Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Reports of the Native Affairs Committee, 1898.

[Final Report]

Final Report.

I have the honour to report that the Native Affairs Committee held its final meeting of the present session this morning, being the fifty-ninth.

With the 53 petitions held over from last session, the Committee had before it 150 petitions. Of these 103 have been reported on; the remaining 47 are unavoidably held over. (See accompanying list.)

The following Bills were before the Committee and after due consideration reported on: The East Coast Native Land Board Bill, the Native Lands Settlement and Administration Bill, the Landless Natives Bill.

In connection with the Native Lands Settlement and Administration Bill the Committee took a large amount of evidence, which will appear in the Appendices to the Journals. (See I.–3A.)

Before closing the following resolution was passed, and I was instructed to report the same, viz.: "That the Committee desires to draw attention to the necessity of providing better accommodation than has hitherto been the case for the transaction of business in connection with Native affairs, and it is recommended that a room of extra dimensions should be set apart for the Committee and separate rooms for the interpreters and Native witnesses."

3rd November, 1898.

Petitions undealt with.

No. Petitioners. By whom presented.
1897.
259 Hone Tuhata Mr. Wi Pere.
269 Thomas Thoms Mr. Heke.
276 Parahiku Waiporo and 70 Others Hon. Sir Maurice O'Rorke.
350 M. K. Kapukai and Another Mr. Heke.
358 Ngawaina Hanikamu Mr. Parata.
1898.
33 W. and S. Gower and 16 Others Mr. G. Hutchison.
69 Renata Tamehana and 6 Others Mr. Wi Pere.
70 Timi Waata Rimini Mr. Wi Pere.
71 Tuta Nihoniho Mr. Wi Pere.
73 Wiremu Hoete Mr. Kaihau.
107 Te Kowhai Tarahina and 32 Others Mr. Kaihau.
112 Ewe Hohua Mr. Kaihau.
114 Iriwhata and 3 Others Mr. Kaihau.
130 Pera Kati and 151 Others Mr. Kaihau.
131 Te Area and 129 Others Mr. Kaihau.
132 Iriwhata and 7 Others Mr. Kaihau.
143 James McLellan Mr. Lawry.
152 Ihaka Amuamu and 90 others Mr. Parata.
153 Maika Taruke and 4 Others Mr. Wi Pere.
181 Epanais. Whaanga and 67 Others Mr. Parata.
189 Gustav Adolph Hirsehberg Mr. Field.
193 Riria Teo Waina and 2 Others Hon. Sir Maurice O'Rorke.
191 John McGregor Mr. Carson.
231 Mauhana Ture and 79 Others Mr. Parata.
239 Irimina Tutua Hapuku and 36 Others Mr. Kaihau.
243 Te Hau Waitere and 3 Others Mr. Kaihau.
244 Parepumai te Whetuiti Mr. Kaihau.
245 Hori Rewa Rangitikei and 9 Others Mr. Kaihau.
246 Te Hata Hokopaura and 34 Others Mr Kaihau.
247 Rewi Toheriri and 13 Others Mr. Kaihau.
248 Wepiha te Waimohu and 98 Others Mr. Kaihau.
276 Taupapa Rautahi and 4 Others Mr. Kaihau.
299 Te Uapiki Patara and 3 Others Mr. Parata.
271 Pitiera Wainohu and 38 Others Mr. Kaihau.
277 Tapapa Rautahi and 4 Others Mr. Kaihau.
280 Tapapa Rautahi and 3 Others Mr. Wi Pere.
283 E. Gallagher and 47 Others Hon. A. J. Cadman.
297 Te Whairiri Renata Mr. Wi Pere.
300 Ngatete Karaka te Aho and Another Mr. Kaihau.
301 Wi Mahuri Mataitaua Mr. Wi Pere.
314 Waingarunui and 17 Others Mr. Kaihau.
315 Pare Turanga and 61 Others Mr. Kaihau.
336 Renata Paora Mr. O'Meara.
340 Urupeni Puhara and 10 Others Mr. Wi Pere.
354 Ruihi Wuunu Mr. Kaihau.
378 Hataraka W. Poihipi Hon. Sir Maurice O'Rorke.
389 Rihipeti Nireaha and 22 Others Mr. Hogg.
page 24

[Translation.]
Ripoata Whakamutunga.

E whai honore ana ahau ki te ripoata no tenei ata i tu ai te huihuinga whakamutunga o te Komiti mo nga Mea Maori o tenei tuunga o te Paremete.

E rima tekau ma toru nga pitihana o tera tuunga o te Paremete kaore i taea te mahi, a hui atu era ki nga mea hou o tenei tuunga, hui katou 150 nga pitihana i takoto ki te aroaro o te Komiti. Kotahi rau e toru o enei kua oti te ripoata, ara, te whakatau, a toe ana e wha tekau ma whitu. (Tirohia i te rarangi whakamutunga e mau ake nei.)

Koia enei nga Pire i tukua ki te Komiti, a, no te otinga mariretanga o te whiriwiuri, ripoatatia ana ki te Whare, ara: Te Pire Poari mo nga Whenua Maori o te Tai-Rawhiti, Te Pire Whakatautau Whakahaere hoki i nga Whenua Maori, me Te Pire mo nga Maori Whenua-kore.

I te whakahaerenga o te Pire Whakatautau Whakahaere hoki i nga Whenua Maori he nui nga korero mo taua Pire i korerotia ki te aroaro o te Komiti, a kua tuhituhia katoatia aua korero, a tera e kitea i roto i nga Pukapuka Paremete (Tirohia i I.–3A).

I mua tonu i te mutunga o nga mahi a te Komiti paahitia ana te motini e mau ake nei, a whakahaua ana kia ripoatatia e ahau, ara: "E mea ana te Komiti kia tirohia te tika o tana tono, ara, kia whakaritea he ruma totika mo te Komiti hei whakahaerenga i nga mahi e pa ana ki te taha Maori, na reira ki te whakaaro o te Komiti me rahi rawa he ruma mo te Komiti; a, ko tetahi, me whakarite he ruma motuhake mo nga kai-whakamaori me tetahi atu ruma ano mo nga Maori kaikorero e haere mai ana ki te Komiti."

3 o Noema, 1898.

Rarangi o nga Pitihana kaore i whakahaerea e te Komiti kua nukuhia mo tera tuunga o te Paremete.

Nama. Te Kai-pitihana. Te mema nana i kolriri.
1897.
259 Hone Tuhata Wi Pera.
269 Thomas Thoms Hone Heke.
276 Parihiku Waiporo me etahi atu e whitu tekau Hon. Sir Maurice O'Rorke.
350 M. K. Kapukai me tetahi atu Hone Heke.
358 Ngawaina Hanikamu Tame Parata.
1898.
33 W. and S. Gower me etahi atu tekau ma ono G. Hutohison.
69 Renata Tamehana me etahi atu tokoono Wi Pere.
70 Timi Waata Rimini Wi Pere.
71 Tuta Nihoniho Wi Pere.
73 Wiremu Hoete Henare Kaihau.
107 Te Kowhai Tarahina me etahi atu e toru tekau ma rua Henare Kaihau.
112 Ewe Hohua Henare Kaihau.
114 Iriwhata me etahi atu tokotoru Henare Kaihau.
130 Pera Kati me etahi atu kotahi rau e rima tekau ma tahi Henare Kaihau.
131 Te Area me etahi atu kotahi rau e rua tekau ma iwa Henare Kaihau.
132 Iriwhata me etahi atu tokowhitu Henare Kaihau.
143 James McLellan Mr. Lawry.
152 Ihaka Amuamu me etahi atu o iwa tekau Tame Parata.
153 Maika Taruke me etahi atu tokowha Wi Pere.
181 Epanaia Wharanga me etahi atu e ono tekau Tame Parata.
189 Gustav Adolph Hirschberg Mr. Field.
193 Riria Teo Waina me etahi atu tokorua Hon. Sir Maurice O'Rorke.
191 John McGrogor Mr. Carson.
231 Mauhana Tura me etahi atu e whitu tekau Tame Parata.
239 Irimina Tutua Hapuku me etahi atu e toru tekau ma ono Henare Kaihau.
243 Te Hau Waitere me etahi atu tokotoru Henare Kaihau.
244 Parepumai te Whetuiti Henare Kaihau.
245 Hori Rewa Rangitikei me etahi atu tokoiwa Henare Kaihau.
246 Te Hata Hokopaura me etahi atu e toru tekau ma wha Henare Kaihau.
247 Rewi Toheriri me etahi atu Henare Kaihau.
248 Wepiha te Waimohu me etahi atu e iwa tekau me waru Henare Kaihau.
276 Tapapa Rautahi me etahi atu tokowha Henare Kaihau.
299 Te Uapiki Patara me etahi atu tokotoru Tame Parata.
271 Pitiera Wainohu me etahi atu e toru tekau ma waru Henare Kaihau.
277 Tapapa Rautahi me etahi atu tokowha Henare Kaihau.
280 Tapapa Rautahi me etahi atu tokotoru Wi Pere.
283 E. Gallagher me etahi atu e wha tekau ma whitu Hon. A. J Gadman.
297 Te Whairiri Renata Wi Pere.
300 Ngatete Kanaka te Aho me tetahi atu Henare Kaihau.
301 Wi Mahuri Mataitaua Wi Pere.
314 Waiugarunui me etahi atu tekau ma whitu Henare Kaihau.
315 Pare Turanga me etahi atu e ono tekau ma tahi Henare Kaihau.
336 Renata Paora Te O'Meara.
340 Urupeni Puhara me etahi atu kotahi tekau Wi Pere.
354 Ruihi Wuunu Henare Kaihau.
378 Hataraka W. Poihipi Hon. Sir Maurice O'Rorke.
389 Rihipeti Nireaha me etahi atu e rua tekau ma rua A. W. Hogg.