Maraekowhai Poraka.

Ko Hone Heke.—Ka patai ahau ki te Kawanatanga, he aha te take i whakahaua ai te Kooti Whenua Maori kia whakamutu i tana mahi roherohe i taua poraka, i te mea he mea tera e mahia ana e taua Kooti i runga i tetahi tono a nga Maori nona te poraka? Kua tae mai ki au nga pukapuka a etahi o nga tangata nona taua whenua a Maraekowhai. E penei ana, i tono etahi o nga tangata nona te whenua ki te Kooti Whenua Maori kia wawahia taua poraka. I tahuri te Kooti ki te whakahaere i taua tono; a kua tata tonu te whakatau a te Kooti i taua keehi, ka tae atu te waea te pukapuka ranei a te Kawanatanga, he mea tuku atu i Poneke nei—na te Tamuaki Kai-whakawa pea na wai ranei—he ki atu ki te Tiati e whakawa ra i Maraekowhai, me mutu tana whakahaere i taua keehi. I tuhituhi nga kai-whakahaere o nga Maori nona te poraka ki a Timi Kara (Hon. Mr. Carroll) i te 11 o nga ra o Hurae kua tana ake nei, he whakaatu atu ki a ia i taua mahi, a kihai i whakahokia atu ta ratou pukapuka. I muri iho i tera ka tuhituhia he pukapuka e aua Maori ki te Tumuaki Kai-whakawa, a whakatakotoria ana e ratou taua putake ki tona aroaro, a kaore hoki tenei pukapuka a aua Maori i utua atu; na reira i tuhituhi mai ai aua Maori ki au, a i whakaatu atu mai ai ki au i tenei mahi kino kua meatia nei ki a ratou. He patai atu tenei naku ki te Minita, mehemea ranei na te Karauna i whakahau taua Tiati kia kaua ia e whakahaere i taua tono i raro i te mana o tekiona 76 o te Ture Kooti Whenua Maori i paahitia nei i tera tau; a mehemea ehara i te mea pera, tera ano pea nga take, me whakaatu mai, i whakahaua ai e te Kawanatanga kia mutu te mahi a taua Tiati i taua keehi wawahi.

Ko Te Hetana (Hon. Mr. Seddon).—Kei te he te whakatakoto mai a te mema honore i tana patai, kaua e kiia e ia he mea whakahau te Tiati e te Kawanatanga i whakamutua ai taua keehi. Kaore e tika kia kiia na te Kawantanga i whakahau te Tiati. Ko te tikanga o taua mea, i runga ano i nga huarahi o te Kooti, he mea ata tono taua keehi kia nukuhia; te take he whenua tera e hokona aua e te Karauna, a he maha nga Maori i uru ki roto ki taua whenua kaore i te pai kia whakahaerea taua keehi wawahi. page 54I maharatia e te taha mo te Karauma, e te taha hoki ki nga Maori kaore ano i hoko i o ratou hea, he mea pai kia whakamutua taua keehi. Taro ake nei ka whakakaerea ano he keehi wawahi mo taua poraka, engari ka riro ma te Karauna e tono.

Pire Taake Whenua Taake Moni Puta-A-Tau.

No tenei ra ka tu ake a Te Waari (Hon. Mr. Ward), te Minita mo nga Moni a te Koroni ki te motini kia panuitia tuatorutia tenei Pire

Ko Hone Heke.—Ka motini ahau kia whakahokia ano tenei Pire ki te Komiti kia whiriwhiria ai ano a tekiona nama iwa. E hoki ana te mana o taua tekiona whaka-muri ki nga tau kua pahemo atu nei, na reira ahau i mea ai kia komititia ano taua tekiona.

He maha nga mema Pakeha i tu ake ki te korero mo te motmi a Hone Heke, he tautoko ta etahi, he whakahe ta etahi. Na Te Hetana (Hon. Mr. Seddon) te whai-korero whakamutunga, ka noho iho ia ka tu atu ano—

Ko Hone Heke.—He whakamarama taku i tetahi kupu i whakaputaina e te Minita mo nga Moni. E ki ana ia i tau ta maua korero mo te tekiona taua whakaaetanga a maua. He ki atu taku ki te Whare nei, ko te whakaaetanga i tau i a maua ko te Minita, ehara i te mea mo te tekiona nama iwa nei engari mo etahi atu tekiona ke ta maua whakariteritenga, ara, mo nga rarangi whakatuturu kia kotahi kapa ranei, kia hawhe_kapa noa iho ranei i roto i te pauna, te reiti hei utu ma nga Whenua Maori.

Ko Te Waari (Hon. Mr. Ward).—Kei te wareware mema honore. I penei ke, ara, ki te whakaae ahau kia whakaitia iho ki te hawhe-kapa i roto i te pauna te reiti hei utu ma nga Maori, heoi ka mutu hoki tana whakatete i taku Pire. A i te mea i mea i mahara ahau he mea tika kia whakaitia iho te moni hei utu ma nga Maori i te moni hei utu ma nga Pakeha, whakaaetia ana e ahau taua tono, engari i tino marama ano hoki te takoto o ta maua whakariteitenga ko te metma honore, ara, ina whakaaetia e au taua tono ana, ka tautoko ia i te Pire nei.

Ka mutu nga whai-korero ka pootitia te Pire. Haere ake e toru tekau ma waru nga mema i tautoko i te Pire, a tekau ma iwa tonu i pooti mo te motini a Hone Heke.

Heoi hinga ana te motini a Hone Heke, a paahitia ana te panuitanga tuatoru o te Pire.

Ka mutu tenei Pire, karangatia ana e te Karaka o te Whare ko te—

Pire Whakanohonoho Whenua Ki Te Tangata

Na Te Makenehi (Hon. Mr. J. McKenzie), te Minita mo nga Whenua, i timata te korero mo te panuitanga tuatoru o tenei pire. Ka mutu ia ka tu ake ko Kapene Rahera (Hon. Captain Russell), ko Te Hatihana (Mr, G. Hutchison), Te Tuhi (Mr. Duthie), me etahi atu mema Pakeha kia noho iho era ka tu atu—

Ko Hone Heke—E hiahia ana ahau ki te utu atu i etahi o nga korero a nga mema honore, i whakaputa ai i tenei korerotanga, mo te peeke o Niu Tireni, a mo te aronga hoki i nga tikanga e whakahaerea nei i te kawanatanga mo runga i nga whenua a taua kamupane. I mua ake nei, i au e korero ana mo tenei mea, i ahua penei aku korero, ara, mehemea pea na te Apitihana i homai ki te Whare nei tetahi tikanga e taea ai te tautoko o taua peeke, tena pea kua whakapaea te Apitihana e te Kawanatanga me nga mema e tautoko nei i te Kawanatanga, a kua ki ratou i mahia taua tikanga hei whakaora i nga mate o nga tangata tautoko i te taha Apitihana. Otira, ki taku mahara, i pera tonu te ritenga o nga koreto a te Minita mo nga Whenua. E kiia ana ko te take i tata ai te palaru ai i runga i te nama ki nga tangata tautoko i te Apitihana. He tika ranei taua korero he tito ranei. Heoi te mea e mohiotia ana e tatou, kua whakaaetia e tenei Whare etahi moni nui atu ma taua peeke, a kaore tatou i te mohio mo ahea ra e ea ai i taua peeke aua moni a te koroni. A ko tenei mahi i taea ai na tenei Kawanatanga, ara, na te Kawanatanga e ki nei page 55ko ratou nga hunga hapai i nga mea e hiahiatia ana e nga kai-mahi me nga rawakore o te koroni nei. E rima miriona te moni a te koroni kua whakaaetia e ratou ma taua peeke, a kaore rawa te Whare nei i te mohio ka ora ranei taua peeke i aua rima miriona pauna moni, kaore ranei.

Ko Te Tepute-Pika.—Ki taku mahara kei te marara ke noa atu nga korero a te mema honore, kaore i te hangai ki te putake kua whakatakotoria nei hei korero ma te Whare, ara, me panui tuatoru ranei te Pire Whakanohonoho Tangata ki ruuga ki te Whenua kauaka ranei.

Heoi noho ana a Hone Heke ki raro.

He maha nga mema Pakeha i korero i muri i a Hone Heke. Na te Minita mo nga Whenua te whai-korero whakamutunga.

Katahi ka tukuna te motini kia panuitia tuatorutia te Pire, a paahitia ana.

No te tekau ma rima meneti te paahitanga i te tahi karaka i te po ka hiki te Whare.