Nga Whenua Maori O Roto I Te Rohe-Potae O Ngatimaniapoto.

Henare Kaihau (mema Maori mo te Tai Hauauru).—Ka patai ahau ki te Minita mo nga Mea Maori, Mehemea ka whakamutua ranei e te Kawanatanga te mahi hoko whenua ma te Karauna i roto i te takiwa o te Rohe-potae, i inoitia nei e te Pitihana No. 217 i tera tuunga o te Paremete, a i puta nei te ripoata a te Komiti mo nga Mea Maori kia tirohia paitia taua take e te Kawanatanga? Me whakaatu e ahau ki te page 22Whare nei, koia tenei, ko taku e patai nei, te tino mate nui rawa e pa ana ki nga Maori o Aotearoa nei, ara, kaore rawa e taea ana e ratou te arai atu o nga apiha hoko whenua a te Kawanatanga. Mehemea he mea tika te mahi a te Kawanatanga e arai nei i te hoko whenua a te Maori ki nga Pakeha noa iho, kaati, he mea tika hoki kia araia te hoko whenua a te Maori ki te Kawanatanga. Ko tetahi, he iti rawa ta te Kawanatanga moni e utu ai mo te whenua, kei raro rawa iho i te wariu tika o te whenua. Ko etahi whenua o te Rohe-potae he tinipene noa iho te utu mo te eka i riro ai i te Kawanatanga, a ki taku rongo e whitu hereni me te hikipene mo te eka te mutunga iho o ta te Kawanatanga utu mo nga tino whenua o reira, ahakoa eke noa atu ki te kotahi ki te rua rauei pauna te utu tika mo ana whenua ina wariutia. He takiwa nui no te motu nei te Rohepotae o Ngatimaniapoto, e rua miriona hoki ona eka, otira nuku atu pea; a i naianei kotahi miriona eka o taua whenua kua pau i te hoko a te Karauna. Ko taku hiahia me whakaaro e te Kawanatanga tenei mate nui. Ki te hoko tonu te Kawanatanga i nga whenua o nga Maori kaore e roa kua kore he whenua ma nga Maori; na reira ka tumanako tonu au kia tahuri te Kawanatanga ki te whakamutu i te hoko whenua a te Karauna. Ko taku hiahia kia tere tonu te tuku atu he kupu ki te apiha hoko whenua a te Kawanatanga mo taua takiwa, he ki atu ki taua tangata me mutu tana hoko whenua. Ki te kore e peratia ka pa he mate kino rawa ki nga iwi Maori o taua takiwa.

Te Hetana (Right Hon. Mr. Seddon, Minita mo nga Mea Maori).—Ko te tikanga, he torutoru nei nga hoko hou kua whakahaereaki taua takiwa. Timata i te tera tuunga o te Paremete tae mai ki naianei, heoi te mahi a nga apiha hoko whenua a te Kawanatanga, he whakaotioti i nga hoko tawhito. Ko to te Kawanatanga hiahia me whakahaere nga whenua Maori i raro i te Pire hou kua whakatakotoria nei ki roto i tenei Whare i tenei tuunga o te Paremete, ara, te Pire i tukua nei e te Kawanatanga kia whiriwhiria e nga huihui Maori puta noa i tenei motu. He tika, ki te mau tonu te hoko a te Kawanatanga i nga whenua Maori, penei me tona ahua e whakahaerea nei i naianei, he maha nga Maori e waiho kore whenua hei whangai ma te koroni i nga tau e takoto ake nei, a te mutunga iho ka ngaro atu i te mata o te whenua tenei iwi rangatira te Maori. Otira meherna e mea ana nga mema honore o te Whare nei, kia tupu haere tonu te whakanohonoho o te motu nei ki te tangata, kaati, me tino tahuri te Whare ki te hurihuri i tenei putake kua patairia nei e te mema honore. Ko te koroni nei, he whenua e tupu tonu ana, na reira kaore e taea te ki me waiho noa iho e te Kawanatanga nga whenua nunui kia takoto mangere ana, ara, nga whenua o nga Maori kaore nei e taea ana e ratou te mahi, a e minaminatia ana e nga Pakeha hei kainga mo ratou. Kaore e taea tera tu ahua te whakaae kia mau tonu. Ki taku ake whakaaro ko te mea tika me whakamutu te hoko whenua, engari ko te whakanohonoho tangata ki runga ki te whenua me haere tonu, kaua e whakamutua.

Ka mutu nga patai ka haere tonu nga mahi a te Whare, a no te tekau ma rima meneti te paahitanga o te rua karaka i te po, ka hiki te Whare.