Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paramete: 1891-1895

Pire Whakahaere I Te Hoko Waipiro

Pire Whakahaere I Te Hoko Waipiro.

He whakauru tekiona hou ki roto ki te Pire te mahi a te Komiti i tenei ra. Ka maha nga tekiona hou ka uru i te Pirimia, i e etahi atu mema hoki, ka tu atu—

Ko Hone Heke.—E te Tiamana, he motini taku kia whakaurua ki roto ki te Pire nei te tekiona hou e whai ake nei, ara:—

"Ina tonoa ki tetahi apiha pirihimana o te takiwa e tetahi whanaunga e tetahi hoa ranei o tetahi tane Maori o Nui Tireni i kitea e taua whanaunga hoa ranei e kai kino ana i te waipiro i roto i tetahi whare whai-raihana, me tono, i taua wa tonu, e nga pirihimana ki te Kai-whakawa Tuturu mo taua takiwa kia whakaputaina he ota i raro i tekiona kotahi rau e ono tekau ma whitu o 'Te Ture Raihana, 1881,' hei arai i te kai waipiro a taua tane Maori; a me mau tonu te mana o taua ota kia whakaputaina ra ano he ota whakakore i taua mea e taua Kai-whakawa Tuturu:—

"Engari, i muri iho i te whakaputanga o tetahi ota pera, ki te hoko ki te hoatu ranei tetahi tangata i te waipiro ki te tangata i araia ra i roto i taua ota ka tika taua tangata nana nei i hoko i hoatu ranei te waipiro kia whiua ki te whaina kaua e nuku atu i te tekau pauna."

Ko Te Hetana (Hon. Mr. Seddon).—Ka motini ahau kia patua atu nga kupu i runga ake nei, ara, "me tono," a me whawhao atu ko enei kupu e whai ake nei hei riiwhi, ara, "me tautoko taua kai-tono i a ia e whakahaere ana i tana tono."

Heoi whakaaetia ana kia patua atu aua kupu e rua a kia whaona atu a te Pirimia hei riiwhi. Ka mutu tera ka tukuna te tekiona hou a Hone Heke ki te Komiti, a paahitia ana e te Whare; heoi uru ana taua tekiona hou a te mema honore mo te Takiwa-whaka-te-Hauraro ki roto ki te Pire.

Muri iho i ta Hone Heke ka haere tonu te mahi a te Komiti a oti noa te mahi o nga tekiona hou a etahi atu mema, ara, te whakaae o etahi, te ruke atu o etahi, me te whakatikatika o etahi.

Katahi ka ripoatatia te Pire, ka mutu tera ka takoto te motini kia panuitia tuatorutia te Pire. Ka tu ake etahi mema Pakeha tokomaha ki te whaikorero mo te motini. No te mutunga o a ratou korero ka tu ake—

Ko Hone Heke.—E hiahia ana ahau ki te whakamoemiti atu, a ki te whakapai atu hoki, ki te Pirimia mo tenei Pire. Ma enei kupu aku e mohio ai ia e hara taku i te whakahe noa iho i nga Pire e homai ana e te Kawanatanga ki o tatou aroaro, notemea, ina tupono, penei me tenei Pire, ka kite ahau he pai ona tikanga, a tera e tupu haere i taua mea te ora mo nga tangata o tenei koroni, ka tautokona e ahau ena tu Pire. Na i tenei tuunga atu oku ki te korero, ki taku mahara, he tika ahau kia whakapai atu ki te Pirimia raua ko tana Kawanatanga mo ratou i whai-whakaaro nei i roto i tenei Pire, a i whakarite nei, i nga hiahia o nga Maori e tono nei kia whakamutua te hoko waipiro i roto i o ratou nei takiwa a kia whakatikatikaina nga ture whakahaere i taua kai.

Ko Te Hetana (Hon. Mr. Seddon).—He tu atu tana ki te whakaatu ki te Whare i te nui o to ratou koa ko ona hoa Minita mo te otinga i te Whare o te korerotanga tuatoru o tenei Pire uaua, i te mea ka maha rawa nga ra me nga po e mahi ana te Whare i tenei Pire. I whakapai atu ano hoki te Pirimia mo nga kupu i hamumutia ake nei e Hone Heke, ki nga korero hoki a etahi o nga mema Pakeha, i whakapuaki ai mo runga i te Pire.

Tenei ano te roanga atu o nga korero a Hone Heke raua ko te Pirimia kaore i whakamaoritia, engari me titiro i nga pukapuka reo Pakeha o te Paremete mo tenei tau.

No te pootitanga o te panuitanga tuatoru kitea ana e wha tekau ma ono nga mema i tautoko i te Pire, a tokotoru tonu nga mema i pooti kia turakina te Pire.

Heoi paahitia ana te panuitanga tuatoru o te Pire.

No te rua tekau meneti ki te tahi o nga haora i te po ka hiki te Whare.