Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Reports of the Native Affairs Committee, 1884, No. 2.

[Translation.]Nos. 68 and 42.—Pukapuka-inoi a Te Maiharoa me etahi atu

[Translation.]Nos. 68 and 42.—Pukapuka-inoi a Te Maiharoa me etahi atu.

E Ki ana nga kai-pitihana i tangohia e te Kawanatanga to ratou whenua i waho o nga rohe i hokona, e mahara ana ratou e he ana tenei e whakaaro ana hoki ratou ko te mea tika hei whakaoti i tenei raruraru me nuku atu nga pakeha i runga i nga whenua Maori me nga Maori i runga i nga whenua Kawanatanga.

Kua whakahaua ahau kia ki penei:—

Ko te ahua o te inoi a nga kai-pitihana he mea kia whakahokia katoatia ki nga Maori nga whenua i katapere i Otakou i te taha ki uta o etahi wahi, erangi i runga i te patai a te Komiti kua kite ratou e rua nga inoi e tukua mai ana e nga iwi e rua rereke ana ta tetahi i ta tetahi o nga Maori e noho ana i waitangi (koia tenei).

1. Ko Tare Wetere me era e whakahaerengia nei e ia hui atu pea ki nga kai-pitihana katoa me to ratou iwi e ki ana e whai take ana ratou ki nga whenua katoa o te Waipounamu mo nga Maori kihai hoki i matara rawa atu ki uta i te tahahatika o te moana o te tai rawhiti o taua Motu, kua tino kitea kihai rawa te Keremu a tenei hunga i tika.

Ko te whenua katoa e kia nei e tino marama ana i uru ki roto i te whenua i hokona e nga Maori ki te Niu Tireni Komupani e mohiotia ana ko te Rira hoko a Ngaitahu i hokona i Akaroa i te tau 1848. Ko te Rira tawhito i mauria mai ano ki te aroaro o te Komiti whakaatu ai ki te kai-pitihana kia Tare Wetere. I tino whakahe rawa te kai-pitihana ki te Rira i mea ia he mea hanga noa mai ma taua Komiti, Otira e mau anano tana hainatanga i te pukapuka hoko me tana haina hoki mo nga moni utu o taua whenua mo tona hapu a i muri iho ka whakaae ia e tika ana tana hainatanga. Ko nga wahi i korerotia e te kai-pitihana hei whakaatu i nga rohe o utu o te whenua i meatia kia hokona kahore i whakahuatia i roto i te Rira kahore hoki he kupu whakaatu mo nga rohe o uta kahore hoki he kupu whakahe mo te rahi o te whenua i roto i te Rira me te mapi, engari mo nga rahui anake. E whakaatu anano te Rira me te mapi me nga pukapuka a te kepa Komihana te tangata nana nei i whakaoti te hoko i te urunga atu o te motu katoa timata atu i te rohe o Whakatu tae atu ki te rohe o Otakou Poraka i hokona ki te Niu Tireni Kamupani i runga ano i te mohio me te whakaae a nga Maori hui atu ki tokomaha o nga kai-pitihana e noho nei.

2. E whai kupu ana a te Maiharoa me etahi atu e ki ana ko nga rahui i whakaaetia ngutu kautia i te wa i hokona ai te whenua ki te Niu Tireni Kamupani kahore ano i hoatu ki nga Maori a e inoi ana ratou ki te Kawanatanga kia hoatu he whenua hei oranga mo ratou.

Na i runga i nga inoi nei kua kite te Komiti ko te kupu mo nga rahui i tino whakaritea e te Kooti Whenua Maori i noho i Kaiapoi i te tau 1868 i te wa i tino tukua ai nga take a Ngaitahu ki te Kooti e te Kawana a i whakataua ano e te Kooti etahi rahui i maharatia e nui ana hei tino whakaoti i nga Keremu katoa. He nui nga kai-whakahaere a nga kai-pitihana i te tunga o te Kooti a i whakataua ano i runga i to ratou Matauranga.

Ko tenei kahore e whai kupu te Komiti mo runga i aua inoi e rua nei a te kai-pitihana. Ko te mea tika me ata whakamarama atu kia te Maiharoa me nga Maori o Waitangi a me whakahau hoki i a ratou kia whakarerea te kainga e roho nei ratou i te awa o Waitangi a me haera ki runga i tetahi o nga whenua rahui tawhito a ratou ake noho ai.

16 Hepetema, 1884.