Rangitikei-Turakina Block, Rangitikei District.
Nga rohe.
Te mahue rawatanga.
Na kua oti i a matou te komiti te hurihuri te poroporoake te mihi te tangi, te tino tuku rawa atu i nga whenua katoa kei roto i nga rohe kua oti nei i a te Makarini te korero te wakahaere i runga i tenei huihuinga o matou o nga Paheka hoki me nga awa me nga wai me nga rakau, me nga aha noa iho o aua whenua hei taonga pumau tonu iho mo nga Pakeha ake tonu atu.
Nga wahi tapu.
1. | Ko te tuatahi e wakaae ana a te Makarini kia mahia mai e matou nga tuna o nga roto i nga wahi katoa ekore e pakoho i nga pakeha ara i nga roto nunui ano i matau ai matou ki te mahi tuna. |
2. | Ko te tuarua e wakatapua ana te wahi iti i tanumia ai a te Kawana Hakeke i runga i te onepu i huaina ko te Akiaki ngahuru ma rua (12) nga eka o taua wahi otira e haere katoa nga kau o nga pakeha ki runga o taua wahi. |
3. | Ko te tuatoru. Ko te wahi i ruritia e te Paka kai ruri i wakaaetia tahitia e matou ko te Makarini ki Parewanui ko te rohe o taua wahi ki Upokotopia haere ki Mangaroa haere ki te Makari pakeru atu ki te wai o Rangitikei, kotahi pea mano e ono rau (1600) o nga eka o taua wahi. |
4. | Ko te tuawha. Ko nga ngakinga kai i roto i te rohe mo nga Pakeha ki te taha wakaraki o te awa o Rangitikei ara ki te ritenga mai o te Pa o te Awahou e waiho i nga wahi ekore e nohoia wawetia e nga Pakeha hei ngakinga hoki mo nga tangata Maori mo nga tau e toru hei reira ka tino wakamahuetia ai aua ngakinga katoa mo nga Pakeha. Te rangi hei wakamahuetanga ko te tahi tekau (10) o Maehe kotahi mano e waru rau e rima tekau ma rua 1852. |
5. | No te tuarima. Ko te Pa me nga ngakinga ki Turakina e rohea mai e te wai o Makirikiri ki tetahi taha e te ruritanga o te Paka ki tetahi taha e iwa pea rau (900) o nga eka o taua wahi. |
6. | Ko te tuaqno. Ko te wahi i karangatia e te Watarauhia kai wakaako ki Otukapo e rima tekau takitahi (50) nga eka o taua wahi hei nohoanga mahinga tuna mo nga tangata Maori. |
7. | Ko te tuawhitu. Ko tetahi wahi iti ki Waratuna ki te taha o nga karaka o Aperahama me tetahi wahi iti ki te taha e ngaki ai a Rihiona ko aua wahi e rua me waiho mo nga tau e rua a i te toru o nga tau me wakamahue rawa aua wahi mo nga Pakeha. Heoi rawa. Ko te wakamutanga tenei o nga wahi e wakatapua. Kahore page 211rawa he wahi ke e poka ai matou te noho ki roto i nga whenua kua riro tonu nei mo nga Pakeha. Ko nga ara ruri nui anake ki roto i matou whenua tapu katoa e whakaaetia e matou kia ruritia i nga wahi e rite ai te ruritanga o aua ara e karangatia ai e nga Kawana kia ruritia, he ara ano ia mo nga Pakeha katoa me nga tangata Maori hoki. |
Nga Utu.
Ani Patene Paenga x her mark.
Wirihana Ngapa x his mark.
Pakeke x his mark.
Ritimona Mahuri x his mark.
Utiku Una x his
mark.
Watikini Wahapu x his mark.
Tarita Wakairi x her mark.
Meri Pukaihua x her mark.
Paro x her mark.
Reweti Matiti x his
mark.
Rawinia Taiaha x her mark.
Ripeka Ngaia x her mark.
Tamati Taniki x his mark.
Taniora Karatau x his mark.
Hopa te Ao
Wahie x his mark.
Ropiha te Ao Putere x his mark.
Kewetone Papaka
x his mark.
Kepa Ronga x his mark.
Hoani Tikuku x his mark.
Reupena Peni.
Kuini Miri x her mark.
Hipora Kaiatu x her
mark.
Wikitoria Tamona x her mark.
Ko te Ani x her mark.
Irapera te Ora x her mark.
Unaiki Puruha x her mark.
Rawinia
Mangumangu x her mark.
Hariata Hainewenewe x her mark.
Rawinia
Taupo x her mark.
Rakapa te Ratapu x her mark.
Kereopa Kirihuka x
his mark.
Hapeta Makureia x his mark.
Heta Tionga x his mark.
Erina Waikato x her mark.
Metiria Ruahine x her mark.
Raimapaha te
Karipi x his mark.
Waikopu x her mark.
Pipi Mapihi x her
mark.
Ko Iwi te Ra x her mark.
Rahera Irea x her mark.
Irihapeti Nana x her mark.
Mata te Mohi x her mark.
Miriama
Waipaipai x her mark.
Heroriaha Awanui x her mark.
Motui Toariki x
his mark.
Tamihana te Kotama x his Kaiatu x his mark.
Pairama Paua
x his mark.
Ihaka te Atua x his mark.
Wiremu Tamiru x.
Tahana
Tauanake x his mark.
Herewini Unukawa x his mark.
Kewekewe x his
mark.
Hamiora te Wunu x his mark.
Hone Hira x his mark.
Ahira
x his mark.
Hohua Arorangi x his mark.
Te Warena Hiriwarawara x
his mark.
Hone te Awho x his mark.
Matini Pakawai x his mark.
Hori te Rangihau x his mark.
Ngamana Ko x his mark.
Rawiri te Maua
x his mark.
Hinia Tauri x his mark.
Aperahama Mangumangu x his
mark.
Henare Tahau x his mark.
Pirika Maki x his mark.
Aporo
Tukirunga x his mark.
Rapuna Mimi x his mark.
Taituha te Waka x
his mark.
Nahona Tutehonuku x his mark.
Te Waka Timanga x his
mark.
Te Watarauhi x his mark.
Eramiha te Kopiropiro x his Riha te
Mihi x her mark.
Nikorima Irihia x his mark.
Rupuha te Orau x his
mark.
Rawinia te Mitioti x her mark.
Mohi Mahi x his mark.
Kawana Hunia te Hakeke x his mark.
Rihimona Tuawea.
Hura te Rua x
his mark.
Ko te Makomako x his mark,
Hori te Mohi x his mark.
Ko Ihaka Pakeha x his mark.
Aropeta Iria x his mark.
Kingi Hori te
Hanea x his mark.
Tahana Pati x his mark.
Ko te Ngawa x his
mark.
Ko te Ahuru x his mark.
Tamihana te Kau x his mark.
Poreke x her mark.
Harota te Rao x her mark.
Mata
Wakareha x her mark.
Rora Awea x her mark.
Riria Tarawe x her
mark.
Rongomate.
Ko Ruta.
Wirihana Raupo x his mark.
Ramari Apipiro x her mark.
Heremaia Ngapare x his mark.
Manahi
te Ao x his mark.
Te Ratana Ngahina x his mark.
Hone Ropiha te
Moko x his mark.
Ani.
Mihi Tirina Tungia x her mark.
Ko te
Ope x her mark.
Mata Haua x her mark.
Harata te Waiuri x her
mark.
Tauwi x her mark.
Para x her mark.
Hera Pohokura x
her mark.
Kohatu x her mark.
Hariata Tikanga x her mark.
Pirihira Watumaka x her mark.
Rahiri Tuma x her mark.
Te Onekore
x her mark.
Raimapa te Noti x her mark.
Mou x her mark.
Manganui x her mark.
Rahiri Pikinga x her mark.
Pipirangi x her
mark.
Kuao x her mark.
Ko te Ao x her mark.
Upoko Tapu x
her mark.
Tawana x his mark
Huana Kokonu x her mark.
Ramare te Noti x her mark.
Wirihana Mokara x his mark.
Miriama
Koherangi x her mark.
Haenga x her mark.
Heramuku x her mark.
Roka Kuao x her mark.
Mata Pakinga x her mark.
Hana te
Noho x her mark.
Hurihanga x her mark.
Kataraina te Anganga x
her mark.
Hoani te Urukaika x his mark.
Ripeka te Ipuwakatara x
her mark.
Tamati Wiremu Kawini x his mark.
Hohipeta Ereora x her
mark.
Mata te Ahi x her mark.
Nikorima Huri x his mark.
Kawana Hunia Pakeke x his mark.
Anaru te Rangi x his mark.
Kawana te Iki x his mark.
Awira te Ore x his mark.
Raniera Toka
x his mark.
Ko Nga Papa x his mark.
Aperahama Poroma x his mark.
Rihari Karoro x his mark.
Ko te Rerepoti x his mark.
Ko
Pura x his mark.
Ko Wiremu Mokomoko x his mark.
Matini te Matuku
x his mark.
Haora te Nge x his mark.
Hori Kanini x his mark.
Waiteri Marumaru x his mark.
Harawira Tamaiteranganguku x his
mark.
Raihania Kawika x his mark.
Ko te Kiripango x his mark.
Hemi te Kiore x his mark.
Hohepa Kahunga x his mark.
Peneamini Kiao x his mark.
Matiaha Peko x his mark.
Meihana
Tahuri x his mark.
Parakaia Witiki x his mark.
Niu Piripi Turaki
x his mark.
Hakaraia te Rangipouri x his mark.
Taituha Pikiata x
his mark.
Kaneke x his mark.
Mitai Takiri x his mark.
Haehana Takiri x his mark.
Ko Tuia te Rangikekupa.
Reihana
Moetahi x his mark.
Weteraka te Wiurangi x his mark.
Matenga
Peketau x his mark.
Timoti Tamana x his mark.
Paora te Awa Mate
x his mark.
Tahu Raiti x his mark.
Hamera.
Tauroa.
Hemara te Rangita.
Wawe.
Peta te Uru x his mark.
Pehira
Toanga.
Te Waka Kawariki x his mark.
Ihakara piri Moanga x his
mark.
Hopa te Nge x his mark.
Paihana Tahere.
Hare Tipeni
Takoto x his mark.
Hapurona Tohikura x his mark.
Reweti Poui x
his mark.
Rihiona te Rangiamaia.
Epiha Kume x his mark.
Hori Kawe x his mark.
Wiremu Matenga x his mark.
Nga kai titiro ki enei tuhituhinga ingoa—
Alfred Wyatt,
Major
65th Regt., New Zealand.
George Magler, Lt. 65th Regt.
Smith
Sutherland, D.A.S.G.
H. F. Turner, Lieut. 65th Regt.
W. M.
Ronaldson.
M. Campbell,
J.P.
Robert Park, Surveyor, acting for the New Zealand
Coy.