Pire Maina.

Te Hetana.—Ka motini ahau kia whakaaetia nga menemana a te Kaunihera i whakauru ai kl tenei Pire.

Taipua,—E patai atu ana ahau ki te Minita nana i tuku mai i tenei Pire mehemea i uru nga kupu ki roto i aua menemana i whakaara ma te whakaae ano o nga Maori vvhai take ki te whenua ka tango ai.

Te Riihi.—E ki ana te Ture e mana nei inaianei me whakaae rano nga Maori whai take ka tango ai i te whenua. Na ko tenei Pire e mea ana me tango te whenua mehemea kahore e whakahe te nuinga o nga Maori whai take.

Te Hetana.—I whakaurua enei kupu ki roto e te tekiona 16. "Mehemea kahore e whakahe ana nga Maori whai take.

Te Riihi.—E poka ke rawa atu ana tena i nga whakaaetanga a te mema na ki nga Maori. I tino whakaaetia mai hoki ki nga mema Maori me tuku ano ki te aroaro o te kooti te whakaae a te nuinga o nga Maori whai take i mua o te tangohanga i te whenua. Ki take titiro inaianei kua whakakorea taua whakaaetanga a mehemea e tika ana ahau ka motini ahau Ma whakamana te whakaaetanga i whakaaetia ki nga Maori. A me whakaae rawa nga Maori whai take i mua o te tangohanga o te whenua i a ratou.

Te Hetana.—He tangata aroha te mema na ki nga Maori i etahi takiwa, nana tonu i tautoko te whakaaetanga i whakaae ai ia ki nga Maori ara ka whakaurua e ia ki te rarangi tuarua nga kupu pera ano me te tuatahi. Otira kahore ano ia kia kite i te Pire. E penei ana hoki nga kupu o te rarangi i runga ano i nga tikanga e whakaaetia ana ki waenganui i te Kawana me nga Maori. A kia ahei ai te tino whakamarama atu kua tapirihia mai e te Kaunihera enei kupu mehemea kahore e whakahengia mai e nga Maori whai take. Tera ano etahi rangatira tupato kei runga i te Komiti mo nga Whenua Koura o te Kaunihera a tino tiakina ana e ratou nga take a nga Maori a na taua Komiti i whakauru i tenei menemana a paahitea ana e te Kaunihera kia tau ai te tika ki nga Maori.

Te Pakarana.—Kua whakaaetia atu ano ki te mema Maori mo te Tai Hauauru me matua whakaae nga Maori whai take ka tahi ka tango ai i nga whenua. E tino mohio ana ahau i whakaaetia atu ano taua whakaaetanga e te mema nana tenei Pire, na inaianei kua whakarerekctia ano nga kupu i roto i te Pire ki enei kupu na mehemea kahore e whakahe nga Maori. Kahore i te penei te ahua o te Pire inaianei me ta taua mema i whakaae mai ai.

Ta Hoki Kerei.—He ki atu tenei naku i whakaae nga Maori kia pahitia tenei Pire mehemea ka tuturu nga tikanga kia whakaae rano nga Maori ka tango ai i te whenua otira kua tino rereke nga kupu i roto i te Pire inaianei kua mea. Ka ahei te tango i te whenua mehemea kahore nga Maori whai take e whakahe. I runga i tetahi huarahi e mea ana me panui atu ano ki nga Maori whai take ka peheatia nga tikanga, a mehemea kahore e whakaurua atu etahi kupu ekore nga Maori e mohio ka peheatia ranei nga tikanga. Ki taku mohio he take he, take nui kei roto i taua whakarereketanga o nga kupu, a e pokake ana i te whakaaetanga i whakaaetia atu ai ki nga Maori. K teo mea tika me whakahoki nga tikanga o te Pire ki ona tikanga o te tuatahi.

Te Kapa.—I whakaae te Minita page 64nana I tuku mai tenei Pire kia matou ka whakahokia e ia nga tikanga o tenei Pire ki tona alua o te tuatahi ara me matua whakaae nga Maori whai take i mua i te tangohanga o te whenua. Na inaianei kua whakarereketia te Pire a kua mea ki te kore te nuinga o nga Maori whai take e whakahe. Ka ahei te panui aua whenua he whenua no te Karauna. Mehemea ka whakahokia nga tikanga o te Pire ki tona ahua o te tuatahi ka mutu taku korero.

Te Roretana.—Ko au tonu te mema tuatahi nana i whakaatu i tenei take, kei te tino mohio hoki ahau ki te whakaaetanga a te Minita o nga Maina ki nga Mema Maori. I tino kaha rawa taku whakaaro mo runga i tena no te mea kahore rawa ahau i pai kia tukua e nga mema Maori taua Pire ki te Kaunihera kia whakatikatikaia, a i kaha ano taku ki atu ki a ratou ko te mea tika me whakarereke nga tikanga o te Pire e tenei Whare i mua o te tukunga atu ki te Kaunihera a heoi taku i hiahia ai kia kite ratou he tika aku tohutohunga atu ki a ratou. Ahakoa he take iti tenei ki te titiro iho a etahi mema ka ki atu ahau he take nui inakoki e takahi ana i tetahi whakaaetanga pono, ehara hoki i te mea tika kia ki te Minita i roto i te Whare tera e whakaotia tetahi mea i ko atu i te mea kahore ona mana ki te ki pera. Mehemea ka whakaae tatou kia peneitia tenei Pire inaianei tera ano e peneitia te tikanga a muri ake nei. Ko taku i hiahia ai kia uaua nga Mema Maori i runga i tenei take me te tohe kia whakamana te whakaaetanga i whakaaetia kia ratou, a ko ahau ano tetahi ka tu ake ki te tautoko i a ratou.

Taipua.—I unu nga Maori i ta ratou whakahe ki tenei Pire no te mea i whakaae mai te Minita nana tenei Pire ka whakaurua e ia he menemana penei ki roto. Ma te whakaae rano o nga Maori whai take ka ahei ai te tango i te whenua. I mahara hoki matou i runga i tera whakaaetanga e whakaae mai ana ia i tona Minitatanga o te Karauna a e pono ana tana korero, a pai ana matou ki tana whakaae mai hei whakamutu hoki i te raruraru. Ko tenei ka motini ahau kia whakahokia nga tikanga o te Pire ki tona ahua o te tuatahi i mua o te whakaurunga i nga menemana e te Komiti o nga Whenua Koura.

Te Tumuaki.—He ki atu tenei naku M te mema na ekore e ahei te tuku i tana motini. Erangi ko te mea tika kia motini ia me kaua e whakaaetia te menemana e whakahengia ana e ia.

Te Hetana.—Kei te pohehe nga mema i runga i tenei take ina te ahua. Na heoi nei te huarahi tika me tuku nga menemana e tautohetia nei ki te Komiti mo nga Mea Maori a muri iho ka tukuna mai e ahau i runga ano i te tono a te Kawana etahi atu menemana i hiahia nga mema ki te whakauru. Ka unu ahau inaianei i taku motini kia whakaaetia nga menemana me taku motini hoki kia tukua aua menemana ma te Komiti mo nga Mea Maori e whiriwhiri.

Te Riihi.—Kahore kau he tekiona 16 i roto i te Pire. Ka tono atu ahau ki te Whare inaianei kia kaua te Whare e whakaae ki te tuku i taua Pire ki te Komiti mo nga Mea Maori. Ka ahei noa atu hoki e te Whare te mahi i taua Pire. Ko te mea tika ke ia ma te Minita nana tenei Pire kia kaua ia e kauwhau mai ki ahau erangi me whakaae ki tona pohehe a ma reira e taea te whakaoti tenei raruraru inaianei ano. Kahore ahau e hiahia ki te whakanehenehe atu ki taua Minita erangi ka ki atu ahau ki aia kaua ia e whakatika ake me te ki atu ki nga mema o te Whare kahore ratou i korero i te Pire. Ko taku mahi tonu tena he korero i nga Pire me te mohio ano hoki ki nga tikanga o roto. Ka tono pono atu ahau ki te Whare inaianei kia mahia tenei Pire, a kaua e whakahokia ki te Komiti mo nga Mea Maori. Kahore hoki he raruraru e puta mai i te Kaunihera no te mea mehemea e mohio ana te Kaunihera i puta ano tetahi whakaaetanga ka pai noa atu ratou ki te whakamana i taua whakaaetanga. Kua puta ano hoki tetahi whakaaetanga a te Minita ki nga Maori me whakahoki nga kupu o taua rarangi ki tona ahua o te tuatahi i mua o te whakarereketanga a te Komiti. No konei ahau i mea ai me kaua e whakahokia te Pire ki te Komiti mo nga Kouruwhira na ratou nei i whakarereke i etahi o nga rarangi.

Te Hetana. — Kahore koa taua page 65mema i ata panui i te Pire inahoki e tae ana ona rarangi ki te 16.

Te Tumuaki.—He kape ke pea ia Te Riihi i tana i tuku ai ki te Kaunihera.

Te Riihi. —Kua rere ke te ahua o te Pire nei. Te kau tonu ona rarangi i te putanga mai i te Komiti mo nga takiwa mahi koura, a koina te mea e aro ana i nga mema Maori.

Timi Kara.—I runga i te ahua whakanehenehe o nga korero mo runga i tenei Pire kahore nei he take i pera ai. Kahore ahau e mohio he pehea ranei nga whakaaetanga ki te Whare, erangi i reira ano ahau i te whakarongo ki nga korero ki waenganui i nga mema Maori me te Minita nana i tuku mai i tenei Pire a ki pono atu ana taua ki nga mema Maori ko nga tikanga tonu o taua rarangi ko tenei. Kei runga tonu i nga tikanga e whakaaetia ana ki waenganui i nga Maori whai take me te Karauna." Ki taku whakaaro me kaua e hohoro te whakaoti e te Whare tenei Pire inatonu nei, erangi me pare atu ki te Komiti mo nga Mea Maori a kei reira ka whakarereke i runga ano i ta nga Maori i hiahia ai.

Ta Hori Kerei.—Ki taku mohio i meatia kia parea atu ma te Komitu mo nga Mea Maori e whiriwhiri kia waiho ai ma ratou tonu e whakatau i te take e tautohetia nei.

Timi Kara.— Kahore erangi i meatia kia parea atu ki te Komiti kia whiriwhiria e ratou nga tikanga o te rarangi, a i muri iho ka tukua mai ki te Whare a ma te Whare e whakatau mehemea me tino whakamana ta ratou whakataunga.

Ko J. Mekenehi.—Motini ana kia hikitia ana taua take korero mo tetahi atu wa.

Whakaaetia ana e te Whare.