Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

New Zealand: Acts affecting Native Lands, 1886, 1888-91 and 1894-95

Niu Tireni. "Te Ture Whakatikatika 1894 I Te Ture Whakamana Take Whenua Maori."

[ko te tohutoro i roto i te reo Pākehā]

page 1

Niu Tireni. "Te Ture Whakatikatika 1894 I Te Ture Whakamana Take Whenua Maori."

He Ture hei whakatikatika i "Te Ture Whakamana Take Whenua Maori, 1893."

[24 Oketopa, 1894.

Ka Meingatia hei Ture e te Runanga Nui o Mu Tireni e noho huihui ana i roto i te Paremete i runga ano hoki i tona mana, ara:—

1.Te Ingoa Poto o tenei Ture ko "Te Ture Whakatikatika 1894 i te Ture Whakamana Take Whenua Maori."
2.I roto i tenei Ture ko te tikanga o nga kupu "taua Ture" ko "Te Ture Whakamana Take Whenua Maori, 1893."
3.Ahakoa ano nga tikanga katoa kei roto i taua Ture ka ahei te Kawana, i ia wa i ia wa, ki te whakatu i tetahi i etahi tangata ranei he roia no te Hupirimi Kooti o Niu Tireni, e tu ana, ka tu ranei a muri ake nei, hei Kai-whakawa o te Kooti Takiwa, o te Kooti Whenua Maori ranei, hei Kai-whakawa hoki mo te Kooti Whakamana Take i whakaturia i raro i taua Ture, ka huaina i roto nei ko "taua Kooti" a kia whai mana hoki ki te whakahaere tahi i nga mahi o aua tuunga i te wa e paingia ana e te Kawana, i runga i te kore whakanui ake i nga utu tan mo ratou, i runga ranei i nga utu tau me nga utu e whakahaua ana e te Kawana kia utua, e whakaritea ana ranei i ia wa i ia wa mo taua mahi. Ka ahei te Kawana, i tana wa e whakaaro ai, ki te whakakore atu i te tuunga o te tangata e whakaturia ana i raro i te mana o tenei Ture.
4.I raro ano i nga tikanga kua kiia ake nei, ko nga Kai-whakawa katoa o taua Kooti e whakaturia ana i raro i tenei Ture ka kiia i whakaturia i raro i taua Ture, a ka whai mana ki te pupuri ki te whakahaere hoki i nga mana me nga mahi katoa i raro i taua Ture: Engari e kore e whaitikanga rawa kia whakaturia rawa mo tetahi wa tuturu, i runga ranei i te utu tuturu, ahakoa e rereke ana nga tikanga o roto o taua Ture: Engari hoki e kore nga tikanga o roto o tenei Ture e arai i te mana o te Kawana ki te whakatu Kai-whakawa i raro i te mana o taua Ture; a ka ahei nga Kai-whakawa page 2katoa i whakaturia i mua ake nei ka whakaturia ranei a muri ake nei, i raro i taua Ture, ki te pupuri ki te whakahaere tahi hoki i nga maua me nga mahi o taua tuunga me nga malii ine nga mana o ratou tuunga Kai-whakawa o te Kooti Whenua Maori.
5.A notemea kua puta teawangawanga inaianei kei te whai mana kei te kore mana ranei a Hori Eriata Patene ki te hainaki te whakaoti hoki i nga ota i mahia e ia i te wa e Kai-whakawa ana ia mo te Kooti Whenua Maori, i mua atu i tona whakatuunga hei Kai-whakawa mo taua Kooti, a kua hainatia nei aua ota etahi ranei o aua ota e te Tumuaki Kai-whakawa o te Kooti Whenua Maori, mo te taha ki taua Hori Eriata Patene, i runga i te tikanga kua whakamutua tona tuunga Kai-whakawa. No reira ka kiia ka meingatia nei hoki kia whai mana taua Hori Eriata Patene ki te haina ki te whakaoti hoki i nga ota katoa i mahia e ia i a ia e tu ana hei Kai-whakawa mo te Kooti Whe-nua Maori ano kaore ia i whakaturia hei Kai-whakawa mo taua Kooti. A me whaimana katoa nga ota i hainatia e te Tumuaki Kai-whakawa mo te taha ki a Hori Eriata Patene, i runga i te tikanga kua whakamutua tona tuunga Kai-whakawa.
6.

I te mea kua timata he whakawa i roto i taua Kooti mo tetahi kereme, take tetahi atu mea ranei e tau ana ki raro ki tona mana whakahaere o taua Kooti, ma tera e arai etahi atu whakahaerenga whakawa i roto i tetahi atu Kooti mo taua kereme, take, mea ke atu ranei, tetahi atu whakawa ranei e puta ake ana mo runga mo aua take ra ano. A i te mea kua timata he whakawa pera me tera kua whaka-huatia tuatahitia ake nei, me kaua e timataria he whakawa i roto i tetahi atu Kooti mo runga mo taua kereme, take, mea ke atu ranei, tetahi atu whakawa ranei e puta ake ana mo runga mo aua take ra ano:

Engari ki te mutu noaiho ki te unuhia ranei te whakawa i taua Kooti, ki te whakakorea atu ranei te whakawa e taua Kooti, i mua atu i te whakataunga, kei reira me kore te mana o nga tikanga o runga ake nei, e arai nei i era atu huarahi whakawa.

7.Ko te tekiona torn o taua Ture me korero ano i whakakorea atu nga kupu nei "Kooti Whenua Maori" i te rarangi teru o taua tekiona.