Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Maori Deeds of Land Purchases in the North Island of New Zealand: Volume Two

[Mohkaka Waikare No. 2]

[i roto i te reo Māori]

Nepia, Hune 13th, 1870.
No te mea kua puta te ki a te Kawana i roto i te Runanga i te tekau ma rua o nga ra1870. 13 June.Hawk's Bay. o Hanuere 1867 I panuitia i taua takiwa ko te wehenga whenua e huaina ana nei "KoMohkaka Waikare No. 2 Te Takiwa o Mohaka me Whaikari" ka tino whakamaramatia nei nga rohe ki roto i te Tepara Whakaata kua tuhituhia ki raro iho nei i meinga i taua panuitanga hei whenua ngaro ki roto ki nga tikanga o "Te Ture whakauohonoho o Nutireni o nga taua 1863 e 65" a no roto hoki i taua panuitanga i puritia i tangohia nga whenua o roto o taua Takiwa ehara hoki ia i te whenua nona ake i te whenua ranei e mau ana i raro o te Karaati mo te Karauna i raeinga mo aua mahi whakanohonoho.

A i Panuitia ano hoki i runga i te whakaaetanga kua whakaatutia i mua nei ekore tetahi wahi whenua o nga tangata e noho ana i raro o te Maru o te Kuini i roto i taua Takiwa kua whakaatutia i runga ake nei i puritia e te Kawanatanga a ko tetahi hoki i meinga ano ko nga Tangata katoa e whaitake ana ki taua whenua e riri ana ki te Kuini i taua takiwa, me he mea ka hohoro te whakarere i ta ratou riri a ka puta mai ka hohou rongo ki a te Kuini i roto ano ia i tetahi taima i whakaarotia ai hei putanga mai Tera ano e hoatu tetahi wahi whenua o roto o taua takiwa hei oranga mo ratou.

Tepara Whakaatu

Katoa o taua whenua i roto i te Porowini o Haku Pei e takoto anai roto o nga roheBoundaries. ka whakahuatia nei ara ka timata atu i te ngutuawa o te awa o Waiohinganga haere atu i te taha moana tutuki noa atu ki te ngutuawa o te awa o Waikari, ka rere whakauta i roto o taua awa a tae atu ki tetahi wahi e iwa maero te roanga o tetahi raina rere tika tonu atu i te ngutuawa ki roto, ka whati ka ahu ki te Hauauru-whaka-te-Rato i runga i tetahi raina tika tutuki noatu ki te rohe whaka te Hauauru o taua Porowini o Haku Pei, ka rere i runga i taua rohe whaka te Hauauru a tutuki noa ki te pito whaka te rato o taua rote; ka ahu i runga i te rohe whaka te rato o taua Porowini a makere noa ki roto ki te Awa ki Mohaka; ka rere whakawaho i roto o taua awa tae atu ki te whakawhitinga o te ara o Titiokura e ahu mai ana i Taupo ki Ahuriri ka haere mai i runga i taua ara makere noa ki te awa ki Waiohinganga ka rere mai i roto i taua awa tutuki noa ki te ngutuawa.

A i tetahi huihuinga o nga tangata Kuini e whaitake ana ki etahi wahi o roto o taua Takiwa me te Kaiwhakahaere tikanga hoki o te Kawanatanga nui mo te takutai whaka te Rawhiti a Tanara Makarini i whakaotia tetahi whakaaetanga whakarite ko etahi wahi o roto o taua wahi whenua kua whakahuatia ake nei ka meinga kia puritia e aua tangata Kuini e whaitake ana ki reira. A ko etahi wahi ka meinga kia puritia e te Kawanatanga A no te mea kua tino oti te whakatuturu o taua korero i runga i nga ritenga o te pukapuka whakarite a te Wa Minita i tuhia i te 18 o nga ra o Noema 1869.

page 560
Kua whakaaetia i naianei i waenganui o te Kawanatanga me nga Tangata Kuini e whaitake ana ki etahi wahi o reira, ko te Kawanatanga kia pupuri i nga whenua Puku, me etahi atu piihi whenua ka whakaatutia i muri iho nei a ka ata whakamaramatia i rungaGovernment lands. i te Mapi ka whakapiria nei ki tenei pukapuka.
1.Katoa o taua wahi whenua e huaina ana nei ko Tangoio e takoto ana i te taha whaka te Hauauru o te Awa nei o te Ngaru ko tona rahinga i te ruritanga e 9050 eka hira tata atu iti iho ranei, kotahi ia te wahi i kapea ki waho o tenei ko te kurae e mohiotia ana nei ki te ingoa ki Whakaari ko tona rahinga i te ruritanga 10 eka hira atu iti iho ranei. Ko taua wahi whenua hoki i kapea i puritia hei nohoanga mo nga tangata Maori ki te hi ika, a hei whenua puare, mau tonu, a hei unga ki uta hoki.
2.Katoa o taua wahi whenua e timata atu ana Titiokura ka rere i runga i te Tau o nga maunga o Maungaharuru tae atu ki Te Heruaturei i te rohe o te Whenua o te Kawanatanga i te kauru o te Awa o Waikare ka rere i runga i taua rohe o te whenua Kawanatanga tae atu ki te Awa ki Mohaka ka rere whakaroto o te Awa o Mohaka ki te rohe o te whenua kua hokona i te whakawhitinga i te Whare Karakia, a ka rere i runga i te rohe o te Kawanatanga ki Titiokura.
3.E Rima tekau eka hira atu iti iho ranei i te taha Maui o te awa o Mohaka hei tunga Whare mo te kai tiaki o te where i reira &c.
4.Kotahi mano eka hira atu iti iho ranei i te Haroto kia ngaro ano hoki te Paraki e tu ana inaianei i reira ki roto, a kia 500 eka e piri ana ki reira, a me tetahi wahi hoki e 500 eka mo nga tangata a Paora Hapi hei mahinga kai ma ratou mo etahi atu mahi ranei e hiahiatia ai e te Kawanatanga.
5.E Rua Mano eka hira atu iti iho ranei i Tarawera kia ngaro ano hoki te Paraki e tu ana i reira ki roto a me nga wahi whenua e piri ana ki reira i tetahi tarawahi i tetahi tarawahi o te Awa o Waipunga.
6.Kua ata whakaritea atu ano hoki ko te Kawanatanga e pupuri tonu ana i te tikanga haere ki runga i tetahi wahi i katoa ranei o taua whenua Puku kua whakaatutia i roto i te Tepara mo te tua me te mau i nga rakau katoa e hiahiatia ai a muri ake nei hei mahi mo nga Rori, mo te Waea, mo etahi atu mahi ranei.

Ko enei wahi kua whakahuatia i runga ake nei ka puritia ki te Kawanatanga heoi nei nga wahi e kapea ko taua whenua Puku ka whakahokia ka whakatuturutia ki aua tangata Kuini e whaitake ana i runga i enei ritenga e whai ake nei.

Ko taua whenua katoa ka wewehea ki roto ki nga wahi maha kia rite ki nga wehenga o te mapi e tapiri nei.

Ko te Kawanatanga ka whakaputa i nga pukapuka whaitaketanga mo aua wahi ka wehewehea nei ki nga tangata Maori e mau nei o ratou ingoa ki roto i te Pukapuka e whai ake nei.

Ko taua whenua katoa ka whakatapua kia kore ai e riro i te hoko i te Mokete ranei, a ka puritia i runga i te tikanga whakatiaki kua ata whakaritea, tera ranei e whakaritea e te Runanga nui mo nga whenua Maori e puritia ana i runga i te tikanga whakatiaki.

Tareha Moananui.
Manaena Tinikirunga.
Na te Wata Kahari.
Ko Utiku.
Rewi Haukore.
Harite te Kuru x.
Turuhira Te Heitoroa x.
Aniama mo x.
Apikaera Teherepao x.
Wiramina Taiheke.
Matui Tamanuwhiri x.
Kerei te Aho x.
Paraone Kuare.
Hoera Metekingi.
Te Harawira Marangi x.
Perahama Te Ruakowhai x.
Kuhukuhu x.
Te Wereta te Pahou x.
Hori Hiku x.
Tame Tuki x.
Nirai Runga.
Riria Paeone x.
Hemi Taka x.
Paora Torotoro.
Te Waaka Kawatini x.
Rahera te Hautai x.
Horiana Hinehou x.
Hoani Ngarangi x.
Hemi Puna x.
Taraipine.
Wirihana Ponomai x.
Hirini Kararupe. x his mark

Witnessed by

H. M. Hamlin, 13th June, 1870.
S. Locke, 13th June, 1870.
G. P. Hunter, Witness.