Turei, te 8 o Hepetema, 1891.
Pire Pooti Mema.

H. K. Taiaroa—E te Tumuaki, e hiahia ana au ki te korero i otahi kupu mo runga mo te pooti Maori e whakahuatia nei i roto i tenei Pire. I roto i nga Ture o mua ko te tikanga o tenei kupu "Maori" ko nga Maori tae atu ki nga hawhe-kaihe, me a ratou tamariki o te taha Maori. Na i tenei Pire e kite iho ana au e mutu ana ia i te Maori me te hawhe-kaihe. Me tohutohu atu au ki te Minita, he Maori etahi he hawhekaihe etahi, a he koata-kaihe etahi, ara, nga mea i waenganui i te hawhe-kaihe me te Maori, na tera ano etahi he torukoata ara kei waenganui i te hawhe-page 5kaihe me te Pakeha. Na ko taku e tono atu nei, he mea naku kia whakamaramatia mai te tikanga, mo nga tamariki a nga hawhe-kaihe e puta ana ma te taha Maori, kia marama ai te urunga mai ki roto ki te tikanga o tenei kupu "Maori" i roto i tenei Ture. He tono atu tenei naku kia whakamaramatia mai e te Minita. Ki taku mahara e pai noatu kia kaua e eru mai nga toru koata kaihe, i te mea hoki e tata ke atu ana ena ki te taha Pakeha. He take ano i patai atu ai au, i mea ai au kia ata whakamaramatia mai. E kore au e korero roa mo enei take, engare me whaki atu e au etahi take; i te pootitanga raema Maori i mua ake nei, kaore te Apiha whakahaere pooti i whakaae kia pooti nga koata-kaihe, ara nga tamariki a nga hawhe-kaihe e puta ana mai i te taha Maori, i ki hoki ia e hara ratou i te hawhe-kaihe e hara hoki i te Maori. I ki ia he koata-kaihe ratou e hara i te hawhe-kaihe; no reira kihai i whaka-aetia e ia kia pooti ratou. Me whaikupu au mo te raranga 149, e mea nei me whaimana te Kawana ki te whakarite hou i nga rohe o nga takiwa., He take raruraru tenei ki au o mua mai ano, o taku tuunga mai hei mema mo te Waipounamu. Kaore pea te mema mo te Waipounamu i kite i tenei rarangi. Ki taku titiro iho ki tenei tekiona, he mea kia ahei ai te Kawana ki te whakarite hou i nga rohe o te takiwa o te Waipounamu kia whiti mai ai ki tetahi wahi o tenei motu. Kei te mohiotia ano kaore i te hipa ake nga Maori o te Waipounamu i nga tangata e tika ana mo te mema kotahi, a kua puta ano taua kupu i mua kia whakawhitia mai ona rohe ki tenei motu. Kia tae tenei Pire ki te Komiti ka tono au kia whaka-tikaia tenei rarangi. Kua ki mai te mema na a Renao, ki tana mahara kua tae tenei ki tona wa e tika ai kia whakamutua te pooti motuhake a te Maori, kia rite ai ki to te Pakeha. Kua rongo noatu au i tena kupu a te Mema na. He mea tautohe tena na maua o mua mai ano, i te mea e tu ana maua hei mema mo tera Whare. Ki taku mahara kaore ano kia tae ki ton awa tika kia whakarereketia he tikanga. Taihoa pea i nga ra o haere ake nei te mahia ai he tikanga hou, engari, kaore ano kia tae ki tona wa tika inaianei. Ko taku kupu atu tonei ki te Minita, he mea tika kia rehitatia nga Maori whaipooti i tenei wa. Ki taku mahara i raro i nga rohe takiwa pooti, ka taea e te Maori te pooti i tetahi takiwa, ka haere ai ki te kainga pootitanga o tetahi atu takiwa pooti Mema, pooti ai ano ki reira; kaore hoki e mohiotia mehemea kua pooti te Maori ki nga takiwa e rua. Ka taea noatia e te Maori te hoatu i te ingoa o tetahi atu tangata me te whakahua i tetahi atu hapu mona, ki taku mohio hoki e penei ana te mahi a etahi tangata; e penei ana ta ratou mahi kia tu ai ta ratou tangata i pai ai. He tohutohu kau atu tenei naku ki te Minita, i runga i taku mahara e taea noatia atu te mahi he tikanga. Ki taku mahara hoki he mea tika kia rehi­tatia nga hawhe-kaihe kia mohiotia ai nga mea e pooti ana ki te taha Pakeha me nga mea e pooti ana ano ki te taha Maori. Heoi ano ra aku kupu whakamarama atu mo enei take.