Engari hoki kaua tetahi tangata e whiua kia utu i nga moni e whakaritea nei e tenei tekiona mo te whiunga mo te nohonga mo te haerenga ranei o aua hipi i runga i tetahi huanui mehemea e mahi pera ana ia i runga i te pukupuka whakaae atu a te Kaititiro kia pera he mahi mana.

Ka ahei hoki ia Kaititiro ki te tuku i tana tono whakawa motu-page 14hake pera ano me te mana e tukuna nei ikonei ki nga tangata noho raana.

Me tuku hou atu ano taua pukapuka whakaatu atu mehemea ka kore e whiua peratia atu aua hipi i roto i nga ra e toru i muri i taua ra i whakaritea i taua pukapuka whakaatu atu.

Ko ia tangata e hara ana ki nga tikanga o tenei tekiona ka taea ia te whiu kia utu i te moni kia kaua e hipa ake i te rima tekau pauna kaua e iti iho i te kotahi pauna.

Ka ahei ia tangata noho raana ki te tono atu ki te tangata e whiu hipi ana ma runga i tetahi raana e piri ana ki tana raana, ma runga ranei i tetahi huanui e piri ana e haere ana ranei ma roto i tona raana kia whakaaturia atu ki a ia te tiwhikete tohu ora e mana tonu ana mo aua hipi, te pukapuka whakaae ranei a te Kaititiro kia whiua aua hipi pera me te whakaae e whakamana nei e tenei Ture, a ki te kore e whakaaturia atu taua tiwhikete tohu ora taua pukapuka whakaae ranei, kei reira ka ahei taua tangata noho raana ra ki te titiro ki te whakahau ranei kia tirohia mehemea e ora ana ranei aua hipi, ahakoa kaore ana warati whakamana pera i a ia.

Ko ia tangata nona nga hipi, ko ia tangata ke ranei kaore e tuku ana kia tirohia peratia nga hipi e taua tangata noho raana ra, e turi ana kaore ranei e whakahoa atu ana kia taea ai te titiro pera, ka taea ia te whiu kia utu i te moni kia rima tekau pauna.

Mehemea kua rua rawa nga kupu whakaatu atu kua hoatu ki taua tangata nana aua hipi i roto i nga ra tekau ma wha, a ka kitea ano i muri atu etahi hipi e pangia ana e te mate a taua tangata ra e haere pokanoa ana i runga i taua raana ano, i roto i te wiki kotahi i muri i te hoatutanga o te kupu tuarua pera me tera kua korerotia ake page 15nei, kei reira ka ahei taua tangata nona taua raana ki te patupatu i aua hipi ahakoa tukuna atu ano e ia tetahi atu kupu whakaatu atu kaore ranei.

Me whakaatu atu ki te Kaititiro e taua tangata nona ra taua raana te tikanga o taua ata kimihanga i te tangata nana aua hipi, me nga maaka parani ranei o aua hipi i kitea i patupatua peratia ra, me whakaatu pera atu ki te Kaititiro i roto i nga ra e whitu i muri i te patupatuuga o aua hipi; ko ia tangata e hara ana ki nga tikanga o tenei tekiona ka taea ia te whiu kia utu i te moni kia kaua e hipa ake i te rua tekau ma rima pauna kaua e iti iho i te rima pauna.

Me hoatu e te tangata nana taua raana he kupu whakaatu atu ki te tangata nana aua hipi, me tuku atu ranei he pukapuka mea rehita ma te poutapeta, whakaatu atu i te ra e huihuia ai aua hipi, kia whitu rawa nga ra tinana o taua whakaaturanga peratanga i mua o te ra e whakaritea ana hei huihuinga mo ana hipi; a ko ia tangata noho raana e turi ana kaore ranei e mahi pera ana i runga i te pukapuka pera atu a te Kaititiro, kaore hoki e whakaatu pera ana ki te tangata nana aua hipi, ka taea ia te whiu kia utu i te moni kia kaua e hipa ake i te rua tekau pauna. Ka ahei ano taua tangata nana ra taua raana ki te tono kia utua ki a ia nga moni e tika ana mo te huihuinga me te whakahokinga atu i aua hipi, me te utu mo nga mea e mate ana mehemea i pai te whiunga.

Ka ahei ano taua Kaititiro i runga i te tono a te tangata nona taua raana ki te nuku atu i te ra i whakaritea ra e ia hei whakahokinga atu mo aua hipi, mehemea ra e mahara ana taua Kaititiro e tika ana kia nekehia.

Ko ia tangata whai hipi e mahara tika ana kua kaere etahi o ana hipi ki te raana o tetahi atu tangata, ka ahei ia ki te tono a pukapuka atu ki taua tangata kia whakaaturia mai ki a ia ake ma te pukapuka rehita ma roto o te poutapeta ranei i te wa e huihuia ai ana hipi, me whakaatu pera atu i mua o nga haora e rua tekau ma wha i mua i te huihuinga o ana hipi ki te iari; ko ia tangata e turi ana kaore ranei e tuku atu ana i te whakaatu pera atu ki taua tangata whai hipi ra, ka taea ia te whiu kia utu i te moni kia kaua e hipa ake i te rua tekau pauna.

Ka ahei te Kawana ki te panui i te Ota o tona Kaunihera, i ia wa i ia wa kia kapea tetahi takiwa tetahi wahanga ranei o tetahi takiwa kia kaua e pangia e nga tikanga o tenei tekiona, mehemea ra e tonoa atu ana e nga tangata whai hipi o taua takiwa wahanga takiwa ranei no ratou te nuinga o nga hipi, ara no ratou ia rua hipi o nga hipi e toru o nga hipi katoa o taua takiwa wahanga takiwa ranei; a ka ahei pera ano hoki ia ki te whakarereke ki te whakakore ranei i te katoa i etahi wahi ranei o taua Ota o tana Kaunihera.

Kei te panuitanga o taua Ota pera a taua Kaunihera ki te Gazette, ka whaimana tonu i reira ano ko tetahi taha ano o tenei Ture, ka whakaurua mai hoki ki tenei.

Ko nga tikanga o tenei tekiona me timata te whaimana i te ra tuatahi o Hanuere tau tahi mano waru rau iwa tekau ma tahi, kaua e whaimana i mua o taua ra.

Ko nga maaka taringa katoa e kore rawa e whakaaetia mehemea e mahia ana ki tetahi atu huarahi e hara nei i te mea mahi ki te kamu ki te mea kikini ranei i te taringa; a e kore e tika ki ta te ture kia tangohia, kia morea, kia tapahia, kia titorea ranei te taringa o tetahi hipi mehemea i mahia peratia ki te naihi ki tetahi atu mea ranei e hara nei i kamu i te mea kikini ranei i te taringa. Me man rawa ki ia kamu ki ia mea kikini hoki te tohu o te Tari Hipi.

E whakakorea atu ana e tenei Ture era wahi o te tekiona toru me era atu tikanga o "Te Ture Parani Paranitanga, 1880," kaore e hangai tika ana ki nga tikanga o tenei tekiona.

(1.)

E whakakino ana e whakangaro ana e whakarereke ana ranei i tetahi maaka i taia ki te moko i tetahi maaka taringa ranei, i runga i te ngakau kino i te ngakau mohio ano ranei, i uru tahi atu ranei ia ki te mahi pera, e more ana e tapahi poro ana ranei i te taringa o te hipi i tetahi page 18taha tika tonu atu ki tetahi taha o te taringa, e tapahi ana ranei i tetahi taha o te taringa kia motu atu he mea, kotahi nei tapahi tika i motu atu ai, e mahi ana ranei i tetahi maaka taringa ki te taringa hipi e roa atu ana taua maaka i te toru koata inihi, e nui atu ana i te hawhe inihi te whanui, e parani ana ranei i tetahi hipi ki te maaka taringa i runga i tetahi huarahi ke atu i nga huarahi mo taua mahi e whakaritea nei e tenei Ture;

(2.)

E parani ana ranei i tetahi hipi ki te maaka taringa kaore ano kia rehitatia, ki tetahi maaka taringa ranei e hara nei ia i te tangata kua rehitatea nana taua maaka, kaore hoki i whakaaetia atu i whakamana ranei e te tangata kua rehitatia nana taua maaka,—

ka taea ia te whiu kia utu i te moni kia kaua e hipa ake i te rima tekau pauna mo ia hipi i hara pera ai te mahinga a te tangata, me whiu ranei ki te whare herehere mo tetahi wa kia kaua e roa atu i te rua tau me te whakamahi ano hoki i runga ra i te mahara tika o nga Kaiwhakawa J.P., e whakatau ana i taua hara pera.

Me kape atu ki waho ara me whakakore atu nga kupu "hipi" i te tekiona tekau ma whitu o "Te Ture Parani Paranitanga, 1880."

Ko era tikanga anake o te tekiona whitu tekau ma rua o tenei Ture e whaikupu nei mo te mea hei maakatanga i te maaka taringa me kaua e whaimana kia tae ra ano ki te ra tuahi o Aperira tau tahi mano waru rau iwa tekau ma tahi; a ki te whakawakia tetahi tangata mo te mahi he i runga i nga tikanga o taua tekiona mo te mahinga i tetahi maaka taringa ki tetahi mea rereke atu i nga mea e whakaritea ana e taua tekiona, ka hei ia te kaikaro ki te whakaatu pono atu i mahia taua hara i mua atu o taua ra tuatahi o Aperira kati ma tera ia e ora ai.

Engari hoki ko nga tekiona whitu tekau ma rua, whitu tekau ma toru, whitu tekau ma wha me kaua e whaimana kia tukuna ra ano he pitihana a te nuinga o nga tangata whai hipi o roto o tetahi takiwa o tetahi wahanga ranei o tetahi takiwa, a i te taenga atu o taua tu pitihana ki te Kawana me panui e ia te Ota o tana Kaunihera wha-kahau kia whaimana nga tekiona whitu tekau ma rua, whitu tekau ma toru, whitu tekau ma wha ki taua takiwa wahanga takiwa ranei, timatu atu i te wa e whakaritea ana i roto i taua Ota o tana Kaunihera.

Ki te whakakorea e tetahi tangata noho raana tana tono whakawa, ki te oti ranei te whakarite e tetahi tangata e kore tera e whakakore i te mana me te tika o te Kaititiro ki te tono whakawa kia whiua kia utu ranei i te utu whiu pera.