Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Maori Deeds of Land Purchases in the North Island of New Zealand: Volume One

Mamaku No. 2 Block (Gold Mining Agreement), Hauraki District

Mamaku No. 2 Block (Gold Mining Agreement), Hauraki District.

1868. 9 March.Hauraki DistrictKo Tenei Pukapuka i tuhituhia kei Kauaeranga i te takiwa ki Hauraki i te Porowini o Akarana i te Koroni o Niu Tireni i tenei te iwa o nga ra o Maehe i te tau o to tatou Mamaku No. II. Ariki kotahi mano e waru rau e ono tekau ma waru (1868) no nga Rangatira me nga Gold Mining Agreement. Tangata o Ngatimaru me Ngatiwhanaunga o Hauraki tetahi taha no Ta Hori Pakitini Powene (Sir George Ferguson Bowen) Kawana o Niu-Tireni tetahi taha He Pukapuka whakaatu mo te whakaaetanga o ratou katoa ara o nga Rangatira me nga Tangata o Ngatimaru me Ngatiwhanaunga mo ratou me a ratou uri kia tukua atu ki a Ta Hori Pakitini Powene (Sir George Ferguson Bowen) Kawana o Niu Tireni me nga Kawana i muri i a ia tetahi piihi whenua kei te takiwa ki Hauraki he whenua mahinga koura mana me ana i whakarite ai i runga i te tikanga o te ture i huiana "Te Ture mo nga Boundaries. whenua mahinga koura 1866" ko nga rohe o taua whenua ka timata i te Mamaku i te tahataha moana o Hauraki haere tonu whaka te marangai i te rohe o nga whenua o Ngatitamatera tae noa ki te pae maunga tauarai o te tai hauauru me te tai marangai ka whati i kona ka ahu whaka te tonga haere tonu i runga i te pae maunga tauarai o te tai hauauru me te tai marangai tae noa te matapuna o te awa o Omahu, ka whati i kona ka ahu whaka te hauauru haere tonu i roto i te awa o Omahu tae noa te rohe o te whenua kua whakatapua he whenua nohoanga ngakinga kai ma nga tangata Maori ka whati i kona ka ahu whaka te hauraro haere tonu i taua rohe tae noa ki Kakarimata haere tonu ki te awa keri haere tonu i taua awa keri ki te awa o Waiwhakaurunga haere tonu i taua awa ki te moana haere tonu i te tahataha moana o Hauraki tae noa ki te wahi i timata ai i te Mamaku kua rite hoki ki te mapi kua apititia ki tenei pukapuka. Terms of surrender. A ko nga tikanga enei kua tuhia i raro nei mo te rironga o taua piihi whenua he whenua mahinga koura—ara. page 467
1Ko nga whenua katoa ki roto ki aua rohe kua tuhia ki runga ake kua whaka-puaretia he whenua mahinga koura mo nga tangata katoa, engari nga turanga whare mo nga tangata Maori me nga mara ngakinga kai ma ratou, mo nga urupa Native Reserves. tupapaku ki roto ki aua rohe kua tuhia ki runga ake nei kua kape ki waho o nga whenua mahinga koura. Ko Hoterene Taone (Shortland Town) me etahi atu taone ana whakaturia ki roto Shortland and other townships reserved. ki aua rohe me waiho mo nga tangata Maori ko te waihotanga tenei ma te Kawanatangae e reti aua taone ka hiahia te tangata ki te reti i te piihi whenua ki roto ki aua taone ma te Kawanatanga e whakarite te utu engari ko nga moni reti o aua taone me whakaputa e te Kawanatanga ki nga tangata Maori no ratou te whenua, ko nga ra whakaputanga mo aua moni me penei me nga ra e tukunga mo nga moni o nga Maina Raiti (Miners' Rights) kua tuhia ki raro nei.
2Ekore e tukua te tangata kia keri kia mahi noa iho i te koura i runga i taua piihi whenua kua tuhia ki runga ake nei engari kia matua riro i a ia te Maina Raiti (Miners' Right) mo taua whenua katahi ka tika tona mahinga koura. Ko te utu mo te Maina Miner's Right, £1. Raiti (Miner's Right) kotahi Kotahi Pauna mo te tau kotahi.
3Ma tetahi Apiha o te Kawanatanga e whakaputa nga Maina Raiti (Miners' Rights) ki nga tangata, a ka whiwhi te tangata i te Maina Raiti (Miner's Right) ka whai mana ia ki te keri koura, ki te hanga whakamate wai, ki te keri i nga awa rerenga wai, ki te tapatapahi rakau Maori mo nga mahinga koura, mo te wahie, me te mahi i nga mahi katoa mo nga mea katoa e rite ana mo te mahinga koura ki runga ki nga wahi kua puare i roto i nga rohe o te whenua kua tuhia ki runga ake nei. Engari nga rakau kauri Kua kape ki waho ekore e tika kia tapahia era, ki te hiahia te tangata kia riro i a ia tetahi rakau kauri me whakaputa e ia nga moni kotahi pauna E rima herini (£1 - 5 - 0) Kauri trees to be purchasec, £1.5 each. hei utu mo te rakau kotahi. Ekore hoki e tukua atu tetahi tangata ki te tapatapahi i nga rakau Maori he wahie he taiepa aha ranei e hoko mana ki etahi atu tangata engari ki te hiahia te tangata ki te mahi pera me matua whakarite ia tetahi Maina Raiti (Miner's Right) me tetahi Raihana Mahinga Rakau (Timber License) kia whai mana ia ki te mahi i aua mahi. Ko te utu mo te Raihana Mahinga Rakau (Timber License) E rima pauna (£5) mo te tau kotahi. Ma nga tangata Maori no ratou te whenua i nga Timber License, £5. rakau nga moni utu mo aua Raihana Mahinga Rakau (Timber License) me te utu hoki mo nga rakau kauri ko aua moni me tuku ki tetahi Apiha o te Kawanatanga i te tuatahi a mana hoki e tuku ki nga tangata Maori no ratou te whenua, ko nga ra whakaputanga mo aua moni me penei me nga ra e tukunga mo nga moni o nga Maina Raiti (Miners' Rights) kua tuhia ki raro nei.
4Ko te whakaritenga, tenei ki nga Rangatira me nga Tangata o Ngatimaru me Ngatiwhanaunga o Hauraki me o ratou uri mo te rironga o taua piihi whenua katoa i a Ta Hori Pakitini Powene (Sir Greorge Ferguson Bowen) Kawana o Niu Tireni me nga Kawana i muri i a ia lie whenua mahinga koura ma ratou me a ratou i whakarite ai kua whakaaetia a Ta Hori Pakitini Powene (Sir George Ferguson Bowen) Kawana o Niu Tireni mona me nga Kawana i muri i a ia kia whakaputaina ki aua Rangatira me aua Tangata o Ngatimaru me Ngatiwhanaunga o Hauraki me a ratou uri Kotahi Pauna (£1) mo ia Maina Raiti (Miner's Right) kua oti te whakaputa ki ia tangata mahi koura tapatapahi rakau renei i roto i nga rohe o taua whenua i ia tau i ia tau o te whakapumautanga o tenei pukapuka. Ko te timatanga o te tau tuatahi kei te tahi o nga ra o Hanuere kua pahemo nei i tenei tau (1868) ko nga ra whakaputanga moni kei te 31 o nga ra o Maehe, te 30 o nga ra o Hune, te 30 o nga ra o Heptema, te 31 o nga ra o Tihema i ia tau i ia tau.
5Engari kua wahia taua whenua kua tuhia ki runga ake nei kia iwa nga takiwa ko Divisions of district. nga ingoa enei, ko te Wharau, ko Whatatete, ko Tararu, ko te Karaka, ko Otunui, ko Whakairi, ko Te Kirikiri, ko Warahoe, ko Te Puriri, ko te mahi koura ki te tapatapahi rakau e te tangata i tetahi o aua takiwa me tuhi te ingoa o taua takiwa ki roto ki te Maina Raiti (Miner's Right) o taua tangata me te ra hoki i timata ai tona mahi i taua takiwa a ki te haere ke atu taua tangata ki tetahi takiwa, ki te whenua ranei o tetahi iwi ke atu mahi ai, kaore ano kia mutu noa te tau kua whakaritea ki roto ki tona Maina Raiti (Miner's Right) i reira me whakahoki atu e taua tangata i tona Maina Raiti (Miner's Right) ki te Apiha whakaputa pera, kia tuhituhia te ra me te marama o tona haerenga ki taua takiwa ke whenua o tetahi iwi ke ranei. Ko nga moni o nga Maina. Raiti pera me whakarite mariri (i nga ra whakaputanga moni) ki te wahi o te moni e rite ana ki te roa o te nohoanga o taua tangata i tena takiwa i tena takiwa i te whenua o te iwi, Ke ranei, ko nga moni o nga Maina Raiti (Miners' Rights) o te whenua katoa me tuwha ki nga tangata o tetahi takiwa o tetahi takiwa kia rite ano ki te nui o nga kai mahi koura i aua takiwa.
6Ki a Ta Hori Pakitini Powene (Sir George Ferguson Bowen) Kawana o Niu Tireni me nga Kawana i muri i a ia te whakaaro mo nga tau e pumau ai ki a ia ki a ratou ranei te whenua kua tuhia ki runga ake nei mo te mahinga koura. Engari ki te hiahia a Ta Hori Pakitini Powene, Kawana o Niu Tireni me nga Kawana i muri i a ia kia mutu te mahinga koura i taua whenua ki tetahi taha ranei o taua whenua me matua whakaatu taua hiahia ko te takiwa hei whakaaturanga kaua e neke iho i te ono marama.

A he tohu mo te whakaaetanga o nga Rangatira me nga Tangata o Ngatimaru me Ngatiwhanaunga o Hauraki ki nga tikanga katoa o tenei pukapuka kua tuhia o ratou ingoa i raro nei. A he tohu mo te whakaaetanga o Ta Hori Pakitini Powene (Sir George Ferguson Bowen) ki tona taha o aua tikanga katoa kua tuhia te ingoa o Tiemi Maki (James Mackay, Junr.) Komihana ki raro nei i te ra me te tau kua tuhia ki runga ake i te timatanga ano.

page 468

Riwai Kiore his x mark.
Aperahama te Reiroa his x mark.
Karauria.
Te Karauna.
Hoani te Hiwiaukura x his mark.
Te Uirama his x mark.
Hera Paremata iti her x mark.
Porokoru te Whita his x mark.
Mata Paraone Paea her x mark.
Pirika Riroa.
Purewa her x mark.
Watana Tuma.
Na Tautoru Tawa.
Aporo te Riha his x mark.
Whareoneone his x mark.
Hemi Takapuaia his x mark.
Tamairipo his x mark.
Nikorima te Kiore.
Timo his x mark.
Na Ngarama.
Hirini Ngapapaka x his mark.
Paranihia x her mark.
Maugo.
Wikiriwhi te Haro x his mark.
Rupene.
Wharaki te Matapihi x his mark.
Na Parata te Mapu.
Ihaka Tarawhati x mark.
Hawira.
Raike.
Wata.
W. H. Taipari.
Hoterene Taipari his x mark.
Meremana Konui.
Ko Karewa.
Kapihana te Tuhi.
Hoani Nahe.
Patara Pake his x mark.
Ko Te Koki.
Ruta Rarokuihi her x mark.
Wiremu Karaka.
Turuhira Poha her x mark.
Rapana Maunganoa his x mark.
Rangipika her x mark.
Te Pukeroa his x mark.
John Toa.
Piniha Whakakai.
Emere Parawhakarorangi her x mark.
Mereana Reweti her x mark.
Wiremu te Manuatu.
Matena Rutu his x mark.
Herata Rutu his x mark.
Hakipene te Moana.
Hohepa Toa.
Piniha Marutuahu his x mark.
Na Ngakapa Whanaunga.
Tanewha Kitahi his x mark.
Nepia te Karamehi his x mark.
Tu Karamaine his x mark.
Reihana Poto.
Hone Ropiha.
Raihana his x mark.
Hera Tiki her x mark.
Tema Takitana her x mark.
Marie Muhau her x mark.
Mere Rawiri her x mark.
Patene Raukura.
Tiepa her x mark.
Kataraina Rangitapapa her x mark.
Mere Matenga her x mark.
Te Matenga Ngaupara his x mark.
Paraone Pokuru his x mark.
Hemi Ahipu.
Epanaia his x mark.
Ngahuia Kahuwaero her x mark.
Paikaraihi his x mark.
Mere Paea her x mark.
James Mackay, Junr., Civil Commr.

Witness to the first fifty four signatures

John C. Young, Clerk of the Resident Magistrate's Court.
D. M. Beere, C.E., Shortland.

Witness to the last twenty three signatures and that of James Mackay, Junr.—


A. H. Eyre, Acting Clerk, Civil Commr. Office, Auckland.
Tirarua Paraitia, Native Policeman, Shortland.

Tamati waka.

Witness to the, signature of Tamati Waka—

A. H. Eyre.

Eruera te Ngahue.

Witness to the signature of Eruera te Ngahue—

Alex. Hogg, Land Agent, Shortland.

Matiu-Rapana.

Witness to the signature of Matiu Rapana—

J. W. Preece, Licensed Interpreter, Auckland.