. Ki te taha maui ana tapoko atu ki te whare, noho ai nga Tohunga whakarongo korero: ko ratou hei whakarongo i te tika, i te he, i te pakewa o te tatai o ora e tataku ra i nga korere o nehe; hei whakaae, hei whakahe, i te tika, i te he.

Ko te Tohunga Ariki hei tatai korero, te mea o ratou e timata wawe te korero ako i aua tamariki ariki, a ka mutu tana wahi e ako ai, ka korero te Tohunga i muri i aia, a pena tonu te ako a aia Tohunga a aia Tohunga, a mutu noa te ako i te po kotahi.

He penei tonu te mahi ako i ia po, i ia po a pau noa nga marama e wha, e rima.

E kore te kupu kotahi e kiia e aua tamariki ranei, e etahi ranei o aua tini tohunga o aua kapa e rua, i te wa e ako korero ai aua Tohunga tatai korero.

A ko nga karakia e ako ai e tataku ai aua tini Tohunga nei, he mea timata i te karakia whakamama mo nga taringa o aua tamariki i te tuatahi. Muri iho ko te karakia whaka-u-ara mo te wairua o aua tauira: kia mahi a kia manako ai aua tauira ki te ako i nga mea tapu. Muri iho ka akona ko te karakia o nga korero o Te Po; muri iho ka akono ko nga korero mo Te-Ao; page 8 muri iho mo Te Kore; muri iho mo Te-Maku; muri iho ka akona ko nga karakia me nga mea tapu mo Rangi. Ko aua karakia nei, he mea ako a pau noa te marama kotahi i te akonga i enei, a i taua marama kotahi, ka hoki hokia ano te ako i aua tini mea, kia tino mau pu ai te mohio o aua mea, i nga tauira e ako ai aua tohunga ki aua tamariki i aua karakia. Kotahi Po ka pau aua karakia nei te ako, a ka hoki ake ia po ia po aua karakia ra ano, te ako a pau noa te marama kotahi, ka hiko ai he karakia ano ako ai.

Muri iho i era, ka ako nga Tohunga i nga waiata nui o nehe, kia matau aua tamariki ki aua waiata tu a karakia, kia koingo ai nga wairua o aua tamariki, ki te mahi ki te tauira i nga toa me nga mahi kaha, me nga mahi nui o nga atua me nga tupuna, ka mutu era ka mahia ko nga karakia Tahu mo Te Po, mo Te Ao, mo Tahe. Muri iho ko nga Karakia makutu he po hei mau (me nga pohe) mo te tangata. Muri iho he karakia mata-kai he Karakia enei mo nga kai e hoatu ana ki te tangata kia mate ai. Muri iho ko nga Karakia whakapono taua. Muri iho ko nga Karakia haumanu mo nga turoro. Heoi ano nga mea e akona ki taua whare. A ka kapi nga ra, nga marama e ako ai, i ia tau i ia tau; i te mutunga o te ako ka moe nga tohunga me nga tauira i te whare, oho ake i te ata, ka haere katoa ki a Mua, tae atu ka panga atu he pitau i mahia e ratou, ki a Mua, ki tana aroaro takoto ai Ki te mea ka hore he pitau, me aruhe a ki te kore he aruhe me patiti (taru taru) ka karakia ai i aua pitau. He pitau mata enei, a he pitau maoa ano, he pitau tawera ara he mea kuhu te pitau ki te ahi, he mea rara kau ranei ki te ahi, a ka Karakia, ka whakahoroa i te tapu kia wawe ai te kai nga atua. Ka mutu tera ka haere nga tohunga me nga tauira ki te wai, tae atu ki te wai ka karakiatia te karakia huri i te takapau. E karakia ano nga tohunga me nga tauira i te karakia takapau, ka tu mai te iwi katoa i tahaki mai, me te karakia katoa te iwi i te karakia ano mo ratou. E karakia ana nga tohunga i te takapau, me te tu nga tauira i roto i te wai, me te uhi uhi nga tohunga i te wai ki runga ki aua tauira, he tini nga karakia i te page 9 takapau, me te uhi uhi ano i te wai ki nga tauira. He tini ano, ara he karakia he uhi i te wai, aia karakia aia karakia.

Ka mutu aua karakia, ka uia nga tauira e te Tohunga Ariki, he mea ano he mea ui e nga tohunga, ki aua tauira “Ko wai o koutou kua tino matau ki nga karakia,” ma te tauira tino mohio rawa e karanga “kua matau ahau.” Ka tahi ka kiia atu e te Tohunga Ariki ki te iwi, kia arahina mai te tahi mokai (taurekareka) ki te wahi i te taha o te wai e noho ra ratou nga tohunga me nga tauira; a ka makuturia e taua tamaiti i ki ra e mohio ana aia ki nga karakia: ka makuturia, a mate tonu iho ano i reira taua mokai. Ka mate taua mokai i te makutu, ko te toto e hoatu hei mea hoatutanga tapu ki nga atua, a ko te tinana he mea tanu ki te wahi tapu. Ko te toto o te ihu o te tupapaku e hoatu ki nga atua, hei raupaka (panga) ki te aro aro o te atua ki a Mua, a he mea mau taua toto i runga i te tahi wahi rakau ranei, patiti (taru taru) ranei, ka mau ai ki te aro aro o Mua, a ka here here ai ki te toko e tu ana i mua o Mua. Ko taua toko he toko tapu no mua noa atu. I te wa e haere atu ai te mokai ki aua tauira: ki te mea ka uia aia “ka haere koe ki whea?” ka ki atu te mokai, “Ka makuturia ahau e te tahi o nga tauira o nga Ariki.” A e kore e penei te roa me te pokinga hangi ka mate taua mokai. Ko taua mokai hei raupanga mo te kakari, mo te makutu, hei mana here i nga tohunga. He mea ano ma nga tohunga e kii kia kainga te tinana o taua mokai, ka kotikotia ka taona hei whakahinga (whakahika) i te umu, he tuna (tunga) ranei. A ka hoki taua ope tohunga me nga tauira ki te kainga nohoanga o te iwi; ka poroporoiere haere ratou, ka waiata haere, a tae noa atu ki te kainga. Tae atu ka hinga (hika) te ahi huritakapau, ka taona he umu ka ka, ka maoka (maoa) ka karakiatia aua kai e nga tohunga, a ma nga kaumatua o te iwi e kai aua kai. Otira i te wa e maoa ai taua kai ka mauria te tahi wahi o taua kai e te tohunga ka whakapakia taua wahi kai, ki ia akonga, ki ia akonga, ka maua taua wahi ma Mua, a ka kainga ai nga kai e nga kaumatua.

Ka mutu i konei nga mahi me nga mea katoa mo te tau kotahi page 10 mo tenei tu Wharekura. Ka paia (tutakina) nga kuwaha, a ka waiho taua whare kia tu kau noa iho. A ka tu he tau ano ka mahia ano ka tahitahia a roto o taua whare.

Ka mutu nei te ako ka moe te iwi me nga tohunga me nga tauira i waho noa iho; i te po o te ra e haere katoa mai ai ratou i roto o Whare-kura, a ao ake, ka tahi ano ka haere ki nga whare noa iho, ki nga ahi kai, otira e kore te-tahi o ratou e mahi kai. A ka po toru ratou ki te kainga ka hoki katoa ano ratou nga tohunga me nga tauira ki a Mua; mahi ahuahu karakia ikawhenua ai, kia heke ai i taua ika, ko te roa koia kei te whatianga ringaringa, ka tau taua ika ka tu te tohunga ariki, ko te tahi wae wae ona ki te tehi taha, ki te tahi taha, ka pehia ai taua ika ki ana waewae; e tu ana e karakia ana i nga karakia a Tane.

I te wa e ako ai i Whare-kura e kore nga tohunga me nga tauira e tae ki te moe i a ratou wahine. He mea pai kia haere noa ratou, ko te mahi kai, ko te tahu kia e kore, e kore e pai kia whai ranei i te wahie, engari mo nga ahi tapu e pai ana, ma nga mokia i kawea ra ki Whare-kura e mahi nga mahi a e hoatu kai. E kore e utua nga kai whakaako, he rangatira hoki ratou.

He mea ano e toru e wha, a e rima tau e ako ai aua tauira i aua Whare-kura ka matau, a ka mutu ai te ako ka noho ai hei tohunga mahi i nga mate me nga karakia mo te iwi a hei ako ano hoki i nga tauira i Whare-kura. I te wa e timata ai ano te ako i taua Whare-kura, i te wa e tu ai ano he ako, e kore e kokoa nga tauira, kua akona i etahi atu tau ki te wai ano, engari ko nga akonga hou anake nga mea e kawea ki te wai koko ai me te whakapuare nga taringa ki te wai.

Whare-Kura Ako Ki Te Ngaki Kai.

He whare ano nga Whare-kura e ako ai nga uri o nga tino tangata o te iwi, a he whare ano nga whare e ako ai te iwi i nga mea e ako ai te iwi ki nga mahi o te ao nei. He whare whakaminenga taua tu whare, he whare kia haere mai ai nga tangata ki te ui ki nga tohunga, wahine ano, tane ano. He page 11 whare nui aua tu whare, a e o te kotahi rau ki aua whare. He ako nui taua whare mo te tokomaha, otira e kore e tae ki reira nga tamariki rangatira e akona ana ki Whare-kura.

Ko aua whare he kotahi kumi te roa, he mea ano kumi ma wha, a ma rima. Ko te whanui, e toru maaro, he mea ano e wha, a e rima maaro. A kei te po ka ako nga kai ako o taua whare; a he ahi te mea e marama a te whare, e rua, a e toru, e wha, e rima ranei ahi o taua whare, he mea keri ki te rua aua ahi i waenganui tonu o te whare.

He whare tapu taua tu whare, na nga karakia i tapu ai. E kore e ako tonu taua whare, he po ka karakia, he po e kore. He tini ana tu whare ki te Pa kotahi, ma te iwi tini ka tini ai aua tu whare, hei ui ui, a hei ako i te iwi, ko nga ako me nga korero o aua tu whare he korero mea noa iho he ako i nga tikanga mahi o mua, i nga ture a nga tupuna i ako ai mo nga mahi o te ao, a he ako roro mauri, korero tupuna, me te tini o te mea kia matau ai nga tangata katoa, karakia taua, kai, tahu noa.

E kore e karakiatia ki aua tu whare nga karakia tino tapu, te makutu me era atu karakia nui.

I te po tua-tahi tonu ka peti (poto, hemo, pau katoa) nga karakia katoa, ka hiamoe nga tangata me haere katoa ki a Mua ki reira taitai ai i nga pitau (korau) ma te Tohunga e karakia te karakia mo taua taitai, a ka hoatu ai aua pitau ki a Mua, ko te wahi tapu hoki tera.

I te wa e tae ai aua tini tangata o te whare whakaminenga, kahore kau he kakahu o taua tiki (o Mua), i te mea hoki he karakia ahua tapu iti aua karakia e mahia ana i taua whare, engari kei nga wa e karakia ai te iwi i nga karakia nui a ka haere atu ai ki te kawe mea tapu ki a Mua, ka whakakakahuria a Mua ki nga kakahu pai: ma te iwi e homai he kakahu pai, hei nga weruweru taniko, kaitaka me era atu weruweru tino pai, a ka kakahuria aua tiki atua-toro (a Kahu-kura) e nga tohunga ki aua kakahu: e rua, nga kakahu tawhito ki taua atua, ka hoatu ai nga weweru pai ki waho, ko te karakia ki mua, mahi ai, hei page 12 muri ka hoatu ai nga kakahu tawhito, ka karakia ano nga tohunga ka hoatu ai ano nga kahu papai.

Mehemea kua mahi nga whare runanga nei i te mahi mo te taua patu, ka haere ratou ki a Mua, a ka mahia aua mahi whakakakahu i a Mua, a ka mutu aua whakakakahu me aua karakia, ka wetewetekia ano aua kahu i taua tiki e te Tohunga Ariki, a ka hoki te ope o te iwi e titiro atu ra ki ana mahi.

Ka tae te tohunga ki a Mua, ka unuhia mai i tana tunga; ka kawea e te tohunga i roto i te ope taua, me te raupanga ano o taua atua, a me hapai taua atua me te raupanga, ka mutu te hoatu nga pitau mata, ka hoatu ko nga pitau mauka (maoa) ki a Mua, ka oti tera ko nga tawera, ara ko nga mea i toua ranei ki te ahi, ko nga mea ranei i rarangia kautia ranei ki te ahi, ka mutu tenei ahakoa te huka rere, te huka papa, e kore e mutu te mahi karakia a te iwi i aua wa ki a Mua, ka mahi tonu te iwi i nga mahi karakia a waenganui po, a ka tata ki te ao ka hoki ai ano te ope ra ki te whare whakaminenga, ki te whare e ako ra ratou; tae atu ratou ki reira ka hingaia (hikaia) te ahi, taumaha ai te aruhe tukunga mo te karakia, a ka hoatu ai taua aruhe ma nga tangata katoa e hongi hongi, he mea hoki ka noho rarangi haere te iwi i roto i te where puta noa i te tahi pito i tetahi pito, ka hoatu i taua aruhe i taumahatia ra e te tohunga ki te ihu o ia tangata o ia tangata, ka mutu te hongi hongi a te iwi, ma te tahi kaumatua koroheke e kai taua aruhe, ka mutu tenei kua noa te iwi. I te ata ka hingaia (hikaia) te ahi tukunga, a ma tetahi tino kaumatua e kai te kai o taua ahi tukunga, a ka whakaminea te iwi ka mahia kia noa. Ko te mutunga tenei o te mahi o ia tau o ia tau ki taua whare ako i te iwi.

A i nga tau katoa e ako mahi karakia ai te iwi ki aua tu whare, ko te tikanga ano tenei o te mahi i ia tau i a tau. He mea hoki i peneitia ai, kei he nga wa mahi kai a te iwi i nga wa tahere manu, hi ika ngaki kumara me te keri roi; a i aua wa e ako ai te iwi ki aua whare ako a te whakaminenga, he aruhe anake te kai i aua wa, e kore te tangata kotahi e haere ki waenga page 13 maara i aua wa e ako ai te iwi i ana ako mo nga mea o te ao nei. A hei te makariri anake te wa e mahia ai aua mahi ako, a ko aua whare ra ano nga whare a te iwi e moe ai e kai ai, a e hui hui ai te manuwhiri ana tae atu ki te kainga; ara ko te ahua o taua whare he penei me te whare matoro a nga taitamariki o te iwi e mahi ngahau ai ma ratou, otira ko aua whare nei ma nga tangata ma nga wahine kua kaumatua anake e noho e ako.

Whare-Tatai.

He whare ano nga Whare-tatai. E rima a e ano maaro te roa o tenei tu whare a e toru e wha maaro te whanui. Ko Te Whare-tatai ki waho o te Pa tu ai. He mea hoki hei whare tatai mo nga whetu, mo Puanga, mo Takurua, mo Aotahi, mo Rehua, mo Kai-waka, mo Mata-riki, mo Wero-i-te-ninihi, mo Wero-i-te-kokoto, mo Wero-i-te-ao-marie. He nui te mahi o tenei tu whare. Ko nga tikanga mo nga kai, mo nga tau. He whare whakaminenga nui taua tu whare nei ma nga tohunga, a ma nga rangatira ano hoki o te iwi. He tini nga whare penei o te Pa kotahi, ma te iwi nui ka maha aua whare, ma te iwi iti ka ou ou aua tu whare.

He whare huihui, a he whare whakaminenga aua whare ma nga tohunga me nga rangatira, hei whare korero wha-kamaharahara ma ratou i nga mea i akona kia ratou. E kore nga kai waha kai e tae atu ki aua tu whare, e tomo ki aua whare, engari i tawhiti ano aua kai waha kai e haere atu ana, me tu ratou me karanga ki nga tangata o taua whare, a ma nga taitamariki rangatira o taua whare e tiki aua kai, e mau ki roto ki te whare hei kai ma te whakaminenga nui o taua whare. E kore taua whare e moea a roto, he karakia, he ako, he whakamaharahara ia ratou anake te mahi, a ao noa te ra, i te mea hoki e kore e nohoia taua whare i te wa e whiti ana te ra; ko te po anake te wa e ako ai a ao noa te ra. E kore te tangata e puta puta ki waho, ko te mianga anake ka puta ki waho, a hei te hotoke, ara hei te makariri anake ka nohoia taua tu whare, ka ako ai ki reira. He nui noa atu nga karakia e mahia ki taua tu whare.

page 14

Ki te mea ka maua mai e te wahine he kai ki taua whare, me patuki aia ki te tatau o te whare; otira hei te wahine tapu mana anake e patuki te tatau, hei te wahine noa me tu mai ka karanga mai ai, a ma te tangata o roto e uaki te tatau, a ma te wahine tapu e hapai mai te kai ki te tatau, a mehemea he kai na te wahine i mau mai, ka puare te kuwaha i te tangata te uaki, a e maua atu ana te kai e te wahine tapu, ka karakia haere atu taua wahine tapu, me te karakia noho mai ano hoki taua tangata nana i uaki te tatau. He mea i karakia ai raua, no te mea kua tuwhera te tatau.

A he nui puku (noa atu) te kai ma nga tangata o taua tu whare, e kore ratou e mahi, e tahu ranei i aua kai, otira ma te iwi nui tonu o te Pa katoa e taka he kai ma ratou, a ma te iwi e mau ki taua whare, me te wahie ano hoki ma te iwi katoa o te pa e whai, a e mau ki taua whare, a ma nga tangata o aua tu whare e mau aua kai, me aua mea katoa ki roto ki aua whare.

He wahine ano to aua whare, kotahi, tokorua, a tokotoru ki te whare kotahi, hei mahi i nga mea tapu mo te mauri. Hei te ahi ahi anake te kai ka mau ai ki aua whare, a he pera tonu te homai kai, he hono tonu i nga po katoa e tu ai te korero me te ako i aua whare.

Nga karakia e ako ai e whakamahara ai i aua whare, he karakia mahi mo nga kumara, he tatai i nga karakia, he tatai i nga tikanga o nga mahi katoa o te ao, he tatai i nga ture a nga kaumatua i whakatakoto ai. He nui te tapu o aua tu whare. A ki te mea ka mau mea atu te tahi tangata noa ki taua tu whare, e kore aia e karanga atu ki nga tangata o taua whare, engari ka tata atu aia ki te whare ka paka (panga) kowhatu atu aia ki te whare, a ka rongo nga tangata o roto ka uakina te kuwaha o te whare, ka kitea atu aua mea, ka haere te tangata mau i aua mea ka hoki, ka pahemo aia ka tikina atu e tetahi o te hunga o te whare; ekore tetahi e ki atu, e kore tetahi e ki mai kia raua.

A ka mutu nga mahi mo te tau e ako ai, ka karakiatia nga karakia e te hunga o te whare, ka pera me nga karakia mo Whare-kura tukutuku. He mea ano e toru e wha, e rima page 15 marama e noho ako ai aua tini i aua whare, a e kore te mea kotahi o ratou e hoki ki o ratou whare moe ai, e kore ano hoki te mea kotahi o ratou e moe ranei, i a ratou wahine. E kore e moe i te po, he ako tonu te mahi; hei te ao ka moe ai, e kore ratou e kite kite ranei, e tata atu ranei, e korero ranei ki te iwi nui o te Pa i aua marama katoa, a hei te tukunga ika-whenua rawa ka hoki ai ratou ki o ratou whare tupu ake. Hei a Pou-tu rawa ano enei whare ka nohoia ai, ka ako ai.

Nga karakia e mahia ana e ratou me nga tikanga, ko nga karakia o te tau, o nga whetu, o nga kumara, o nga Hapuku, o nga ika katoa o te moana, o nga manu, o nga whakapono kai, o nga korero kei wareware, o nga Hamanu mo te wairua, o nga karakia katoa. Ki tenei whare nga Poua.