A Grammar and Dictionary of the Samoan Language, with English and Samoan vocabulary
R
R
-
Rabbit, n. rapiti.
-
Rabble, n. [rab-bl] le vao tagatanuʻu.
-
Rabid, soan. feai.
-
Race, n. [res] augatagata; tausinioga.
-
Radiant, soan. [re-di-ant] pupula.
-
Raft, n. fata.
-
Rafter, n. [raf-tâ] fatuga.
-
Rag, n. ʻieʻie, le fasi ʻie, saegaʻie.
-
Rage, n. [rej] lotoa.
-
Ragged, soan. [ragged] masaesae.
-
Rail, n. [rel] laʻau faʻalava o le ai.
-
Rail, v. [rel] ʻupu leaga, faifai.
-
Raillery, n. [rel-le-ri] ʻupu faʻatauemu.
-
Raiment, n. [re-ment] ofu.
-
Rain, n. [ren] ua, timu; in the mountains, miti.
-
Rainbow, n. [ren-bo] nuanua.
-
Raise, v. [res] siʻi, faʻatu.
-
Rally, v. faʻamau; faʻatauemu.
-
Ram, n. mamoe poʻa.
-
Ramble, v. [ram-bl] evaeva; sese.
-
Rancour, n. [ran-koa] faʻalotoloto.
-
Random, soav. soʻona fai.
-
Range, n. [renj] atu (as atu fale, range of houses).
-
Range, v. [renj] tuʻufaʻaatusolo.
-
Rank, soan. tauluuluola; smell, sauga.
-
Rankle, v. [ran-kl] faʻapepe.
-
Ransack, v. [ran-sak] vete, sagole.
-
Ransom, n. togisala, togiola.
-
Rap, n. and v. ta.
-
Rapacious, soan. [ra-pe-shius] feʻai.
-
Rape, n. [rep] toso fafine.
-
Rapid, soan. vave, faʻataʻalise, saosaoa.
-
Rare, soan. [rea] seasea, sili.
-
Rascad, n. [ras-kel] pagota, puaʻa elo.
-
Rase, or RAZE, v. [r[gap — reason: unclear]s] lepeti, ful i lalo; tinei.
-
Rash, n. mageso.
-
Rash, soan. osovale.
-
Rasp, n. ʻili.
-
Rat, u. imoa, iole,[gap — reason: unclear]sumu.
-
Rattan, n. lafo[gap — reason: unclear].
-
Rather, soav. sili.
-
Ratify, v. [rat-i-fai] faʻamau.
-
Rattle, v. [rat-tl] paʻo.
-
Ravage, v. [rav-ej] faʻataumaʻoi; veto.
-
Rave, v. [rev] uio; fasa.
-
Ravel, v. filifili.
-
Ravenous, soan. [rav-e-nus] fia ʻai tele.
-
Ravish, v. toso.
-
Raw, soan. [roa] mata, ota.
-
Ray, n. [re] tiʻa la; fish, fai.
-
Razor, n. [re-sâ] tafi.
-
Reach, v. [rich] oʻo, maua atu, papaʻi.
-
Read, v. [rid] faitau. t.t. read [red].
-
Ready, soan. [red-di] saunia, taʻalise; loto.
-
Real, soan. [riel] moni.
-
Rear n. [rea] muliʻau.
-
Rear v. [rea] tausi, fafaga.
-
Reason, n. [ri-son] mafaufau; o le mea lea, that is the reason.
-
Re-, this particle is rendered by toe.
-
Reassemble, v. [ri-as-sem-bl] toe potopoto.
-
Resel, v. fouvale.
-
Rebuke, v. [ri-biuk] aʻoaʻi.
-
Recant, v. [ri-kant] faʻafoʻi le ʻupu.
-
Recede, v. [ri-s[gap — reason: unclear]d] tuʻumuli.
-
Receive, v. [ri-siv] tali.
-
Recent, soan. [ri-sent] fou; time, latalata mai.
-
Reciprocal, soan. fe followed by ni, i, or aʻi [as fealofani, reciprocal love).
-
Recite, v. [ri-sait] taʻu.
-
Reckless, soan. [rek-les] soʻona fai.
-
Reckon, v. [rek-kon] faitau.
page 395 -
Recline, v. [re-klain] faʻalagolago, taʻoto.
-
Recognize, v. [rek-kog-nais] iloa.
-
Recollect, v. [r[gap — reason: unclear]k-k[gap — reason: unclear]l-lekt] manatu ifo.
-
Recommend, v. [rek-kom-mend] taʻulelei viviʻi.
-
Recompense, v. [rek-kom-pens] taui, totogi.
-
Reconcile, v. [rek-kon-sail] faʻale-lei.
-
Recover, v. [ri-kuv-â] toe malolo; toe maua.
-
Recount, v. [ri-kaunt] tala.
-
Recreate, v. [re-kri-[gap — reason: unclear]] faʻafiafia.
-
Recriminate, v. [ri-krim-i-net] fefaʻaleagaʻi.
-
Rectify, v. [rek-ti-fai] faʻatonu, faʻusa[gap — reason: unclear].
-
Red, soan. mumu, ulaula, totototo.
-
Redeem, v. [ri-dim] togiola, togisala.
-
Redeemer, n. [ri-dim-â] togiola.
-
Redress, v. [ri-dres] faʻatonu.
-
Reduce, v. [ri-dius] faʻatoʻilalo; faʻaitiiti; faʻamativa.
-
Redundant, soan. faʻasili.
-
Reed, n. [rid] u.
-
Reef, n. [rif] aʻau.
-
Reef, v. [rif] sails, faʻaitiiti le la.
-
Reek, n. [rik] ausa, asu.
-
Reek, v. [rik] pusa. Upu, smoke.
-
Reel, v. [ril] tautevateva.
-
Refer, v. [ri-fur] tuʻu atu.
-
Reflect, v. [ri-flekt] manatunatu; fetau.
-
Reform, v. [ri-f[gap — reason: unclear]am] toe faʻafou, e liliu ia lelei.
-
Refractory, soan. [ri-frak-tori] finauvale, vaogata.
-
Refrain, v. [re-fren] taofi, onosaʻi.
-
Refuge, n. [ref-fuj] lipoi, malu.
-
Refuse, n. [ref-fius] mea ʻua totoe, mea ʻua lafoaʻi.
-
Refuse, v. [ri-fius] faʻafiti, le mafai.
-
Regain, v. [ri-gen] toe maua.
-
Regard, n. [re-gad] manatu, ava.
-
Region, n. [ri-jion] itu nuʻu.
-
Regret, n. saʻafiga, faʻanoanoa.
-
Regular, soan. [reg-iu-la] tatau.
-
Regulate, v. [reg-lu-let] sauni.
-
Regulation, n. [reg-iu-le-shon] tulafono.
-
Rehearse, v. [ri-hurs] tala.
-
Reject, v. [ri-jekt] teteʻe; tiaʻi, lafoaʻi.
-
Reign, n. [rein] nofoaiga.
-
Reign, v. [rein] tupu, pule.
-
Rein, v. taofi.
-
Reins, n. pl. faagutu.
-
Rejoice, v. [ri-jois] fiafia, ʻoliʻoli.
-
Rejoinder, n. [ri-join-dâ] tali.
-
Relapse, n. [ri-laps] toe fatiaʻina, toe tuʻumuli.
-
Relate, v. [ri-let] taʻu, tala.
-
Relative, n. [rel-a-tiv] aiga.
-
Relax, v. [ri-laks] faʻavaivai, faa-[gap — reason: unclear].
-
Release, v. [ri-lis] latala, tuʻu atu.
-
Relent, v. malulu.
-
Relentless, soan. le alofa.
-
Reliance, n. [ri-lai-ans] faʻalagolago.
-
Relieve, v. a. [ri-liv] faʻamalu, fesoasoani.
-
Relieved, v. n. [ri-livd] as of pain, malu, feoloolo.
-
Religion, n. lotu (Tongan).
-
Relinquish, v. [re-lin-kuish] tuʻu, tuʻu lafoaʻi.
-
Relish, v. and n. manogi.
-
Reluctant, soan. [ri-luk-tant] faʻaleloto.
-
Rely, v. [ri-lâi] faʻalagolago.
-
Remain, v. [ri-men] nofo; behind, faʻamuli.
-
Remainder, n. [ri-men-dâ] mea ʻua totoe; of a meal, toeʻaiga.
-
Remark, n. [ri-mak] ʻupu.
-
Remedy, n. [rem-mi-di] togafiti.
-
Remember, v. [ri-mem-bâ] manatu ifo.
-
Remind, v. [ri-maind] faʻamanatu.
-
Remiss, soan. [ri-maind] faʻamanatu.
-
Remission, n. [re-mîs-shon] faʻama-galo.
-
Remnant, n. toe.
-
Remorse, n. [re-moas] salamo vale.
-
Remote, soav. [re-mot] mamao.
-
Remove, v. [re-muv] alu ʻese; of goods, laʻu ʻese.
-
Remunerate, v. [re-miu-ni-ret] taui, totogi.
page 396 -
Rencounter, n. [ren-kaun-tâ] fetoaʻi, taua.
-
Rend, v. saei.
-
Render, v. [ren-dâ] avatu.
-
Rendezvous, n. [rang-de-vu] le mea e potopoto ai.
-
Renew, v. [re-niu] faʻafou, toe fai.
-
Renounce, v. [ri-nauns] faʻafiti.
-
Renowned, soan. [ri-naund] taʻua.
-
Rent, n. cloth, masae.
-
Repair, v. a. [ri-pea] toe teu.
-
Repair, v. n. [ri-pea] alu.
-
Repast, n. taumafataga, ʻaiga.
-
Repay, v. [ri-pe] toe taui.
-
Repeal, v. [ri-pil] tatala le tulafono, faʻataga.
-
Repeat, v. [ri-pit] toe fai.
-
Repeatedly, soav. [ri-pit-ed-li] soʻo.
-
Repel, v. teteʻe.
-
Repent, v. salamo.
-
Repine, v. [ri-pain] faʻameo.
-
Replace, v. [ri-ples] toe avatu.
-
Replete, soan. [ri-plit] matua tumu, tumu saisai.
-
Reply, n. [re-plai] tali.
-
Report, n. [re-poat] tala, ganagana.
-
Repose, v. a. [re-pos] faʻalagolago.
-
Repose, v. n. [re-pos] moe, malolo.
-
Reprehend, v. aʻoaʻi.
-
Represent, v. faʻaali.
-
Repress, v. faʻatoʻilalo.
-
Reprimand, v. aʻoaʻi.
-
Reprisal, n. taui ma sui.
-
Reproach, n. [ri-proch] luma, gao.
-
Reprobate, n. [rep-ro-bet] ulavale.
-
Reproof, n. [re-pruf] aʻoaʻiga.
-
Reptile, n. [rep-tail] mea totolo.
-
Repudiate, v. [re-piu-di-et] alei, tuli, lafoaʻi.
-
Repugnance, n. [ri-pug-nans] ʻino-ʻino, musu.
-
Repulse, v. [ri-puls] teteʻe.
-
Reputable, soan. [rep-iu-tabl] taʻulelei.
-
Reputed, soan. taʻua.
-
Request, n. [re-kuest] manaʻo.
-
Require, v. [re-kuaia] fai atu.
-
Requisite, soan. [rek-kui-sit] tatau, ao.
-
Requite, v. [re-kuait] taui.
-
Rescind, v. [re-sind] tatala.
-
Rescue, v. [res-kiu] laveaʻi, faʻaola.
-
Research, n. [ri-surch] suʻesuʻega.
-
Resemble, v. [ri-sem-bl] tusa, foliga faʻatasi.
-
Resent, v. e. tiga le loto.
-
Resentment, n. ita; chief's, toasa.
-
Reserve, v. [ri-surv] taoti, tuʻu.
-
Reside, v. [ri-said] nofo, mau.
-
Residence, n. [res-i-dens'] fale, mea e mau ai.
-
Residue, n. [res-i-diu] toe mea.
-
Resign, v. [re-sain] tuʻu atu.
-
Resignation, n. [res-sig-ne-shon] usiusitaʻi.
-
Resin, n. pulu.
-
Resist, v. teteʻe.
-
Resolve, v. [ri-solv] mau le loto.
-
Resort, n. [re-soat] ʻo le mea e potopoto ai.
-
Resound, v. [re-saund] taʻalili.
-
Resource, n. [ri-soas] togafiti.
-
Respect, n. [ri-spekt] ava.
-
Respite, n. [res-pait] mapu.
-
Resplendent, soan. pupula.
-
Respond, v. tali.
-
Responsible, soan. pupula.
-
Respond, v. tali.
-
Responsible, soan. suʻeina.
-
Rest, n. nisi; ni mea ʻua totoe; mapusaga.
-
Rest, v. malolo, mapu, moe; filemu; from work, manava.
-
Restive, soan. [res-tiv] tafiti.
-
Restless, soan. le totoʻa.
-
Restore, v. [ri-stoa] toe avatu; to health, toe malolo.
-
Restrain, v. [ri-stren] taofi.
-
Result, n. iʻu.
-
Resume, v. [ri-sium] toe fai.
-
Resurrection, n. [res-ur-rek-shon] toe tu.
-
Retain, v. [ri-ten] taofi.
-
Retaliate, v. [ri-tali-et] taui atu, taui ma sui.
-
Retard, v. [ri-tad] faʻalavelave.
-
Retch, v. taupuaʻi.
-
Retire, v. [ri-taiâ] sola; alu ʻese lemu.
-
Retreat, n. [ri-trit] ʻo le tuumuli; lafitaga.
-
Retreat, v. [ri-trit] tuʻumuli.
-
Retribution, n. [ret-ri-bîu-shon] taui.
-
Retrieve, v. [ri-triv] toe maua.
page 397 -
Retrograde, v. [ret-tro-gred] tuʻumuli.
-
Return, v. a. toe avatu.
-
Return, v. n. toe foʻi.
-
Reveal, v. [ri-vil] faʻaali.
-
Revenge, v. [ri-venj] taui ma sui.
-
Revere, v. [ri-vea] ava.
-
Reverse, v. [ri-vurs] faʻafao.
-
Review, v. [re-viu] toe manatu ifo.
-
Revile, v. [ri-vail] faitai, ʻupu leaga.
-
Revive, v. [ri-vaiv], v. a. toe faʻaolaola.
-
Revive, v. [ri-vaiv], v. n. toe ola.
-
Revolt, n. and v. sola.
-
Revolution, n. [rev-o-liu-shon] fou.
-
Revolve, v. faʻataʻaliʻoliʻo; in the mind, mafanfau.
-
Reward, n. [ri-woad] taui.
-
Rheumatism, n. [ru-ma-tisem] gugu.
-
Rheumatic, soan. [ru-mât-ik] gugua.
-
Rib, n. ivi ʻasoʻaso.
-
Ribbon, n. pu vaʻavaʻa puava.
-
Rice, n. [rais] alaisa.
-
Rich, soan. mauʻoa, maumea, tamaoaiga.
-
Riches, n. pl. oloa tele.
-
Rid, v. teʻa.
-
Riddle, n. [rid-del] tupua.
-
Ride, v. [raid] tiʻetiʻe.
-
Ridge, n. [rij] tuasivi.
-
Ridgepole, n. [rij-pol] ʻauʻau.
-
Ridicule, v. [rid-i-kiul] tauemu.
-
Rifle, n. [rai-fel] fana.
-
Rifle, v. [rai-fel] vete.
-
Right, soan. [rait] tatau, tonu, tusa.
-
Righteous, soan. [rait-ius] amiotonu.
-
Rigid, soan. [ri-jid] maʻaʻa.
-
Rigour, n. [ri-goa] faʻamaʻalili.
-
Rim, n. tafatafa.
-
Rind, n. [raind] paʻu.
-
Ring, n. mama.
-
Ring, v. tagitagi.
-
Ring-worm, n. [ring-wurm], lafa.
-
Rinse, v. [rins] ta, fufulu.
-
Rip, v. sae.
-
Ripe, soan. [raip] ota.
-
Ripen, v. [rai-pen] faʻaota.
-
Rise, v. [rais] tulaʻi; alu aʻe.
-
Rival, v. [rai-vel] va.
-
Rive, v. [raiv] isi.
-
River, n. [ri-va] vaitafe.
-
Rivulet, n. vaitafe.
-
Road, n. [rod] ala.
-
Roam, v. [rom] tafao.
-
Roar, v. [roa] tagi, uio; of the sea, u.
-
Roast, v. [rost] tunu.
-
Rob, v. fao. gaoi.
-
Robe, n. [rob] ofu.
-
Robust, soan. malosi.
-
Rock, n. [rok] papa.
-
Rock, v. [rok] lulu, luelue.
-
Rod, n. sasa.
-
Roe, n. [ro] fua, ami.
-
Rogue, n. [rog] gaoi.
-
Roll, v. taʻavalevale; fuli.
-
Roof, n. fale.
-
Room, n. [rum] afeafe, potu (Tongan); space vateatea.
-
Roomy, soan. [ru-mi], vateatea.
-
Roast, v. [rust] moe.
-
Root, n. [rut], pogai; fibres of, aʻa.
-
Root UP, v. [rut-up] liaʻi.
-
Rope, n. [rop] maea.
-
Rose, n. [ros] ʻaute.
-
Rot, v. pala.
-
Rove, v. [rov] tafatafao.
-
Rough, soan. [ruf] talatala; ground, gaosa; weather, matagi; sea, sou.
-
Round, soan. [raund] lapotopoto.
-
Round, soav. [raund] soʻo.
-
Rouse, v. [raus] fafagu; faʻaoso.
-
Routed, soan. [raut-ed] lafoia, taʻape.
-
Row, n. [ro] atu.
-
Row, v. [ro] alo.
-
Row, n. [rau] quarrel, misa.
-
Rub, v. olo; as trees, femili.
-
Rubbish, n. otaota.
-
Rubbish-heap, n. faʻatafuna.
-
Rudder, n. [rud-dâ] foeuli.
-
Rude, soan. [rud] faʻalevao, faʻalemigao.
-
Rue, v. [ru] salamo.
-
Ruffian, n. faʻasaua.
-
Ruffle, v. [ruf-fl] faʻanunumi, faʻatupuloto.
-
Rugged, soan. talatala, ponapona.
page 398 -
Ruin, v. lepeti, faʻaʻuma.
-
Rule, n. and v. [rul] pule.
-
Rule, v. [rul] lines, vase.
-
Ruler, n. [ru-lâ] faipule; laʻau e vase ai.
-
Rumble, v. [rum-bl] gogolo.
-
Rummage, v. [rum-mej] vaili.
-
Rumour, n. [ru-mur] tala.
-
Rump, n. tulaiʻu, muli.
-
Rumple, v. [rum-pl] faʻanuminumi.
-
Run, v. momoʻe; pl. femoeʻi, taufetuli; away, sola; over, oso i tna; after, tuliloa; out, mama; as a river, tafe; wild, aivao.
-
Runt, v. avilu.
-
Rush, v. oso.
-
Rust, v. ʻele.
-
Rusticity, n. [rus-tis-iti] faalevao.
-
Rustle, v. [rus-sel] gase.
-
Ruthless, soan. le alofa, saua.