Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

New Zealand: Acts affecting Native Lands, 1886, 1888-91 and 1894-95

Whiunga Hipi

Whiunga Hipi.

54.Ko ia tangata e whiu ana, e whakanoho ana, e tuku ana ranei kia haerere noaiho etahi hipi e pangia ana e te mate i runga ma runga ranei i tetahi whenua e hara nei i a ia te whenua, kaore ranei e retia ana he ia, kaore hoki e whaitikanga ana kia noho ana hipi i reira, i runga ranei i tetahi huanui, kaore nei taua huanui i roto i nga rohe o te raana o taua tangata nana ra aua hipi, ahakoa nana ake i mahi pera aua hipi na taua kaiwhakahaere na taua kaimahi ranei, ka taea ia te whiu kia utu ia i te moni kia kaua e hipa ake i te kotahi rau pauna kia kaua e iti iho i te rima pauna mo ia ra e whiua peratia ana aua hipi e noho ana e tukuna ana ranei kia haerere pera ana aua hipi.

Engari hoki kaua tetahi tangata e whiua kia utu i nga moni e whakaritea nei e tenei tekiona mo te whiunga mo te nohonga mo te haerenga ranei o aua hipi i runga i tetahi huanui mehemea e mahi pera ana ia i runga i te pukupuka whakaae atu a te Kaititiro kia pera he mahi mana.

55.Kaua e whiua he hipi ma roto i tetahi raana e pangia ana e te mate, ko te utu whiu mo te mahi pera kaua e iti iho i te tahi tekau pauna, a mehemea e maha atu ana i te kotahi rau aua hipi e whiua peratia ana me kaua e nuku ake te utu whiu i te rua hereni mo ia hipi mo ia hipi e whiua peratia ana. Engara hoki ka ahei ano te Kaititiro ki te whakaae kia whiua peratia he hipi mehemea e marama ana ia ka tino tupato te haerenga atu ma reira kia kore ai e pangia hoki aua hipi e te mate.
56.Ki te kite tetahi tangata noho raana i etahi hipi e pangia ana e te mate e haere pokanoa noaiho ana i runga i tana raana, a ko aua hipi na tetahi tangata ke atu e noho ana i tetahi atu raana e piri atu ana ki tana ake raana, e kore nga tikanga o tenei Ture e arai i a ia me ka whiua atu e ia aua hipi ki te kainga o taua tangata nana ra aua hipi me taua raana e piri atu ra. Engari i runga i te mana o tenei tekiona kaua e whiua he hipi e pangia ana e te mate ma runga i tetahi raana e nohoia ana e te hipi kua whakaputaina he tiwhikete tohu ora mo nga hipi o taua raana, a e mana tonu ana taua tiwhikete.
57.Ko nga tangata e noho ana i nga raana e whiua ana e wha-kanohoa ana e tukuna ana ranei kia haerere he hipi e pangia ana e te mate i runga i o ratou raana, e whiua ana e whakanohoa ana e tukuna ana ranei he hipi e pangia ana e te mate i te huanui e haere ana ma runga ma te taha ranei o a ratou raana, ka ahei noatu ia tangata o ratou ki te tono whakawa motuhake ana ake mo taua mahi pera a kaore he mea o nga tikanga o roto nei hei arai i a ratou.

Ka ahei hoki ia Kaititiro ki te tuku i tana tono whakawa motu-page 14hake pera ano me te mana e tukuna nei ikonei ki nga tangata noho raana.

58.Ko ia tangata e mea ana ki te whiu hipi ma runga ma tetahi raana me matua whakaatu atu e ia i te tuatahi ki te tangata nona taua raana te ra e hiahiatia ana hei whiunga atu mo aua hipi ma runga i taua raaua, me te wahi hei haerenga atu mo aua hipi ki runga ki taua raana, me whakaatu atu hoki te ara e ahu haere ai aua hipi ma runga i taua raana, me hoatu rawa taua kupu whakaatu ki taua tangata, me tuku ranei ma te poutapeta me rehita hoki taua pukapuka, me whakaatu pera atu i nga haora e rua tekau ma wha i mua atu o te whiunga atu i aua hipi, me whakaatu atu hoki i roto i taua puakapuka nga maaka nga parani ranei o aua hipi, me te wahi i whiua mai ai aua hipi.

Me tuku hou atu ano taua pukapuka whakaatu atu mehemea ka kore e whiua peratia atu aua hipi i roto i nga ra e toru i muri i taua ra i whakaritea i taua pukapuka whakaatu atu.

Ko ia tangata e hara ana ki nga tikanga o tenei tekiona ka taea ia te whiu kia utu i te moni kia kaua e hipa ake i te rima tekau pauna kaua e iti iho i te kotahi pauna.

59.Ka ahei noatu te tangata nona te raana ki te titiro ki te whakahau ranei kia tirohia mehemea e ora ana nga hipi e whiua ana ma runga i tona raara, ahakoa kaore ana warati whakamana pera i a ia.

Ka ahei ia tangata noho raana ki te tono atu ki te tangata e whiu hipi ana ma runga i tetahi raana e piri ana ki tana raana, ma runga ranei i tetahi huanui e piri ana e haere ana ranei ma roto i tona raana kia whakaaturia atu ki a ia te tiwhikete tohu ora e mana tonu ana mo aua hipi, te pukapuka whakaae ranei a te Kaititiro kia whiua aua hipi pera me te whakaae e whakamana nei e tenei Ture, a ki te kore e whakaaturia atu taua tiwhikete tohu ora taua pukapuka whakaae ranei, kei reira ka ahei taua tangata noho raana ra ki te titiro ki te whakahau ranei kia tirohia mehemea e ora ana ranei aua hipi, ahakoa kaore ana warati whakamana pera i a ia.

Ko ia tangata nona nga hipi, ko ia tangata ke ranei kaore e tuku ana kia tirohia peratia nga hipi e taua tangata noho raana ra, e turi ana kaore ranei e whakahoa atu ana kia taea ai te titiro pera, ka taea ia te whiu kia utu i te moni kia rima tekau pauna.