Other formats

    TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga kōrero a Reweti Kohere Mā

Rīpenetā o Te Houkamau[268]

Rīpenetā o Te Houkamau[268]

No tēnei wā (1850) ka noho a Te Kihirini[269] ki te Kawakawa[270], he kāinga kei te hauroro o Waiapu. Kāhore ia i roa ki reira ka pāngia e te mate; ka mutu tana mahi, ka hoki ki ākarana noho ai. Ko tētahi take i uaua ai tana mahi, he kino no Te Houkamau ki a ia. Ko te rangatira tēnei o Wharekahika[271], he kaumātua whakatumatuma.
I te tau 1853 ka rere mai mātou i ākarana i runga i te kaipuke kuune[272], ko te Dolphin te ingoa, e 40 nga tana. I pai to mātau rerenga mai ki Ihi Keepa i nga rā e ono, engari hei konei ka tūtaki mātou ki te tonga taupuru[273], ka hoki ki te Kawakawa. I noho mātou ki te kāinga o Rev. Rota Waitoa[274] te minita tuatahi o te Iwi Maori. He maha nga rā i manaakitia ai mātou e Rota i a mātou e tatari ana ki te rā hei haerenga mo mātou ma uta. E 20 maere anō te mamao ki Waiapu, engari i te kino o nga huarahi, i to mātou kore i rato i te hoiho, ā, rua rawa nga rā i haere ai mātou.
I pau katoa te ngākau o Rota Waitoa ki taua wāhi, ā, na nga tau maha i whakaatu nga hua pai. I to mātou ūnga atu e hanga ana ia i tētahi whare karakia[275] ātaahua, ā, i te mea kāhore i roa rawa te peitatanga tino mārama atu ki te mātakitaki mai i te moana. I te tīmatanga anō o tana mahi ka tīmata te whakararuraru a Te Houkamau. Ki ta Te Houkamau whakaaro hoki, kaati anō te kino ko te tū ki te mihinare Pākehā, tēnā ko te haere mai o tētahi Maori anō no tētahi wāhi noa atu, no te iwi kē, notemea i runga i te tikanga Maori, he hoa riri kino rawa no tōna iwi. E ai ki ta Te Houkamau, he takahi tēnei i tōna mana, ā, e kore rawa e taea te whakakiriuka[276].

Tēnā koa rā i runga i te ata whakaaro i te manawanui, whiwhi ana ko Rota Waitoa. I tuku a Te Houkamau i a ia ki a Rota, ā, tōna whakarongo anō ko to te tamaiti nohinohi. Kihai i takitaro ka uru ia page 182

ki te rōpū mo te iriiri, ā, hei tino tohu mo tōna ripenetā ka inoi ia ki a Rota kia whakaritea ko ia hei kaitahi, hei kaipatu pere mo te whare o te Ariki

Hōhepa Peka

Rangitukia

He whakamārama: Na Hōhepa Peka, he tamaiti na tētahi mihinare i noho ki Rangitukia ēnei kōrero mo Te Houkamau. Kei Te Toa Takitini nama 60, Akuhata 1926. Whārangi 437.—Nga Etita

[268]Houkamau: He rangatira no Ngāti Porou

[269]Kihirini: Rev G. A. Kissling.

[270]Kawakawa: Ko Te Araroa ināianei.

[271]Wharekahika: Hicks Bay. Ko te ingoa tēnei o te āpiha (First Lieutenant) tuatahi a Kāpene Kuki.

[272]Kuune: schooner.

[273]I te waiata a Rangiuia i puta i a ia te tonga 'hawi,' 'huruhuru,' 'taupuru.' Ko te tonga hawi, he tonga ngāwari, ko te tonga huruhuru o te kanohi, ko te tonga taupuru, he tonga marangai.

[274]Rota Waitoa: E kiia ana no Ngāti-Raukawa engari e kii ana a Rota he mokopuna no Hauraki kē tōna tipuna.

[275]Ko Tipene: No te tau 1861 i oti ai.

[276]Whakakiriuka: Manawa nui.