Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paremete: 1896-1899

Reriwe Mo Kihipana Ki Rotorua

page 27

Reriwe Mo Kihipana Ki Rotorua.

Ko Wi Pere.—Ka patai ahau ki te Pirimia, Mehemea a te mutunga o tenei huinga o te Paremete tera e whakaarohia e te Kawanatanga etahi tikanga e taea ai te hanga o tetahi reriwe mo Kihipana ki Rotorua, kia mama ai te harihari atu a nga kaimahi paamu o nga takiwa o Cook Kaute me Waiapu Kaute i a ratou kau, hipi, kai hold, ki nga whenua mahinga koura o te pito whaka-raro o te Motu nei? Ko nga takiwa o Kihipana tae atu ki Waiapu kei te takoto wehe rawa i era atu takiwa o te koroni i te kore rori hei putanga mo nga kau me nga hipi me nga taonga e whakatupuria ana ki reira, heoi ano te huarahi, e puta ai aua taonga ki era atu wahi o te koroni, ko te moana anake, a he nui te utu o tera. Ki te mahia he reriwe hei whakatuwhera i aua takiwa a hei hono i reira ki nga takiwa whaka-raro o te Motu nei, tera e tino whiwhi taua reriwe, i te mea tera e nuku atu i te 300,000 nga eka whenua o te Tai-rawhiti e tuwhera i taua reriwe hei whakanohonoho ki te tangata, a tera ano e pera hoki te rahi o nga whenua o te taha ki Rangitaiki, ki Whakatane me era takiwa, e tuwhera mo aua mahi i taua reriwe. Me ki atu hoki au ki te Pirimia, tenei te rongo kua tae mai kua kitea he koura ki nga whenua e meatia nei kia haerea e te reriwe e korerotia nei e au. Kua nuku atu i te kotahi miriona nga hipi o Cook Kaute me Waiapu Kaute, a kaore e roa rawa kua eke enei hipi ki te rua miriona, a, e takoto nei, kaore kau he huarahi e puta ai enei taonga ki era atu wahi o te koroni, heoi te ara ko te moana anake.

Ko Te Hetana (Hon. Mr. Seddon).—Kua tino whiriwhiria e te Kawanatanga nga tikanga o tenei patai, a he tika tonu te mate o Kihipana me ona takiwa i te kore rori. He whenua tino papai atu o reira mo te whakatupu kararehe; a he whenua pai ano hoki mo te witi me era tu kai, a he nui te mate e pa ana ki aua takiwa me o reira tangata i te kore tino rori, reriwe ranei, hei putanga mo a ratou taonga ki waho. Otira kia tae ra ki te wa e whakahaerea ai nga tikanga e mahia ai nga reriwe whaiti nga reera, kia mama ai te utu, hei reira whakaarohia ai tenei patai. Kua tae mai ki au, na te Hekeretari mo te Koroni, ara, na te mema mo te Takiwa Pooti o Waiapa i tuku mai ki au, etahi pukapuka tino whai-tikanga mo runga i nga take o te patai nei. Ko aua pukapuka kua tukuna atu ki te Minita mo nga Mahi Nunui o te Koroni, a kei te taenga ki te huinga o te Paremete i muri i tenei huinga, tera ano e whakahaerea e taua Minita. Ko te huarahi atu i Kihipana ki Rotorua hei whiunga kau, hipi hoki, kei te whakahaerea e te Minita mo nga Whenua, a he tika rawa kia mahia taua rori i naianei.