Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

New Zealand: Acts affecting Native Lands, 1886, 1888-91 and 1894-95

He Ture hei whakatikatika i nga Ture Arai mo te Hoko Tahae i nga Whenua Maori

[ko te tohutoro i roto i te reo Pākehā]

page 21

Niu Tireni.
Ture Whakatikatika 1889 I Nga Ture Arai Mo Te Hoko Tahae I Nga Whenua Maori.

Whakawhaititanga.

Ingoa.
1.Ingoa Poto.
2.Me whakamarama te tiiti e tetahi Kaiwhakamaori whai raihana.
3.Ko nga kupu me kaua e pa ki nga whenua i whakataua i mua o "Te Ture Whakatikatika 1888 i te Ture Aral mo te Hoko tahae i nga Whenua Maori, 1881."
4.Me ahei tetahi Komihana Tiaki ki te titiro i nga korero i whakina ki tetahi atu Komihana Tiaki.
5.Me patai ano nga utu.
6.Me tuhi ki te tiiti te whakakahoretanga.
7.Whakatikatika i te tekiona 4 o taua Ture.
8.Ka ahei ano te karanga he Ateha.

He Ture hei whakatikatika i nga Ture Arai mo te Hoko Tahae i nga Whenua Maori.

Ka Meingatia Hei Ture e te Runanga Nui o Niu Tireni e noho huihui ana i roto i te Paremete i runga hoki i tona mana, ara:—

1. Te Ingoa Poto o tenei Ture ko "Te Ture Whakatikatika 1889 i nga Ture Arai mo te Hoko Tahae i nga Whenua Maori."
2. Ko te wahi (b) o te tekiona toru o "Te Ture Whakatikatika 1888 i te Ture Arai ino te Hoko Tahae i nga Whenua Maori, 1881," ka whakatikatikaia e tenei kia penei ai te hangai o nga kupu, ara:—

Ko nga tikanga o taua tiiti me whakamarama atu e tetahi kaiwhakamaori ki ia tangata Maori i mua atu o tona hainatanga i tona ingoa.

3. Ko nga kupu "i whakahaua i whakaputaina ranei ki etahi Maori kahore i maha atu i te rua tekau ratou "i roto i te tekiona rima o "Te Ture Whakatikatika 1888 i te Ture Arai mo te Hoko Tahae i nga Whenua Maori, 1881" (e huaina nei i konei ko "taua Ture"), me kaua e pa ki nga whenua e puritia ana e etahi Maori i raro i te Karauna karaati, whakamaharatanga take, tiwhikete whaitaketanga ranei i raro i tetahi Ture Kooti Whenua Maori, Ture Tuku Whenua ranei, i whakaputaina i mua atu i te mananga o taua Ture, ki nga whenua ranei kua whakahaua ra e te Kooti Whenua Maori kia whakaputaina he Karauna karaati, tiwhikete whaitaketanga, whakamaharatanga take ranei, he ota ranei i raro i "Te Ture Kooti Whenua Maori, 1886," e whakatau ana i nga tangata whaitake, nga tangata ranei e tika ana i runga i te whiriwhiringa take, roherohenga ranei, o mua atu o te mananga o taua Ture:— page 22
(1.)Mehemea kaore i nui atu i te rima mano eka te rahi o taua whenua;
(2.)Mehemea i mahia i tuhituhia he whakaritenga hoko riihi tuku ranei mo taua whenua mo, tetahi taha ranei o taua whenua, i mua atu o te mananga o taua Ture engari kaore i whakaotia taua whakaritenga.

A me korero me panui hoki taua tekiona mo runga mo aua whenua ano i patua aua kupu "i whakahaua i whakaputaina ranei ki etahi Maori kahore i maha atu i te rua tekau ratou" o roto o taua tekiona: Engari hoki kaua tetahi tikanga o taua tekiona tuarima e meingatia e arai ana i te riihi o te whenua e puritia peratia ana, e pangia ana ranei e tetahi ota whakahau pera kaore e nui atu ana i te tahi tekau mano eka.

4. Ka ahei tetahi Komihana Tiaki i tukuna nei ki a ia tetahi tono kia ara tetahi whakawa whiriwhiri, ki te tono i raro i te tuhituhi o tona ringa ki tetahi atu Komihana Tiaki ki tetahi Kaiwhakawa Tuturu ranei kia pataia tetahi kaiwhaki korero kihai nei i ahei te tae mai ki te whakawa i te matara rawa o tona kainga, i tetahi atu take arai ranei. Ma te Komihana Tiaki ma te Kaiwhakawa Tuturu ranei i tukuna ai taua tono e tuku he panui i runga i nga huarahi e whakaaturia aua mo era mea, a ki te kore aua huarahi me whakahaere i runga i nga tikanga e whakaritea ana e ia mo te wa mo te wahi ano hoki e pataia ai taua kaiwhaki korero; A me tuhituhi nga korero a taua kaiwhaki korero me haina ano hoki e taua kaiwhaki korero me te Komihana Tiaki te Kaiwhakawa Tuturu ranei, a ka ahei ano hoki te tango mai aua korero e te Komihana Tiaki e whakawa ana i taua take, ano i tukuna ki a ia ki te aroaro o te Kooti.
5. Me ata whiriwhiri e te Komihana Tiaki nga tikanga i whakahaerea ai nga hoko katoa. Me ata patai hoki e ia te nui o te moni i utua, me marama hoki ia kua utua te moni e kiia ana koira te moni hei utu.
6. Ki te puta te whakaaro o te Komihana Tiaki kia kaua e tukua he tiwhikete me tuhituhi e ia ki runga ki taua pukapuka ki tetahi ranei o aua pukapuka tetahi whakamaharatanga o nga take i kore ai e tukua he tiwhikete.
7. Ko te tekiona tuawha o taua Ture me panui ano i patua enei kupu "tenei Ture" o taua tekiona e whai ana i enei kupu "tikanga me nga huarahi e whakaritea ana e," ano hoki i uru atu ko enei kupu hei whakakapi mo era "te Ture e whaimana ana i te wa i mahia ai taua pukapuka tuku."
8. Mehemea ka tonoa peratia atu e tetahi o nga hunga, me karanga e te Komihana Tiaki tetahi Ateha hei hoa mona.