Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paremete: 1896-1899

Reriwe Pukekohe Ki Waiuku

Reriwe Pukekohe Ki Waiuku.

Ko Henare Kaihau.—Ka patai ahau ki te Kawanatanga, Mehemea ka whakaritea e ratou he moni i roto i nga moni e wehea ana e ratou mo nga mahi nunui o te koroni hei hanga reriwe i Pukekohe ki Waiuku? Ko taua raina reriwe kua oti noa atu te ruri kua poupoua nga peeke, a ko nga tangata mahi paamu o taua takiwa nui atu te hiahia kia hohoro te mahia taua raina, hei huarahi atu mo a ratou taonga ki era atu wahi o Niu Tireni. Heoi kau te huarahi e tuwhera ana ki a ratou i naianei hei hariharinga atu mo a ratou taonga he tima, a ko taua tima he eke tonu te mahi ki runga ki te tahuna, i etahi haerenga wiki atu e eke ana, tetahi hoki ko nga iwi Maori o taua takiwa tae noa ki roto o Waikato e tino kaha ana te hiahia kia whakapuaretia taua raina, hei huarahi mo ratou e tae atu ai ki te moana ki te mahi ika me era atu mahi o te moana. Kua korerotia mai ki au e nga tangata mohio he iti rawa te utu o te mahinga o taua raina. Ko taua raina i waenganui o Pukekohe me Waiuku tena pea e tae ki te tekau-ma-rima maero te roa, a kua korerotia mai ki au e nga tangata tohunga, mohio, ko nga page 45moni katoa e pau i te hanganga i taua reriwe kaore e neke atu i te £36,000. Ko te tikanga o tena moni e £2,400 i te maero kotahi o taua raina. Kaati, e mohio ana ahau ko nga moni tuturu e pau ana i to hanganga i te maero kotahi o nga raina reriwe i era atu wahi o Niu Tireni kei runga noa atu i tena—otira e tino mohio ana ahau e £7,000 i te maero kotahi te utu tuturu; ara, mehemea he pena te utu i te maero kotahi mo te hanganga o tenei raina ka tae te hnihuinga o nga moni katoa ki te £105,000, engari ki taku mahara ka oti tenei tekau-ma-rima maero i te £36,000. E mea atu ana ahau kia tino titiro te Kawanatanga ki tenei, ara, he itiiti noa iho te utu o tenei raina e oti ai, a i runga i te mea he tino mea nui rawa atu tenei ki nga tangata o taua takiwa, tae noa ki era atu wahi o te koroni, koia ka kaha rawa taku tono atu ki te Kawanatanga kia mahia taua raina.

Ko Hooro-Teone (Hon. Mr. Hall-Jones).—Kei te tika nga korero a te mema honore mo nga moni e pau i te hanganga o taua raina; ko te take he pai no te takoto o taua whenua ka ngawari te haere kaore e rahi nga moni e pau. Ki taku mohio tena e tae ki te £36,000 ki te £40,000 ranei e pau i te hanganga, engari me tohutohu penei atu ahau kaore ano te Whare i whakamana noa i taua raina kia hangia. Ka ata whakaarohia taua mea a te taenga atu ki te wa e whakahaeretia ai nga rarangi moni mo nga mahi nunui o te koroni.