Te Pire Whenua.

Kapa.—Kei te whakahe ahau ki te tahi rarangi o tenei pire ta te mea e patu kino ana tenei i te whenua a Eruera te Uremutu. E muru ana tenei i nga whenua a taua tangata kei Rotorua. Te whai o te Kawantanga kia riro ia ratou ia poraka ia poraka, a ka whai hoki kia riro tenei wahi iti nei kihai i tae ki te rua rau eka. Kati ma te Kawanatanga te wahi nui. Ko te toenga paku nei waiho ki taua kaumatua ratou ko ona whanau. Kua rongo ia kua tae te mema mo te Tai Rawhiti ki te Minita nana tenei Pire ki te whakariterite mei kore e oti tenei tautohe. He tohu pai rawa tenei mo te Kawanatanga mehemea ka whakaputaina he aroha ki teuei kaumatua. E kore hoki e tau rua ka riro mai ano i te Kawanatanga taua wahi iti nei. E kore ia e korero inaianei mehemea i tiakina paitia e te Kawanatanga nga riihi i hanga i te tuatahi. Riro rawa ma te Kawanatanga e takahi tua-page 36tahi aua riihi me nga whakaritenga a tahuri ana ki te hoko i te whenua. Ka tono tuarua ia ki te Kawanatanga kia aroha ki tenei tangata kaumatua, ma te hokinga hoki o taua wahi iti e ora ai a ratou ngakau. Tetahi whakahe ki tenei rarangi ko te takahanga o te Tiriti o Waitangi. E tono tonu ana ia kia unuhia tenei rarangi. E manawapa ana ia ki te korero roa otiia me pewhea hoki e mau ai te whenua a taua kaumatua ka maha nei nga tau e noho ana ki Poneke nei ki te rapu ora. Kua tae atu ia ki te korero ki taua kaumatua i enei rangi kua hori ake nei. Ki mai ana ia e pai ana kia riro i te Karauna te wahi e tu nei te kohipera me nga tino wai ariki, a heoi te wahi e hoki kia ratou ko ona hoa ko a ratou hea ake ma te Kooti e ki kihea tau ai. Me mutu i konei toku korero.

Taipua.—Me whakawhetai ahau ki te Kawanatanga ki te Minita hoki nana tenei Pire mo te purutanga i tenei rarangi kahore i hohoro te paahi. E tino tika ana kia aroha te Kawanatarnga ki tenei kaumatua i te mea he hoa ia no Hirini Taiwhanga, te tangata i piri pono ki tenei Kawanatanga i era tau, na kua mate a Hirini inaianei a kua kore e whakaputaina nga moni reti o nga tau maha e toe ana. Me aroha te Kawanatanga ki tenei tangata, me tuku ma te Kooti e kimi i ona hea me nga hea o tona whanau a me kape ki waho ara nga whai paanga o te hunga kihai nei i uru ki te hoko ki te Karauna. He tikanga ngawari tenei otiia e whai ana te Kawanatanga ko te whenua katoa kia riro iaia tae atu ki nga wai rongoa me nga wai ariki katoa. Me tapahi ki waho nga hea o te hunga kihai i hoki ta te mea he whenua tenei he mea tuku iho na o ratou tupuna ki a ratou, a kaore e pai kia murua. Tukua ma te Kooti e mahi. Taihoa pea ka homai he Pire hei arai kia kaua e whai hea tetahi Maori ki te whenua ki tetahi waiariki ranei. Ko te Kooti te mea tika hei mahi i tenei tautohe. Ki te riro i te Kawanatanga, kua tika, ki te tupono ki nga Maori, pai tonu. E hara i te mea na nga Maori i takahi te riihitanga o enei whenua erangi na te Kawanatanga na nga Pakeha. 1 kiia hoki i roto i nga riihi ki te kore e puta te moni riihi a tae atu ki te kotahi marama e tureiti ana ka whakamutua te riihi. A no te kitenga e nga Maori kua kore e puta mai a ratou moni riihi, kua pouri ratou a ka tahuri ki te hoko i a ratou hea ki te Kawanatanga. Me aroha rawa te Kawanatanga ki tenei kaumatua i te mea e ki ana kei te aroha tenei Kawanatanga ki nga pani me nga pouaru me nga rawakore, mehemea koa he tika tenei, me whai tohu mai, kua maha hoki nga tau e noho ana a Eruera Te Uremutu ki Poneke nei e rapu ana i te ora mo ratou tahi ko tona whanau.

Heoi whakangawaritia ana te tikanga mo taua whenua, ara mo te wahi e tu nei te taone o Rotorua, ara i meatia kia penei he otinga. Me whai mana tonu te tukunga tuatahi o tenei whenua ki te Kawanatanga, a ka ahei te tuku riihi hou mo aua wahi.

Paahitia ana taua Pire i te pootitanga.

Nga pooti mo te Pire 32, nga kai turaki 23.