Pire Whenua Maori.

Timi Kara.—Kei te pouri ahau mo te hurihanga ketanga a nga tikanga. Kahore ahau i konei i te whakamaramatanga a te Minita Maori i ana whakaaro mo runga i tenei Pire. I rongo ahau kahore ia e pai ki te Komiti e kiia nei kia whakaturia. Ki taku whakaaro kua ahei ano ia te whakapuaki i ana whakaaro inanahi i te wa e korerotia ana taua Pire kua ahei ano ia te whaki mai inanahi kahore ia e pai ki tetahi Komiti. I whakahengia te mahi a te mema mo te Taone o Akarana ara a te Riihi i runga i nga korero i whakapuakina e te Pirimia inanahi ki taku mohio na reira ano kia kore ekore e pera tana mahi. Kotahi nei ia te kupu he mea tika ranei kia whakaturia tenei Komiti inahoki te ahua whakaparahako mai a te Kawanatanga. Ekore a ahei e tatou te pahi i tetahi Pire ahakoa pehea te poto te ahua hangahanga noa iho ranei o tona mana ki te kore e tahuri mai te Kawanatanga ki te tautoko, mehemea kahore ratou e tautoko heaha ratou te ki pera tonu ai inaianei kia tahuri tonu ai ahau ki te turaki i tenei motini kei te kawea nga whakahaere a nga mema Maori e te tika ki te Pakeha raua ko nga Maori ehara i te mea hei painga, mo nga Maori anake. Kei te mohio ano matou ki etahi keehi e tau ana te mate a mehemea e hanga ana tetahi Pire iti nei hei whakaputa i te ora i runga i aua keehi. Ko ahau tetahi kahore e kite i te kino kia peratia kua oti hoki e ahau te ki mehemea e whakaaro ana te Kawanatanga kahore ona takunga ki te hanga i tetahi Pire poto hei whakaaro i aua mate. Me whakaeke e tatou enei taumahatanga katoa ki runga i te Kawanatanga. Ko ahau tetahi ekore e tahuri ki te aha i muri iho mo taua Pire; a mehemea ka tipu mai tetahi raruraru i muri iho o te Paremete ara mehemea ka kawea e nga Maori a ratou keehi ki te Kooti me te tono me te riro mai onga take e tika ana kia riro i a ratou me tau ano te taumahatanga ki runga i nga pokohiwi o te Kawanatanga. Ka whakaatu page 50ahau i te mana o te Ture i pahitia i te tau 1889. I herea katoatia nga keehi a meinga ana e taua ture kia kaua tetahi keehi e whakawakia e tetahi Kooti o Niu Tireni kia pahure ra no tetahi wa ara kia noho ra no tetahi Komihana mo tetahi wa, Akuanei i muri iho te nohoanga o Komihana Erueti me Komihana Omipi mo tetahi wa whakarerea ake nga whakawa, a tau ana te mate ki runga ki etahi o nga Maori i runga i taua mahi. Ka whakaatu ahau i tetahi keehi. I tipu ake tetahi tautohe ki waenganui i te i nga kawhakahaere o te Peeke o Niu Tireni me etahi Maori mo runga i tetahi poraka whenua a whakaae ana nga taha e rua kia tukuna tetahi keehi ki te Kooti Pira akuanei rukea ana taua keehi ki waho e taua Kooti no te mea kihai i tino tika te pukapuka hoko o taua whenua a no te mea kihai i tino tika ko te mea tika me tuku ki te aroaro o nga Komihana. I peratia taua keehi ahakoa kua tini nga rau pauna a nga Maori kua pau i te tukunga o taua keehi ki te Kooti. Na mehemea ka hanga ano e koutou tetahi Ture whakatarewa inaianei tera koutou e whakaeke i te mate ki te tini. Kei te mahara etahi mema e mahi kau ana te mema mo te Taone o Akarana a te Riihi i tenei Pire hei painga mona ake. Ki taku whakaaro ko nga mema e ki pera ana me tino marama mehemea he tangata pera a te Riihi i mua o ta ratou hamumu pera. Ko te mea tika tera ki taua rangatira. Kua maha nga tau e mohio ana ahau ki taua rangatira. Kua tekau ma rima tau e mahi ana taua tangata i nga mahi Maori me nga Pakeha o te Tai Rawhiti erangi ekore ahau e ki i tika ana whakahaere katoa. Erangi ki taku mohio i mahi ia i runga i tana whakaaro tera e tau te tika i runga i ana mahi. E ki ana ahau kaua tetahi tangata e tuku i ana whakapae ki tetahi mema kia matau ra no e tika ana taua whakapae. E tino mohio ana ahau i runga i enei mahi ona e kaha ana e tino tika ana, ana whakahaere a e hiahia ana ia kia tukua te ora ki nga tangata tini o te. Tai Rawhiti kahore nei ano i tika a ratou take, a na te tangi ke o te hanga o nga ture i pera ai o ratou take ki aua whenua. Ko enei keehi anake nga keehi e hiahiatia ana kia hanga he ture inaianei me etahi take torutoru nei a nga Maori, Mehemea kahore e taea tenei me hohoro tonu te ki mai ki a matou kia waiho katoa ai mo a tenei Paremete e haere ake nei ka mahi ai. Ki taku mohio kahore e pai nga rnema o te Waipounamu kia penei ta ratou mahi me ta etahi e mahi nei he hunga mahi tika ano ia etahi o ratou e awhina ana i nga mema Maori kia whakamana etahi Pire hei painga mo nga Maori me te koroni. Erangi kei etahi o aua mema kahore ratou e makona ki te whakahaere i nga mea e mohio ana ratou. Kahore. Erangi e mahara ana ratou me mahi ratou i nga mea kahore rawa nei ratou e mohio. Ko te mema e tino hiahia ana ahau ki te whakaeke i enei kupu ko te mema mo Tanitini ara ko Pihi raua ko Ika. I whakatika mai tona mema ano tera atu tona matauranga me te whakapae kia te Riihi kei te tango ia a te Riihi i te Kawanatanga ki aia ake. Na me ki ake ahau kahore he rangatira i roto e tenei Whare e tere ana te whakatika ki te korero i taua, mema. He rangatira ia e hono tonu ana te whakapuaki i ana whiu penei mo te Kawanatanga ara ki te kore te Kawanatanga e mahi e tuku ranei i nga mea e hiahiatia ana mo tona wahi ka huri ke ia a ka haere ki te taha turaki. E miharo ana ahau i te mea kihai i mate tona tinana i te maha o ana hurihuringa i ona whakaaro i roto i tenei Whare. E miharo ana ahau i muri iho o te whakarerenga i tetahi wa mo te mate o tona tinana te toe ai tetahi wahi o ona roro i te kaika tonu o ana kupu ka haere ia ki te taha Kawanatanga a i reira ano ka huri atu i te taha Kawanatanga ki te taha turaki. He mahi wawau rawa ma tetahi mema pera te ahua te whakatika mai ki te korero i nga mea kahore rawa nei ia e matau, haunga ia tena erangi ko te kokiri mai i ana horihori ki nga mema e tino hiahia ana ki te mahi i nga mahi e tau ai he pai ki te koroni me te nuinga o te tangata. E tino pouri ana ahau i te whakahoe a te Minita Maori mo runga i tenei take inaianei. Kahore hoki he mea e wehingia ai te whakatu i taua Komiti, A ki te kore tetahi mea e pakuku i taua Komiti e tau ai he painga page 51ki nga Maori inaianei ko tona tukunga iho me nuku tenei Pire mo a tera Paremete e haere ake nei ka mahi ai.