Marie, te 25 o Hepetema, 1893.
Rahui Maori I.

H. K. Taiaroa.—Me whakamarama atu e au te tikanga o taku motini. I te tau 1850 e ahua pai ana ano taua whenua, he iti nei te onepu i taua wa. No te tau 1860 ka tono nga Maori whaitake kia roherohea taua whenua e te Kooti Whenua Maori kia mohio ai ratou ki te wahi e takoto ai te whenua a ia tangata a ia tangata, kia taea ai te whakapai te whenua. No te tau 1873 ka tino kaha rawa te haere o te onepu. He whaipaanga ano toku ki taua rahui, a i tono atu ano etahi o matou ki nga tangata no ratou etahi atu whaipaanga kia taiapatia aua whenua kia mahia tau onepu, kia toua ranei ki te karaihe; engari e mea mai ana ratou e kore ratou e mahi, a kaore hoki he ture hei whakahau i a ratou. No reira ka kore e taea te mahi. Ki te taiapa etahi i o ratou whenua ko etahi e kore e mahi taiapa, a kaore i te taea he mahi kei te ngaro iho hoki nga taiapa i te onepu. I tenei wa kua tae ki te 900 ki te 1,000 eka ranei o taua wahi onepu. E tata ana taua wahi ki te taunga kaipuke, a kei te tautohetia inaianei, ko etahi kei te ki e haere mai ana aua onepu i te wahi e mahia ana hei taunga kaipuke, ko etahi e ki ana ko nga onepu ano o taua wahi ake, kua rere a e puhia haereitia ana e te hau. Ki te mahia taua wahi ka puta he painga ki te hunga no ratou taua whenua, ka puta ano hoki he painga ki te Hapa Poari, notemea ka taea te arai atu aua onepu kia kore ai e whakaki i te awa. E kore e pau nui te moni a te Kawanatanga mehemea ka tukuna atu tetahi o a ratou apiha o reira ano hei titiro mehemea ko tewhea te huarahi pai hei mahinga mo taua wahi. E kore e whaitikanga kia tukuna atu he tangata o wahi ke, e kore hoki ia e mohio ki te tikanga o taua wahi. He maha ano nga huarahi e taea ai te tanu aua onepu, me taiapa me tou ki te karaihe e mohiotia ana he mea kaha mo nga wahi onepu, ka taea hoki te tanu nga onepu ka tou ai ki te karaihe. I naianei kaore i te taea te mahi, i te mea kaore etahi o nga tangata whaitake ki taua whenua e whakaae kia mahi ratou. Ko nga Maori whaitake ki taua wahi tekau ma waru. Ko etahi wahi o taua whenua kua riihitia ki te Pakeha, e tae atu ana etahi o a ratou riihi M taua wahi onepu. He maha atu i te rua tekau nga Pakeha e riihi ana i aua wahi onepu. E hiahia ana au kia whakaaetia mai e te Kaunihera taku motini, ara: "Ki te mahara o tenei Kaunihera, he mea tika i muri iho o te Paremete kia tukuna atu e te Kawanatanga tetahi apiha mohio mana e whakaatu mai ki te Paremete te huarahi pai ngawari hoki page 9e taea ai te tanu te onepu e tere ana i te Rahui Maori i Otago Heads; me te tikanga pai e taea ai te whakahau nga tangata whaitake me nga tangata e riihi ana me nga tangata e noho ana i runga i taua whenua kia whakahaerea he tikanga e taea ai te tanu aua onepu kia kaua e tere haere."

Whakaaetia ana.