Nga Maori O Tokaanu.

Ko Te Wirihi (Mr. Willis).—Ka patai ahau ki te Kawanatanga mehemea ranei ka whakaritea e ratou te hiahia o nga rangatira Maori o Tokaanu, i whakaaturia nei e aua tangata i tetahi huihuinga o ratou ki te aroaro o te Minita mo nga Moni o te Koroni; ara, (1) me whakatu he kura e te Kawanatanga mo nga Maori ki Tokaanu; (2) me whakarite he moni hei mahi i tetahi waapu mo te moana ana whakaae nga Maori ki te homai noa mai i nga rakau; (3) kia mahia he waea atu i Tokaanu ki Tapuaeharuru, i runga ano i te mea me whakaae nga Maori o tera takiwa ma ratou e homai noa mai nga pou totara; (4) a mehemea ki te ata wehea e nga Maori o reira he whenua e rite ana, ka whakaae ranei te Kawanatanga ki te ruuri i tetahi taone ki Tokaanu, a ki te riihi i taua taone kia puta ai he painga ki nga Maori? E mea ana ahau ki te whakaatu i te ahua o taua wahi inaianei, kaore kau he huarahi, e tuwhera ana i te ture, e ahei ai te tangata ki te whakatu whare mo nga mahi toa aha atu ranei ki Tokaanu. I kite ahau i roto i nga wiki ka pahemo tata nei i etahi o nga tino rangatira o reira, a i tino mea ratou kia hapai te Kawanatanga i to ratou hiahia mehema ia ka hoatu e ratou tetahi wahi whenua hei riihi atu ki te Kawanatanga, a ma te Kawanatanga e whakahaere te riihitanga atu ki nga Pakeha, a e whakaputa mai hoki ki nga Maori i nga moni o nga reti. Naku i arahi atu, i au i Tokaanu, tetahi huihuinga o nga Maori o reira ki te aroaro o te Minita mo nga Moni o te Koroni, a i ki mai taua mema honore tera e maharatia taua mea e te Kawanatanga. Ko te take i patai ai ahau he hiahia noku kia mohiotia mehemea ranei kua whiriwhiria e te Kawanatanga nga mea page 13i roto i taku patai, a mehemea ranei ka awhina ratou i nga hiahia o nga Maori kua whakapuakina ake nei.

Ko Te Karimana (Hon. A. J. Cadman).— Ka penei taku utu atu i te patai, tera ano e mahia etahi mahi ki taua takiwa a naianei tata, i te mea ko taua kainga kei te Rori Nui tonu, a tera e okioki ki reira nga tangata haere. Ka rua pea tau inaianei o toku taenga ki reira, a i tetahi huihuinga o nga Maori i mea atu ahau ki te tukua mai e ratou tetahi wahi whenua hei taone i runga i etahi ritenga, tera e hanga e te Kawanatanga te taone. Ki tana titiro ko te ahua o nga Maori i whakapai ki taua korero, engari kaore i tahuri iho i muri nei ki te whakahaere i taua mea. Mehemea ka ki mai nga Maori kei te whakaae ratou ki taua ritenga, heoi ka whakaae hoki te Kawanatanga ki te hapai i taua mea. Mo te taha waea, ma te 1,700 pauna e oti ai tenei, a i te iti o te mahi ma te waea e kore e ea mai tenei moni, a e kore e taea te whakaae taua moni kia whakapaua. Ko te moni mo nga pou e maharatia ana ka rite ki 900 pauna, a ki taku mahara e kore e haria mai nga pou e nga Maori ki te wahi hei tuunga. Heoi pea ta ratou e homai ko nga rakau. Engari taihoa ake nei, e ka nui haere te whakanohonoho tangata, tera ano e honoa a Tokaanu ki etahi atu waea, heoi anake hoki te mea hei titiro ko nga moni i pau, ara, kia hoki mai ano i te waea etahi moni ahua totika hei whakaea mai i nga moni i whakapaua mo taua mahi. Ko taku utu atu mo te hanga i tetahi waapu, ki te ruuritia he taone ki reira e te Kawanatanga me hanga ano he waapu, notemea me hoatu ano he tima mo taua moana hei hari i nga tangata haere. A mo te taha ki te kura, he mea ahua raruraru tenei. Kua roa ano te Tari mo nga Kura e whakahaere ana i taua mea, a kaore e taea e ahau te whakamarama, he ahua raruraru; engari, mehemea ki te pai te mema honore kia noho te Minita mo nga Kura ki tona nohoanga, mana e whakamarama nga mea katoa e pa ana ki taua mea.