Maori-Polynesian Comparative Dictionary
T
T
TABLE, s., paparahua.
Tack (as a ship), v., waihape.
Tail, s., waero, hiore, whiore, hiawaero, hiawero, kururemu, marereko.
Tail (of a fish, or reptile), s., hiku, kohiku.
Take, v., tango.
Take (off, as clothes), v., unu, maunu.
Take (care of), v., rongoa, tiaki.
Take (up), v., kohi, naunau.
Take (up by handfuls), v., ao, kapunga.
Take (as plunder), v., hui, muru, murei, kahaki.
Take (up a crop), v., hauhake.
Talk, v., korero, ki, mea, koroki.
Talk (in one's sleep), v., moenanu.
Talk (rapidly, jabber), v., hautete.
Tall, a., roa, hitawetawe.
Tame, a., rata.
Tap, v., korere.
Taste, s., ha.
Taste (food), v., wharakai.
Taste (unpieasantly), v., tawaha.
Tattoo, s., moko, hopehope, hotiki, hupe, moko-kuri, whaka-iro, kape, koroaha, korowaha, kokoti, ngu, paepae, paeturi, pawaha, pihere, poniania, pongiangia, porori, puhoro, pukaru, putaka, putaringa, rerepehi, rewha, riparipa, tapawaha, whaka-tehe.
Tattoo, v., ta, whaka-iro.
Teach, v., ako, kauhau, whaka-mohio.
Teacher, s., pukenga.
Tear (of the eye), s., roimata.
Tear, v., hae, ngahae.
Tear (up the earth), v., pukeri.
Tease, v., tawai, taunu, whaka-tau, patai, pohoni, whaka-toi, makitaunu, whaka-ngari, whanga-whanga.
Teasing, a., nanakia, porearea.
Teat, s., u.
Tell, v., korero, amiki, ki, mea.
Temples (of the head), s., a, rahirahinga.
Tempt, v., whaka-matau, whaka-wai, whaka-pake-pake.
Ten, a., tekau, ngahuru, tingahuru, hokotahi, ngawiri.
Tenor (drift, of speech, &c.), s., hu.
Tender, a., ngawari, ngohengohe.
Tenderly, adv., ata.
Tendon, s., uaua.
Tentacle, s., kawai, kawekawe.
Termination, s., mutunga, poronga, pito.
Tern, s., tara.
Terrace, s., whaka-hua.
Terrible, a., wehi, mataku.
Terrify, v., whaka-haehae, whaka-mataku, whaka-weti.
Terrified, to be, v., wehi, hopi, hopo, mataku, opi.
Testicles, s., raho, repe.
Than, conj., i.
Thank, v., whaka-pai, whaka-whetai (adopted word).
That, pron., ia, tena, tera, taua.
That (in order that), kia—ai.
Thatch, v., ato, inaki, tapatu, turuki, paru, patu.
The, art., te, nga, ka.
Thee, pron., koe.
Theft, s., kaia, keia, tahae, whanako, kiato.
Their, pron., to ratou, ta ratou.
Then, adv., ati, ianei.
Then (at that time), adv., ko reira, no reira.
Thence, adv., i reira.
There, adv., ana, ko, kona, reira, ra, koina, raina, raka, rerei.
Therefore, conj., koia, mo reira.
These, pron., enei, anei.
They, pron., ratou, ngara, rama.
They two, pron., raua.
Thick, a., matotoru, matatengi, totoka.
Thief, s., kaia, tahae, whanako.
Thieve, v., kaia, tahae, whanako.
Thigh, s., huwha, huha, kuwha.
Thin, a., angiangi, hiroki, angoa, hauarea, hawareware, iwikau, kohoi, tuoi, panganga.
Thin (as a board), to be, v., angiangi, rahirahi.
Thine, pron., tau, nau, nou.
Think, v., aroaro, whaka-aro, hua, huatau, mea, mahara, ngarahu, ki, ohia, tohu.
Third, a., tuatoru.
Thirst, s., matewai, hiainu, wheinu.
Thirteen, a., tekau-ma-toru.
Thirty, a., toru-tekau, hokotoru.
Thither, adv., ki reira.
This, pron., tenei.
Thistle, s., puwha, pororua.
Those, pron., aua, ena, era, ara, ana.
Thou, pron., koe.
Thought, s., whaka-aro, huatau, maharatanga, ngarahu, we.
Thoughtless, a. [see Careless].
Thousand, a., mano.
Thrash, v., whiu.
Thread, s., miro.
Thread-worm, s., iroiro.
Threatening, a., whaka-weti, whaka-wehi, kapatau.
Three, a., toru, tengi, matengi.
Three (days ago), adv., nonaoakenui, inaoakenui.
Threshold, s., paewae, taupu.
Thrice, adv., tuatoru.
Thrill, v., ihiihi, koihiihi, wanawana.
Throat, s., kaki, korokoro, porongaua.
Throb, v., panapana, kapakapa, niwaru.
Throw, v., epa, maka, panga, pana, piu, tiri, hoa, akiri, kokiri, porowhiu, ruke, auru, ringi.
Throw (down), v., whako-horo, whaka-taka, ruke.
Thrums (of mat), s., huka, korirangi.
Thrush (bird), s., korohea, koropio, piopio, tiutiukata.
Thrust, v., pumuka, turaki, wewero, ngahu.
Thrust (in), v., kokomo, tihoka, kuhu, komoti.
Thumb, s., koromatua, konui, tonui, rongomatua.
Thump, v., kuru, moto, meke.
Thunder, s., whaitiri, whatitiri.
Thus, adv., penei.
Thy, pron., tau, tou, tahau, au, ou.
Tickle, v., whaka-koekoe, whaka-kuikui, ngaoko, whaka-rekareka, tokenekene.
Tidal-wave, s., rorea.
Tide, s., tai, ngaehe, korihirihi.
Tie, v., here, houwere, hotiki, whitiki, hou, whawhau, niko, runa, hohou, putiki, kope, nunanga, pui.
page 662Tie (in bundles), v., paihere, herepu, pupu.
Tie (up raupo), v., nati.
Tie (reeds), v., tautari.
Tie (in a bunch), v., tautau.
Tied (in a corner of a bag), v., hutete.
Tight, a., ita, kita, ngita, mau, kiki, whaka-taero.
Tighten, v., whaka-kiki, whaka-mau, tohapuru.
Till, prep., taea noatia.
Tilt, v., whaka-titaha, honga.
Timber, s., rakau.
Time, a., wa.
Time (one who beats, as for canoe-pullers), s., hauta, hautu.
Timid, a., hurangi, wehi, mataku, kopipi, whaka-kumu.
Tinder, s., whaka-ka.
Tingle, v., tioro, tito, paorooro, paorohine.
Tip, s., hiku, mata, koinga, keokeo.
Tired, a., hoha, ngenge, marohirohi, ruwha, waea, mauiui, ngatero.
Tit (bird), s., Komiromiro, mirotoitoi, ngirungiru, pimiromiro, pingirungiru, pipitori, pirangirangi.
To, prep., ki, ko.
To-day, adv., aianei, akuanei, inaianei, nonaianei, inakuanei.
Toe, s., matimati, toiti, koroa, koiti, komatamata, kounui, ngamakau.
Together, adv., tahi, topuni.
Toil, s., mamahi, whaka-uaua.
Token (of regard), s., maimai, maioha.
Tomb, s., urupa, tupo.
To-morrow, adv., apopo, akengokengo, auinake.
Tongs, s., pinohi.
Tongue, s., arero.
Too, adv., nui atu.
Tooth, s., niho, rei.
Tooth (double), s., purakau, niho-pu.
Toothache, s., niho-tunga.
Top (a toy), s., kaihora, kaihotaka, kaitaka, potaka, poro.
Top, the, s., runga.
Topknot, s., tikitiki, ngoi, reke, ngoungou.
Torch, s., rama, roherohe.
Torment, v., whaka-mamae.
Torn, to be, v., tarerarera, ngawhingawhi, ngawhewhe.
Toss, v., hoehoe, akiri, piu, maka.
Totter, v., hirori, huoioi, oioi, ngaueue, ngarue.
Touch, v., pa, wani, miri, tahitahi.
Tough, a., maro, uaua.
Tow, v., hungahunga, to, kukume.
Towards, prep., ki, ko, whaka.
Tower, s., taumaihi, kotare, pourewa, puhara.
Town, s., kainga.
Toy, s., whaka-pataritari, koruru, pekapeka, pirorohu, tarari, pirori.
Trace (track), s., makenu, mokenu, mona.
Track, s. [see Road].
Track (a beaten), s., hiwi.
Track, v., takitaki.
Trade, v., hoko.
Tradition, s., purakau.
Trample (upon), v., takahi.
Transient, a., tuao.
Translate, v., whaka-maori.
Transplant, v., huaranga.
Trap, v., karapiti [see Snare].
Travel, v., haere.
Travel (through bushes), v., muhu.
Treacherous, a., konihi, kohuru.
Tread, v., takahi.
Treasure, s., taonga, puiaki.
Tree, s., rakau.
Tree-fern, s., ponga, mamaku, wheki, ekotote, katote, katute, oehiakura, pakue, pehiakuri, poka, tukirunga.
Tremble, v., huoioi, oioi, hungoingoi, ihiihi, kaihi, koihiihi, roha.
Tribe, s., iwi, pori, ika, pu.
Tribe (section of), s., hapu, hapori.
Trickle, v., hoho, heke, toto, koreto.
Trifling (frivolous), a., hangahanga, hanganoa, hara, kako, kurapa, ngahangaha.
Trifling (damage), a., aurukowhao.
Tropic-bird, s., amokura.
Trouble, to have, v., he, maki, raru, mareherehe, paihi.
Trough, s., kumete, oko.
True, a., pono, meka.
Trumpet, s., tetere, pu-tatara, pukaea.
Truncated, to be, v., koporo, tauporo.
Trunk (of a tree), s., ariaringa, tinana, takahi.
Trunk (of the body), s., hapopo.
Truly, adv., koia, ina, ahua, anakoia.
Try, v., whaka-haratau, tohe, whaka-matau.
Tuft, s., pureirei, purekireki, purepure, poike.
Tumble, v., hinga, taka.
Tumour, s., puku.
Tumult, s., nganga, ngangare.
Tune, s., rangi.
Turbid, a., ehu, kauehu.
Turn, v., huri, anga, tahuri, huriaro, hurikoaro, wairori, kohure, papare, kopikopiko, whaka-peau.
Turn (adrift), v., whaka-tere.
Turn (aside), v., auraki, hipa, pahika, tohipa, peau, peka, tapeka, whariu.
Turn (towards), v., aro, anga.
Turn (away from), v., whaka-ninihi.
Turn (back), v., whaka-hoki.
Turn (inside out), v., hurikoaro.
Turn (the back), v., hurikotua, kotua, huritua.
Turn (one way), v., arotahi.
Turn (round), v., huri, tahuri, amiomio, koumuumu, arohirohi, takamingo, potaitaka, taka.
Turn (upside down), v., huripoki.
Turn (on one side), v., hurirapa.
Tusk, s., rei, niho.
Twelve, a., tekau-ma-rua.
Twenty, a., rua-tekau, hokorua.
Twice, adv., tuarua.
Twigs, s., koetoeto, puaka.
Twilight, s., hinapo, kakarauri, rikoriko.
Twin, s., mahanga.
Twine, s., aho.
Twinkle, v., hinatore, kotamutamu, kapokapo, ngorue.
Twirl, v., hurihuri.
Twist, v., miromiro, karure, korori, kowheta, manganga, whaka-porori.
Twist (about), v., hikaikai.
Twitch, v., hura, takiri, io, iotahae
Two, a., rua, rie, rienga.
Two-by-two, adv., takirua, purua.
Two (days ago), adv., inaoake.