Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paramete: 1891-1895

Paraire, te 11 o Oketopa, 1895

Paraire, te 11 o Oketopa, 1895.

No te hawhe-paahi i te rua karaka ka noho te Tepute-Pika ki runga ki tona nohoanga.

Ka mutu te karakia.

Ka whakahaerea etahi Pire me etahi atu mea, me nga patai, ka tae ki te—

Pire Reiti.

Na Te Waari (Hon. Mr. Ward), te Minita mo nga Moni o te Koroni, i motini kia panuitia tuaruatia tenei Pire. Ka mutu tana whakamarama haere i te Pire, ka tu ake ko Ta Ropata Taute (Sir Robert Stout) ko Te Kere (Mr. J. W. Kelly), me Takuta Numana (Dr. Newman), ka mutu enei—

Ko Hone Heke.—E hiahia ana ahau ki te whakamarama i oku whakaaro mo nga pire taake me nga pire reiti e whakatakotoria nei e te Kawanatanga ki te aroaro o tenei Whare. E tino whakaae ana ahau kia reititia nga whenua e whakahaerea ana e te Kai-tiaki mo te Katoa, notemea ko aua tu whenua e retia ana e hokona ana i runga i te moni nui rawa e kitea ana e te makete tuwhera ki te katoa. Na reira ka whakaaro ahau e tika ana aua tu whenua kia utu i nga reiti e whakataua ana ki runga ki a ratou. Kei te whakaae ahau ki te wahanga (1), o tekiona nama 4, e pa nei ki nga whenua e riihitia ana e nga Pakeha hei whenua mahinga rakau ma ratou: e tika ana enei kia utu taake. Kei te whakatika hoki ahau ki ta te mema honore mo te Taone o Poneke (Ta Ropata Taute) e mea nei mo tekiona nama 8. Ina uru te Pire nei ki te Komiti tera pea te Minita mo uga Moni e whakaae kia patua. atu tetahi wahi o taua tekiona, ara, te wahi e mea nei me hoki ki nga tau kua pahure ake nei timata mai ai te mana o taua tekiona. Ki taku mahara kaati i tenei te homai Pire penei me tenei te ahua ki te Whare nei. He pai rawa ki au, ina uru te Pire nei ki te Komiti, kia whakaurua ki roto he tikanga e kore ai e eke te taake ki runga ki nga whenua takoto noa iho o te Maori, ara, nga whenua kaore nei e puta mai ana ia ratou he hua ki nga Maori. He pai rawa mehemea ka whakaae te Pirimia raua ko te Minita mo nga Moni ki tenei.

I muri i te whai-korero a Hone Heke, toko whitu nga mema i korero mo tenei Pire, a no te mutunga o ta Te Waari korero paahitia ana te panuitanga tuarua o te Pire.

No te ahiahi, kia mutu etahi atu mahi a te Whare, ka karangatia kia komititia te Pire.

Ka taka ki waenganui te mahi a te Komiti, ka tu ake—

Ko Wi Pere ka motini kia whakaurua tenei tekiona hou e whai ake nei:—

"Kaua 'Te Ture Keiti, 1894,' me ona whakatikatikauga e pa e eke ranei ki runga ki uga kainga tuturu o nga page 56Maori, ki a ratou mahinga kai me o ratou whare ranei, haunga ia nga mahinga kai me nga whare kua retia e ratou ki nga Pakeha"

Katahi ka pootitia e te Komiti, a haere ake tekau ma rima nga mema i tautoko i te motini, a e rua tekau ma wha i turaki, heoi hinga ana te motini a Wi Pere.

Ko Hone Heke ka motini kia whakaurua tenei tekiona hou e whai ake nei:—

"Kaua he mea i roto i tenei Ture i roto ranei i te tino Ture e pa ki tetahi whenua mehemea he whenua tera e araia ana nga tangata Maori nona e te ture kia kaua e riihi e reti ranei i tona i to ratou whenua ranei ki tetahi tangata i waho atu o te Karauna. Engari kaua he mea i roto i tenei tekiona e pa ki nga whenua e nohoia ana e nga tangata nona aua whenua, a e puta ake ana he painga ki a ratou i aua whenua."

No te pootitanga hinga ana te motini a Hone Heke, heoi kaore i whakaurua ki te Pire.

No te tekau meneti te paahitanga o te tahi karaka i te po ka mutu te Pire, a hiki ana te Whare.