Other formats

    TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga kōrero a Reweti Kohere Mā

Te Whakatauki a Tangitāheke

Te Whakatauki a Tangitāheke

Ko Waiaiti he taha mānia arā he ākau, he takotoranga kai na nga iwi o konei, no te pūpū, no te kina, no te pāua, no te koura, no te kehe, ā, he papa karengo anō hoki kei Waiaiti. Ehara i te wāhi kai rawa i whakataukitia ai. Ko te take kē i haere ai nga rongo o tēnei wāhi notemea ahakoa nui te marangai ka taea tonutia tōna kai. He ākau kei waho, ka whati mai nga ngaru, ka pakaru ki te ākau, na, ka takoto marino noa iho a roto, anō he roto.

Ko Tangitāheke he rangatira no te Whānau a Apanui, engari no Ngāti Porou anō hoki. No ana haerenga mai ki nga rohe o te Whānau a Tūwhakairiora[181] ka kai ia i nga kai o Waiaiti, ahakoa marangai ka kai tonu i te mātaitai. I a ia i Whakatāne, te kāinga o te pipi, o te ika engari he marangai ka kore he kīnaki, ka hoki ōna mahara ki Waiaiti, ka tangihia na e ia:-

Taku waha kai marangai ki roto o Waiaiti,
taku waka te tōia, te haumatia.

Ahakoa marangai te moana, kino, ka kai mātaitai tonu ia, kaore he tō i te waka hei hī ika, e katanga ai nga kai tō, 'haua.'

I tū a kiko taku tipuna a Te Rangitakaia i te riri ki Toka a Kuku, i te tau 1836. I whai kupu ia kia mauria mai ia ki tōna kāinga ki Te Pākihi kia takoto ai me tōna whakarongo ki te haruru o te tai ki Tapua rata.' Ka hāngai te waka ki waho o Waiaiti ka tono a Te Rangitakaia kia whakaūkia ia ki uta. I uta ka paopāngia mai he pūpū maihi māna. Ko tōna o[182] tēnei engari ko tōna tinana i tae ki Tapua rata. Ka whānau he tamaiti ka huanina te ingoa ko Hetaraka Paomaihi. He mokopuna ta Paomaihi kei Itari e tiraha ana, ko Hohaia Waaka, a, he mokopuna anō hoki ta Te Rangitakaia kei Wīwī e takoto ana ko Tawhetaeneti. page 145

Toa Kai Pea, Makau

Na Tipiwhenua

Te Pīpīwharauroa.

[181]Whānau-a-Tūwhakairiora: Ko te ingoa hapū o te iwi e noho rā ki Te Araroa. I tau ki a rātou te ingoa rangatira, kei Te Araroa hoki a Okauwharetoa te pā i noho ai a Tūwhakairiora rāua ko Ruataupare.

[182]He mea nui ki te Maori te kai whakamutunga a te tūroro. Ka kiia taua kai he 'o'. Koia nei te take i o ai te timatanga o te tini o te ingoa Maori inahoki a Te O-wai, a O-waina, a O-harepe a O-arani, a O-pititi, O-papaka, O-tutu, O-hikareti me te nui noa iho o te O.

He whakamārama: Na Reweti tonu tēnei i tuhi. Kaore i roto o nga niupepa Maori.—Nga Etita.