Toa Kai Pea, Makau

He whakatauki tēnei e whakahuatia tonutia ana e te Tairāwhiti. Ka kitea te tangata kaha ki te kai e mōhiotia ana he tangata māngere, ka kii atu, 'Toa kai pea, Makau,'. A, ki te mea he tangata hihiko ia ki te mahi kai ko ta tāua whakautu tēnei, 'Toa kai rā, toa rākau.'

Ko Ngāti Porou te iwi tino mau i tēnei whakatauki na konei au i pōhēhē ai no Ngāti Porou a Makau. Na Mohi Turei ia i kōrero mai ki a au no Tūranga nei tonu ia a Makau, ā, ko ana tino uri e ora nei ko Hori Rorekata, ko Winiata Moeau. Ko te kōrero tēnei a Makau. E haere ana te ope a te Whānau a Māhaki ki te whawhai ki Orakairapu, he pā nui kei Te Arai, i roto o te ope a Makau rāua ko tāna tuakana. Te taenga ki Nga Wai e rua i Pipiwhakakao ka noho i reira. I te ahiahi i te mea e kai ana ka kapo a Makau i te kai, ka riri te tuakana ka kii, 'Toa kai pea, Makau!' Hohoro tonu te whakahoki a Makau, 'E, toa kai rā, Toa rākau!' Ka whakatanguru te tuakana, 'I whea e?' Ka whakahokia atu anō a Makau, 'E haere tonu ana hoki pea tātau ki te riri.' I te ata ka kōkiritia te pā o Rongowhakaata a Orakairapu. Ka tū mai te toa rā ko Makawe o Rongo te ingoa, ka anga mai ki a Makau. Na Makawe tonu a huata ki a Makau, patua tonutia atu e Makau tēnā ka hinga. Ka hinga rā a Makawe ka pepeha a Makau,

'Tama rahi kai a toa kai, te ika i te ati' Ka rere nga toa ki te huna i a Makawe kei kitea. Ka kii a Makau, 'E, kia wāea, kia wātea i ta toa kai!'. page 146

Na Tipiwhenua

Te Pīpīwharauroa nama 121, Aperire 1908. Whārangi 3.

He whakamārama: Te ika i te ati, ko te tangata tuatahi ki te hinga i te riri.

Tamarahi, he kupu whakamanamana. Reweti T Kohere