Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paremete: 1896-1899

Taite, te 29 o Hepetemet, 1898

Taite, te 29 o Hepetemet, 1898.

No te hawhe-paahi i te rua karaka ka noho te Tumuaki ki runga ki tona nohoanga.

Ka karakia te Whare.

Timata tonu atu i nga patai te mahi a te Whare. Ka mutu etahi, ka tae ki te patai mo tetahi—

Rahui Mo Nga Manu Maori.

Wi Pere (mema mo te Tai Rawhiti).—Ka patai ahau ki te Minita mo nga Mea Maori, Mehemea ka whakaae ranei te Kawanatanga ki te wehe atu i tetahi whenua ko Te Puaoteroku te ingoa, kei Waiapu, Tai Rawhiti, hei rahui manu Maori, i te mea he tino pua no te manu taua ngaherehere, a he wahi e rongona nuitia ana tona ingoa, engari kua riro tetahi taha o taua ngaherehere i te hoko a te Kawanatanga a ko tetahi taha kei nga Maori, ano, na nui atu te hiahia o nga Maori kia rahuitia katoatia taua whenua, ara, te taha Kawanatanga me te taha Maori, i te mea he tino pua no te manu taua wahi mai ano i nga ra o nga tupuna tae mai ki naianei? Me ata whakaatu atu ahau ko taua whenua ko Te Puaoteroku he tino pua no te manu; koia tera te ngaherehere manu o Ngatiporou i tino puta tona rongo ki nga wahi katoa o te motu. He rite ki te kahawai te ahua o tenei mea o te manu Maori; he wahi ano ka mui ki reira, a he pera taua whenua a Te Puaoteroku, he wahi e muia ana e nga manu Maori i nga tau katoa. Kei te takiwa o Waiapu taua whenua, na reira ka nui te hiahia o nga Maori o taua takiwa kia rahuitia taua wahi hei whenua tuturu mo nga manu Maori hei painga mo nga whakatupuranga tangata e haere ake nei; notemea, ki te mau tonu te mahi e tuaina nei nga ngaherehere e whakapaia nei nga whenua hei nohoanga hipi, e kore e roa rawa kua pau nga ngaherehere katoa o taua takiwa, aka kore he whenua hei kainga mo nga manu Maori. He maha nga ahua o taua ngaherehere, o Te Puaoteroku, i mui ai te manu ki reira. Ko taku e hiahia ana me rahui e te Kanawatanga taua whenua, a mehemea tenei etahi wahi o taua whenua kua riro i te Pakeha, e mea ana ahau me hoko e te Kawanatanga aua wahi kua riro ra, a me hui atu ki te wahi kei nga Maori ano e mau ana, katahi ka rahui katoa hei kainga manu Maori. Ki te kore e peratia a ki te tuaina nga wahi kua riro i nga Pakeha, te mutunga iho ka kore rawa te manu ki taua whenua.

Te Makenehi (Hon. Mr. J. McKenzie, Minita mo nga Whenua).—Kaore au i te mohio ki taua whenua, ki Te Puaoteroku, otira kua tae mai ki au nga whakaatu a te Tari mo nga Whenua, e penei ana 1,942 nga eka o taua whenua, a 1,822 o aua eka kua riro i te hoko a te Karauna. Kua wehea ta te Karauna taha, a kua tukuna ki tetahi Pakeha, i runga i te riihi pumau tonu, nga eka e 640, a e tata ana ki te 1,200 nga eka e toe ana ki te Kawanatanga. Heoi me uiui he tikanga mo tenei patai kia kitea ai ka taea ranei ta te mema honore e tono nei kaore ranei.

Wi Pere.—He whakaatu taku ki te Kawanatanga tenei tetahi tangata Maori, kei Poneke nei e noho ana, e tino mohio ana ki taua wahi, a ki te hiahia te Minita kia kite i taua tangata, me ki atu. Ki taku mohio e tata ana ki te tekau mano nga eka o taua whenua katoa e taea te rahui hei ngaherehere manu.

Te Makenehi (Hon. Mr. J. McKenzie),—Maku e whakahau te Tumuaki Kai-Ruri kia tahuri taua tangata ki te whakahaere i tenei mea.

page 43

Ka mutu nga patai ka haere tonu te mahi a te Whare,

No te hawhe-paahi i te rua karaka i to po ka hiki.