Other formats

    TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga kōrero a Reweti Kohere Mā

Nga Rā Ka Huri

Nga Rā Ka Huri

He taonga tonu te hoki whakamuri o nga whakaaro ki nga rā ka huri nei, kia āta whakarārangitia mai ai nga mea i tūpono ki te tinana o ia tangata, o ia tangata. Ka rite ki te whakaahua e hanga nei e te Pākehā ki te pukapuka ka takoto mo nga tau maha: heoi tau, ka pā mai te aroha, ki te hoa, ki te matua, ki tētahi atu rānei i matea nuitia ai e te ngākau, ka hura, ka titiro, 'E koia tēnei, ko mea.' He hanga pai noa, mariri kau te pouri i te mea ka kite iho. Waihoki ta te aroha i whakaū ai ki te kahu o te ngākau: me te whakaaro o hura ake, e takoto ana, ka hoki mai nga haereerenga, nga koanga tahitanga nga kōrerotanga, nga tākarotanga o ērā nga rā, hei whakakoa, hei whakapouri. Ko wai te tangata, ahakoa ia i tino whakamamaetia, i kore e hoki atu anō nga mahara ki te awhi i nga mea nāna ia i whakamamae. Ka kōingo tonu te ngākau maru ki te mea nāna i aki.Tēnā ia ko nga mea i kaingākautia, he hono tonu te hoki mai i te ao, i te pō: he wā e roa e mau iho ana i te mahara te kopaki; he wā he whakaatu kau mai, me te ihi o te rā i muri i nga kapua, ka ngaro atu.

E rite ana tātou ki te tangata e haere nei i te huarahi, e titiro ana ki mua, ki muri, ā, ki te wāhi e tū iho ana te tapuae. Ki mua ko te page 199 tūmanako hei ārahi, kei te kimi te whakaaro he pēhea rā te āhua o tērā wāhi, he aha kei tua i tērā pae maunga, he aha kei rāwāhi o tērā awa. Ko tēnei hei hiki i te waewae e kakama ai te hīkoi. Ko nga kanohi kei te huarahi tonu, kei tētahi taha, kei tētahi e hopu ana i te āhua o ia mea, o ia mea, e mīharo ana ki tēnei, e ui ana ki tērā, e whakakino ana ki tēnei. Ka pahure ake ērā, ka tū mai i muri i te tuarā, ka kiia he whakamaharatanga. E tama, e hine, e koro, e kui! Haere ake, ā, ka tū, ka titiro whakamuri ki te paenga roa i haerea mai ai e koe. Tuia nga pou whakamaharatanga kua mahue atu, nga taumata i noho ai, nga awa i whakawhiti ai, nga kāinga i okioki ai. Kei tēnei wāhi ko tērā hoa aroha, kei tērā ko te whare i kori ai, kei tētahi atu ko te marae i puaki ai nga kupu nunui. Ka hoki mai nga kanohi o nga hoa aroha anō he mea whakawairua. Ahakoa hoki rā kei te ora anō nga tinana, mehemea kei tawhiti, e rite ana ki te wairua, ma te pō e whakatūtata mehemea ka kite moemoeā, oho rawa ake ki te ao e rere atu ana. Nāna i ora ai ko te tūmanako kei roto tērā anō e kite, tērā anō e mihimihi, ahakoa roa te wā e wehe ana.

Koia i pai ai te harirū ki te hoa aroha, tuku rawa te ihu, ka kii atu, 'E nohohaere rānei, ka kite anō tāua a taihoa.' Tau hanga e te Atua ki te whakatō i tēnei purapura i te tūmanako ki te ngākau o te tangata, hei whakahou i nga āronga tawhito, hei whakamāmā i nga taumahatanga o tēnei wā, hei wawae atu i te huarahi ma roto i nga rā e toe mai ana i te aroaro. E tohu anō ka kii nga Karaipiture ko te tūmanako tētahi o nga taonga nunui o te ao.

Taku mahi he ui i nga hua o tēnei hanga o te haere, hāunga ia i runga i nga take nunui, engari mo te wāhi i whaiti mai ki te tinana ake o te tangata. Ko te mea nui tonu ko te kite, ko te matatau ki te āhua o te whenua, ki te āhua o te tangata. Ki te huhua nga mea papai e kitea ka tītaritaria nga mahara, ka whakaratohia ki tēnei ki tērā. Ko nga uaua ēnā o tēnei hanga o te haere, otirā he mutunga anō to te whakarato, kia waimehatia ki roto ki te kanohi, ka kitea i roto i nga pai huhua he iti iho te pai i tēnei nā, he hira ake to tērā, ka iri atu te mahara ki nga mea i hira ake te pai.

He aha rānei i hokia ai a muri, te wā kāinga, i te tini o nga mea paipai kei ētahi wāhi. E kore anō e kore. Kei te taha o te tūmanako e takoto ana ko te kōingo e kore e makere kē atu ki waho o nga mahara te kāinga tupu, te wāhi i whakatupuria ai te tangata, te taha o nga mātua. Tēnei te pao na te Pākehā hei kīnaki mo nga kupu nei:­

page 200

Te Kāinga Tupu.
RangiHome, Sweet Home.
Me kimi i te ao nei
E kore e rite,
Ki tōu kāinga tupu
E matea nuitia nei.
Hei aha nga kino
Hei aha ōna hē
Ka tāwhai te ngākau
Ko reira noho ai.
Te kāinga tupu
Te ai ōna rite
E kore e rite.
Ka haere ki mamao,
Kei wareware koe,
Te wā ki nga mātua
E tangi atu nei.
Te wā ki te kāinga
E okioki ai,
E tau ai te mauri
Ki reira noho ai.

Na konei rā e nga hoa te tutuki ai nga hiahia kia hono te kitekite. Kei te matenui katoa tātou ki o tātou kāinga tupu. Hei kona koutou.

Ma nga kapua e rere nei
E hari atu te aroha
Ki nga hoa haere o nga rā
Kua wehe ki mamao.
Ka waiho kau nga wawata,
Hei pūmanawa i roto rā
Hei tangi ma te ngākau nei,
Hei kōingo i ēnei rā
E kore rā e waiatatia
Nga mea kaingākau.

Heoi rā. Waiho te tūmanako kia kitekite anō a ko ake nei.

page 201

Na Nohopari

(Apirana Ngata)

Te Pīpīwharauroa, 1909.

He whakamārama: Ko te ingoa mo tēnei kōrero na Reweti Kohere engari ko tōna ake ingoa i roto o Te Pīpīwharauroa nama 141, Tihema 1909. Whārangi 9, ko 'Nga Rā Ka Huri Nei'. Ko nga kōrero kei te hāngai te nuinga ki ta Nohopari i tuhi rā.

—Nga Etita