Other formats

    TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga kōrero a Reweti Kohere Mā

Ko Tēhea Ratu?

Ko Tēhea Ratu?

I nga kōrero a Kāpene Kuki i tana ūnga ki Tūranganui i te tau 1769 i puta āna kupu mo tētahi rangatira nui whakaharahara, ko Te Ratu te ingoa. Kaore tēnei rangatira i mōhiotia e Ngāti Porou arā e Te Kani a Takirau. I tuhituhi tētahi tangata ki Te Pīpīwharauroa, i mea ake ko tēnei 'Ratu' ehara i ta Ika Whaingata. Ko taua 'Ratu' ko te mokopuna kē a Te Aringa i Waho, ko tōna pā ko Titirangi. Ko tērā Ratu i noho ki roto o Tūranga, ko taku e whakahua ake nei i noho tonu ki Titirangi[229]

Kaati i te uinga a Kāpene Kuki ki te rangatira o te whenua e kore a Marukawiti e tuhi kē ki roto o Tūranga engari tērā e tuhi tata tonu ake ki Titirangi, ki te pā tata ki te pūwaha o Tūranganui ki te wāhi hoki i ū ai te waka o Kāpene Kuki. I runga i nga kōrero a Kāpene Kuki e mārama ana i heke iho i Titirangi ētahi o nga tāngata i riri rā ki a ia. Me āta whakataki atu e au te whakapapa o taku Ratu i rongo ai au ki ōku kaumātua.

Na Tauwheoro ko Hokinga, ko Rangikuatipu, ko Kuriwahanui. Ta Hokinga i te ao nei ko Pera Hāronga, ta Kuriwahanui ko Heni Materoa arā ko Lady Carroll. Me whakaheke e au ko to Rangikuatipu kāwai.

Rangikuatipu

Te Aringa i Waho

Kiriparawera

Parahako

Ratu

Tukuwai

Te Keepa Te Turuki

Marara

Heta Te Kani

Hinehou

E rua nga pā o Te Aringa i Waho, ko Titirangi ko Wairangi te ata; tuku iho ki tana uri ki a Te Ratu ka noho anō ki Titirangi. No te tau 1769 ka ū a Kāpene Kuki ki Tūranga, ā, tae mai ki tēnei tau ka 138 nga tau, a, ki tōku whakaaro e rite ana ēnei tau ki te wā ora ai a Te Ratu o Parahako. He hē ana nga kōrero i tuhi atu ai au hei whakahāngai kia takoto tika ai nga kōrero.

Heoi anō page 166

Keita Kenana arā Waere[230]

Te Pīpīwharauroa, 1907.

He whakamārama tuatahi: I te pukapuka a Mrs. Douglas Blair, i huaina nei ko, 'The Land of Toi,' i kiia ko ta Te Ikawhainga te Ratu te rangatira i whakahuatia rā e Kāpene Kuki. I kii taua wāhine na Te Kawhe, (Goffe) kaiwhakamaori, ana kōrero. I kitea pea e Te Kawhe i Te Pīpīwharauroa. Reweti T Kohere

He whakamārama tuarua: Ko tēnei ingoa mo te kōrero nei na Reweti Kohere ēngari ko tōna ake ingoa, i roto o Te Pīpīwharauroa nama 113, Akuhata 1907. Whārangi 2, 'Ko Nga kōrero o Kāpene Kuki'. Ko nga kōrero hoki kei te mau tonu ki ta Keita i tuhi rā.—Nga Etita

[229]Titirangi: Ko te puke i te pūwaha o Tūranganui, i runga ake o Kaiti.

[230]Keita Waere: He tuahine no Wi Pere, he uri āna kei te ao. Ko Keita Waere, ko Riparata Kahutia te Pimia Ata, he wāhine pūkōrero, i whakaakona ki te whare wānanga.