Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paremete: 1896-1899

Paraire, te 14 o Hurae, 1899

Paraire, te 14 o Hurae, 1899.

No te hawhe-paahi i te rua karaka ka noho te Tumuaki ki runga ki tona nohoanga.

Ka karakia te Whare.

Ka mutu etahi atu mahi ka tahuri te Whare ki te whakatu i—

Te Komiti Mo Nga Mea Maori.

Koia enei e whai ake nei ona mema: Te Arena (Mr. E. G. Allen), Te Paraone (Mr. Brown), Honore Timi Kara (Hon. Mr. Carroll), Te Kahana (Mr. Carson), Te Whiira (Mr. Field), Hone Heke, Te Auhana (Mr. Houston), Te Hanita (Mr. Hunter), Henare Kaihau, Te Makuaea (McGuire), Te Kiriwhera (Mr. Gilfedder), Te Makarini (Mr. McLean), Te Maka (Mr. Monk), O Meara (Mr. O'Meara), Tame Parata, Wi Pere, Kapene Rahera (Captain Russell), Tiaki Tiwini (Mr. Stevens), me Te Hetana (Right Hon. Mr. Seddon).

Haere tonu te mahi a te Whare i etahi Pire, a no te tahi karaka i te po ka hiki.

Weneri, te 19 o Hurae, 1899.

No te hawhe-paahi i te rua karaka ka noho te Tumuaki ki runga ki tona nohoanga.

Ka karakia te Whare.

Ka panuitia tuatahitia etahi Pire.

Hone Heke.

Te Maahi (Mr. Massey, mema mo Franklin).—Ka motini ahau kia whakaaetia kia ngaro atu a Hone Heke, te mema Maori mo te Tai Tokerau, i te Whare mo te wiki kotahi, te take kei te raruraru a Hono Heke i etahi mahi e pa ana ki tona iwi. Kua tae mai ki au te waea a taua mema honore, he whakamarama mai i te take o tana tono, ara, i te raruraru kua pa ki tona iwi, koia tenei taua waea:—

"Ka tino haere atu ahau i Whangarei ki kona a te Taite e haere ake nei. Ka tae Atu au ki Poneke i te mutunga o te wiki. Ko te take o taku ngaro i te Whare ehara i te mea na nga mahi e pa ana ki toku tinana, engari na etahi raruraru e pa ana ki te iwi, ara, he tautohe i puta ake i roto i tetahi ruri whenua; a mehemea kaore au i noho ki te peehi kua tupu hei raruraru nui. No tera wiki i mutu ai taua pakanga, engari i noho au ki te whakakore rawa i nga raruraru katoa i tupu ake i roto i taua ruri whenua; otira ka whakatakotoria katoatia nga korero mo taua raruraru ki te aroaro o te Kawanatanga. Tetahi mea nana ahau i pupuri, he peehi i tetahi tangata, e mea ana he tohunga ia, a me whai te iwi i ana tikanga hou, a mehemea i waiho e au kia mahi ana ia i tana mahi kua rite te mutunga ki ta Hone Toia i mahi ai i tera tau. Ko enei raruraru e kore e taea e etahi atu rangatira o toku iwi, maku anake ka taea. Mo te taha ki te ruri: Kei te mohio te Kawanatanga."

Ma tenei waea ka kitea e rua nga take i ngaro ai a Hone Heke i te Whare nei; he raruraru tetahi i tupu ake i roto i tetahi ruri, he peehi tetahi i nga mahi a tetahi tohunga Maori. E whitu tonu nga ra e tonoa nei e au kia homai mo Hone Heke, a kia tae mai taua mema honore ki konei mana e ata whakamarama ki te Whare nga take katoa nana ia i pupuri atu.

Te Hetana (Right Hon. Mr. Seddon, Pirimia).—Ka tu atu ahau ki te tautoko i te motini nei. Kei te mohio au kei te whakahaere a Hone Heke i etahi raruraru e pa ana ki te iwi Maori, a kua patua mai e Hone Heke te waea ki au, he whakaatu mai i te take i kore ai ia e tae mai ki konei i tera wiki. Ki taku whakaaro he mea tika kia whakaaetia te motini o Te Maahi.

Te Auhana (Mr. Houston, mema mo Pei Whairangi).—He tu ake taku ki te turaki i te motini, te take kei te kino te whakahaere a Hone Heke i nga Maori o tona takiwa. Kaore e tika ana kia ngaro tonu a Hone Heke i te Whare pera me tana mahi i tera tau, na reira ka turaki ahau i te motini a ka tonoa e au kia pooti te Whare mo tenei putake.

Pirani (Mr. Pirani, mema mo Palmerston).—He whakahe taku i te korero a te honore mema mo Pei Whairangi, he whakapae noa iho te ahua o tana korero.

Te Piukanana (Mr. Buchanan,

page 26

mama mo Wairarapa).—He tautoko tana i nga korero a te mema mo Pamutana.

He maha nga mema i tu ake ki te korero mo tenei putake. He tautoko ta etahi he turaki ta etahi.

Tame Parata (mema Maori mo Te Waipounamu).—Ki taku me whakaae e te Whare te motini a me hoatu te wiki kotahi. Kaore e tika ana kia tu ake nga mema honore i roto i te Whare nei ngautuara ai. Tena pea he tika tonu kei te raruraru a Hone Heke i nga mahi a tona iwi. Kua marakerake noa iho tenei putake te korero e te Whare, na reira ka pooti ahau kia whakaaetia te wiki kotahi e tonoa nei mo Hone Heke. Raa pau te wiki e tonoa nei, hei reira ka ahei noa atu nga mema ki te korero ano mo tenei putake.

Ka mutu nga korero tukuna ana ki te pooti, koia tenei.

I te Ae, 44.

  • Allen, E. G.
  • Allen, J.
  • Bollard
  • Brown
  • Buchanan
  • Cadman
  • Carson
  • Crowther
  • Duncan
  • Duthie
  • Fisher
  • Flatman
  • Fraser
  • Graham
  • Guinness
  • Hall-Jones
  • Hogg
  • Holland
  • Joyce
  • Lang
  • Lawry.
  • Lethbridge
  • Lewis
  • McGowan
  • Mackenzie, M.
  • MeKenzie, R.
  • McLean
  • Mills
  • Montgomery
  • Moore
  • Morrison
  • O'Regan
  • Parata
  • Rawlins
  • Rolleston
  • Seddon
  • Sligo
  • Steward
  • Thompson, R.
  • Thomson, J. W.
  • Wason
  • Wright.
  • Kai-tatau.
  • Massey
  • Pirani.

I te No, 10.

  • Oarncross
  • Field
  • Gilfedder
  • Kelly
  • McNab
  • Smith
  • Tanner
  • Taylor.
  • Kai-tatau.
  • Houston
  • Meredith.
  • Meredith.

Te putanga, 34.

Heoi whakaaetia ana te motini.

Piriti Mo Mohaka Awa.

Te Makarini (Mr. McLean, mema mo Napier).—Ka patai ahau ki te Minita mo nga Mahi Nunui o te Koroni, Mo awhea oti ai te hanga o te piriti o te awa o Mohaka-ki-Runga, ara, i te rori atu i Napier ki Taupo? Ka rua tau i naianei te rironga o taua piriti i te waipuke, a e hiahia ana nga tangata o taua takiwa kia mohio ratou ki te wa e oti ai taua piriti.

Hooro-Teone (Mr. Hall-Jones, Minita mo nga Mahi Nunui o te Koroni).—Ka oti taua piriti i mua mai o te 20 o nga ra o Hune, te tau 1900. Na te kino o te rori hei tototanga atu i nga raima mo nga pou-kohatu o te piriti tetahi take i roa ai, a ko tetahi take he mea tiki i Atareiria ra ano nga rakau mo nga paera, a kei te raumati ra ano e tae mai ai nga rino mo taua piriti i Ingarangi.

Ka mutu nga patai, ka haere tonu nga mahi o te Whare.

No te rua tekau ma warn meneti ki te tekau ma rua karaka i te po ka hiki te Whare.