Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paremete: 1896-1899

Pire Rahui I Kapiti Motu Mo Te Iwi Kotoa

Pire Rahui I Kapiti Motu Mo Te Iwi Kotoa.

Ko Te Tumuaki (Mr. Speaker).— Kua ata tirohia e au, i runga i te ahua o tenei Pire, taku whakatau i whakaputa ai i era tuunga o te Paremete mo te Pire o Hauturu Motu. Ko taua whaka-tau aku e penei ana, kaore nga tikanga o te Ture mo nga Pire, ehara nei i te Pire e pa ana ki te katoa, e tika kia pa ki nga whenua Maori ki nga tangata Maori ranei. Notemea ko o ratou whenua e puritia ana e ratou i raro i tetahi tikanga motuhake. I te wa i whakaae ai te Karauna mana e tiaki e awhina nga tangata me nga taonga o te iwi Maori, a mana e whakahaere o ratou whenua, i ata wehea te aronga o nga ture mo nga whenua o nga Maori, kia rereke te takoto i to te Ture mo nga Pakeha. Na konei kaore e pa nga tikanga mo nga Pire noa iho ki nga Maori me o ratou whenua. Na reira kaore e tukuna e au te Pire ki te Ko-miti Huihui o nga Whare e rua.

Ko Te Hetana (Right Hon. Mr. Seddon).—Ka motini ahau kia panuitia tuaruatia te Pire. I pau katoa nga korero mo tenei Pire i te wa i tukua mai ai te Pire e te Kawana. Kaore aku kupu i naianei, heoi anake ka nui te hiahia o te Kawanatanga kia rahuitia taua motu hei wahi e tiakina ai nga rakau me nga manu Maori. I nga wha-katupuranga e haere ake nei ka tino koa atu ratou mo te rahuitanga o tenei motu. Ehara i te mea e tango ana te Pire nei i te motu, kaore, heoi ta Pire he whakamutu i nga hoko me nga riihi me era atu tu mahi a nga Pakeha noa iho mo taua moutere. Ko nga hoko me nga riihi kua oti te mahi i mua atu o te paahitanga o te Pire ka ata whakaarohia ano ena, a ka ata utua ano nga mea e tika ana i raro i nga tikanga o te Ture mo nga Mahi Nunui o te Koroni. Mo te taha ki nga Maori me ki atu au ki te Whare, ka whakaarohia paitia ratou e te Kawana-tanga i runga i o ratou paanga ki taua motu. Kaore hoki e tika kia takataka-hia noatanga iho nga hiahia o nga Maori no ratou te motu. He painga e puta ki nga whakatupuranga e haere ake nei ki te tupato tatou kei pa he mate ki nga Maori.

Tenei ano te roanga atu o nga korero a te Pirimia, me titiro i nga pukapuka reo Pakeha o te Paremete.

Ko Hone Heke.—Kaore e maha aku kupu mo te Pire, i te mea kei te rereke rawa atu tenei Pire i te ahua o te Pire tuatahi i whakaurua nei e te Kawanatanga ki te Whare. Kua whaka-rereketia te ahua o te Pire e takoto nei, kua whai tona ahua i nga tohutohu a te Komiti mo nga Mea Maori. Te tino take i whakahe ai nga Maori ki te Pire tuatahi he tango no taua Pire i o ratou paanga katoa me o ratou whai-taketanga ki Kapiti Motu, ara, ki te wahi i noho ai i nehua ai o ratou tupuna me o ratou koroua me o ratou kuia. Tena ano nga Maori e whakaae kia riro taua moutere i te Karauna mehemea ka ata whakahaerea etahi tikanga marama. Kaore aku whakahe ki te Pire hou e takoto nei i te aroaro o te Whare, kei te pai noa iho tenei, ka whakaae nga Maori ki tenei.

Tenei ano te roanga atu o nga korero a Hone Heke. Ka mutu ia.

Panuitia tuaruatia ana te Pire.