Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

New Zealand: Acts affecting Native Lands, 1886, 1888-91 and 1894-95

(A.) Te Ora me te Noho Tika. — (Tekiona 16, Rarangi I.)

(A.) Te Ora me te Noho Tika.
(Tekiona 16, Rarangi I.)

1.Ko nga tupapaku mehemea ka mate i waenganui i te 15 o nga ra o Maehe me te 15 a nga ra o Hepetema (e uru ana ano ia ana ra), i roto i te tau, me tanu i roto i nga ra e wha i muri iho i te matenga; a mehemea ka mate i waenganui i te 16 o nga ra o Hepetema me te 14 o nga ra o Maehe (e uru ana ano ia aua ra), me tanu i roto i nga ra a torn i muri iho i te matenga, haunga ia mehemea ka takoto ke te whakahau a te Kaunihera, mehemea ranei ka takoto ke tetahi atu tikanga o tetahi Ture o te Paremete.
2.Ma nga whanaunga tata o te tupapaku, a, mehemea kei te ngaro ke ratou ma te tangata nona te whare, e noho ana ranei i roto i te whare i mate ai te tupapaku, mana e whakatutuki nga tikanga o te tikanga-whakahaere i runga ake nei, a ka whakaekea te he ki runga ki a ratou, ki tetahi ranei o ratou mo te takahi i taua tikanga-whakahaere i runga i ta te Kaunihera e kite ai he tika, a ka ahei kia whiua ki te moni kia kaua e neke ake i te kotahi pauna.
3.E kore rawa e pai, haunga ia mehemea a whakaaetia ana e te Kaunihera, kia tanumia te tupapaku ki tetahi wahi ke atu i te urupa e mohiotia ana he tanumanga tupapaku e nga tangata Maori o tetahi kainga Maori, kua rahuitia ranei, kua ata wehea ranei e ratou, e tetahi atu ropu whai mana ranei, hei urupa tanumanga tupapaku.
4.Kaua rawa e whakatakotoria te tupapaku ki nga roro, ki nga marae ranei o nga whare nunui, engari me whakata-koto ki tetahi atu wahi i rahaki e tata ana mai e whakaritea e te Tiamaia o te Komiti Marae, e te Mema Kaunihera ranei o te wahanga o te takiwa.
5.Ka ahei te Kaunihera ki te tuku panui atu, penei i te Ahua A e mau nei i te Kupu Apiti, ki te tangata nona tetahi whare, ki te tangata ranei e noho ana i roto i tetahi whare i roto i tetahi kainga (haunga i nga kauta me nga whare tu noa o waho) mehemea e hangaia ana taua whare i muri iho i te mananga o enei tikanga-whakahaere, hei whakahau atu kia hangaia he puroa mo taua whare (i roto ano i te wa e [unclear: whakarea] taua panui) kia tika ki te whakaaro o te [unclear: Kau-nihera] tetahi tangata, o tetahi ropu ranei e whakamanaia e ia.
6.[unclear: Mnea] i muri iho i te taenga atu o taua panui ki a ia, ka turi tetahi tangata, ka kore ranei e whakarite i te whakahau a taua panui, i roto i te takiwa i whakaritea e taua panui, i tetahi atu takiwa ranei e tukua atu e te Kaunihera, ka ahei kia whiua ia ki te moni kia kaua e neke atu i te kotahi pauna.
7.Ka ahei te Kaunihera ( ki te whakaaro ia kia kaua e tukua te panui e whakaaturia nei e te tikanga-whakahaere tua-rima) ki te tuku pauni atu, penei i te ahua B e mau nei i te Kupu Apiti, ki te tangata nona tetahi whare, ki te tangata ranei e moho ana i roto i tetahi whare e whakamaramatia nei e te tikanga-whakahaere tuarima., hei whakahau atu kia hangaia he moenga ki roto ki taua whare, kia kaua e hoki iho i te kotahi putu te rewa ake i te whenua; a mehe, ea i muri iho i te taenga ati o tanu panui ki a ia, ka kore taua tangata e rongo, ka turi ranei ki te whakatutuki i te whakahau a taua panui i roto i te wa i whakaritea, e tika ana kia whiua ia ki te moni kia kaua e neke ake i te kotahi pauna