.gif)
Nga Korero Paramete: 1886-1890
Mane, to 15 o Hepetema, 1890
Mane, to 15 o Hepetema, 1890.
Nga Pakeha Whakarere Mahi
Hoani Taipua.—E te Tumuaki kua tino hoha ahau i te whakarongonga ki nga korero mo tenei mahi. Ki takn whakaaro e whakahoahoa ana e whaka-nui kau ana etahi o nga mema i enei korero kia whiwhi ai ratou ki te pooti. Ko nga Kawanatanga o nga tini whenua te hunga e whakahaer'e ana i nga ti-kanga i waenganui i nga iwi, a e tino matau ana ratou ki te whakahaere i uga ture. E tino niohio ana ahauinehemea na nga Maori i whakaeke tenei raruraru kua kawea hereheretia ratou ki tetahi Moutere i waenga moana, a notemea na te Pakeha tenei raruraru kahore e whai tikanga kia ratou kia noho pai ratou i runga i te ture. Kahore a te Whiti i haere mai ki waenga i nga Pakeha whakararu ai heoi tukuna atu ana nga hoia e torn niano hei whawhai ki aia. Erangi notemea he Pakeha enei e whakararu nei waiho ana ratou kia takahi ana i te ture. E ki ana nga Kawana hou katoa e tae mai ana ki konei ko ta ratou hiahia ai kia kotahi tonu he ture mo nga iwi e rna. A mehemea ko ta ratou tino hiahia tena ko te mea tika me whai tikanga tonu te Kawanatanga ki tenei hunga inaianei tonu. Ki taku whakaro e rere ke ana tenei raruraru i etahi atu. He tohu pea meake te mutunga o te Ao.
Taiwhanga— Kahore teuei raruraru i pa ki nga Pakeha anake erangi i pa hoki ki nga Maori heoi e mea ana ahau ma te hohoro tonu o te mutu o tenei raruraru te tau ai te pai ki nga iwi e rua. He aha ra te take i whakarere ai ratou i ta ratou mahi. Kei te mohio ano ahau ki te whakarerenga a nga Pakeha o Ingarangi i ta ratou mahi erangi i whakarerea c ratou mo nga marama tekau marua heoi hoki nga utu e utua ana i reira ma te tangata me tona whanau mo te ra kotahi e 2s. 6d. kei konei e utua aua te 8 me te 10 hereni mo te ra kotahi a he mea ano e tae ana nga utu ma te tangata ki te £5 i te wiki heoi kahore au o kite i te take i whakarere ai ratou i ta ratou mahi. I whakaaroha ahau ki te hunga i whakarere i ta ratou mahi i Ingarangi tena ko enei kahore au i kite i te take i whakarere ai.
Nga Whenua I Whakahaerea E Te Kamupani I Papati Pei Kihipane.
Te Miterehana.—E tono atu ana ahau ki nga mema Maori kia ki raai ratou mehemea i urn au me era atu niema o te Kawanatanga ki aua whenua a mehemea ranei kihai ahau i haere atu ki reira ki te whiriwhiri i nga take a nga Maori anake ki aua whenua.
Timi Kara.—He nui nga raruraru kei waenganui i nga Maori me te Kamupani me te Peeke o Niu Tireni. Na nga Maori i pitihana ki te Kawanatanga kia haere ratou ki reira ki te titiro i te whenua me te uiui i uga tikanga mei kore e taea te hoko kia ahei ai te whakatnama i nga mate o nga Maori me te Kamupani. Tokorua nga mema o te Kawanatanga i tae ki reira a i kite i nga Maori me nga poraka wheuua hoki otira kei te mau tonu taua raruraru i naianei a me te nui haere o taua raruraru a ko tona tukunga iho tera e kawea taua keehi ki nga Kooti whakawa ai. He tika ano te mahi haere a te Kawanatanga ki reira ki te whiriwhiri i taua raruraru me te whakahaunga i tetahi pakeha hei whiriwhiri i nga take a nga Maori hei whakamatau ki te hoko i aua whenua, otira kihai i taea te hoko a he mea tika ano te whakahaunga i taua pakeha hei whiriwhiri i nga utu o aua whenua.
Komiti Mo Nga Mea Maori Ripoata.
E whai honore ana te Komiti Mo Nga Mea Maori ki te tuku ripoata penei me tenei e mau iho nei.
page 58
Ko nga pitihana i mahia e tenei Paramete i te tau 1890 e 53. Me enei Pire hoki e mau iho nei ara:—
Te Pire Whakawhanui I Nga Turanga Kura Maori.
Ko te Pire Whenua o Whangara.
Ko te Pire Whakatikatika I Nga Ture Whenua Maori.
Ko nga pitihana kihai i whakahaerea e 71.
A e whakaaro ana tenei Komiti ekore e taea e ratou te mahi i nga mahi i parea ma ratou e mahi i te nui o aua mahi, a e mea ana ratou kei a muri ake nei me whakatu e te Kawanatanga kia rua nga Komiti hei whiriwhiri i nga pitihana Maori a ko nga pitihana kihai i mahia e tenei Paramete me panui nga ingoa o nga kaipitihana ki roto i nga pukapuka korero Paramete.
Komiti Mo Nga Mea Maori Ripoata.
Mo runga i nga pitihana a nga tangata e mau iho nei o ratou ingoa.
E pouri ana te Komiti Mo Nga Mea Maori i te poto o te wa i tau ki a ratou na konei i kore ai e ahei te tuku ripoata mo runga i nga pitihana e mau ake nei.
| 1887. | |
| 234. | Hapimana Tunupaura. |
| 1888 | |
| 261. | Toha Rahurahu. |
| 286. | Epeniha Ratapu. |
| 1889. | |
| 99. | A Mackay. |
| 100. | Hori Ropiha me etahi atu e 75. |
| 153. | Rawinia o te Mokarore. |
| 160. | Tiahuia Tawhiao. |
| 164. | Mary A. Ensor. |
| 172. | Hori Kerei Taiaroa. |
| 174. | Nakoia me etahi atu e 287. |
| 179. | Whanga Wetini. |
| 222. | Ropiha Tamararo me etahi atu e 36. |
| 232. | Hirini Kahotea me etahi atu 101. |
| 234. | Eiria Tini Rongoa. |
| 235. | Hori Earaka. |
| 236. | Eiria Tini Eongoa. |
| 255. | Enoka Hohepa. |
| 256. | Te Whatahora. |
| 258. | Rehara Honia me etahi atu e 76. |
| 371. | Hiraka, te Rango. |
| 276. | Kepe te Apatu me etahi atu 166. |
| 277. | Nga Pawa. |
| 285. | Petera Pukuatua. |
| 311. | Aroa Haereiti me etahi ata tokoiwa. |
| 312. | Mete Kingi me etahi atu toko ono. |
| 314. | WKahui Kararehe. |
| 315. | Kahui Kararehe, |
| 316. | Kahui Kararehe. |
| 361. | H T Whatahoro me etahi atu 10. |
| 372. | Te Wiremu te Poro Kaiuti me etahi atu. |
| 384. | Manaia. |
| 410. | Toha Rahurahu me etahi atu e 20. |
| 411. | Hoani Ruru me etahi atu e 32. |
| 412. | Hoani Ruru me etahi atu e 24. |
| 414. | Men Pataka Tuhaio, |
| 415. | Kahui Kararehe. |
| 425. | Kahui Kararehe. |
| 427. | Arihi te Nahu. |
| 432. | Eruera Rotoia me etahi atu 115. |
| 433. | Te Oti Ohora |
| 451. | S. D. Taiwhanga. |
| 452. | Karoro me etahi atu toko ono. |
| 465. | Karaitiana te Rango me etahi atu. |
| 478. | Nehu Watene me etahi atu. |
| 479. | Taniora Love. |
| 480. | Pou Eratuha me etahi atu toko ono. |
| 486. | Kipa Whatai |
| 497. | Te Pohe Whakatara. |
| 507. | Wiremu Porou me etahi atu |
| 1890 | |
| 6. | Te Whareaitu me etahi atu 504. |
| 71. | Akapita te Tewe me etahi atu 8. |
| 76. | Ngarangikatitia me etahi atu e 269. |
| 79. | Te Ahirau Waitai me etahi atu. |
| 115. | Matiu Tauhara me etabi abu 110. |
| 136. | Wiremu Poakatahi. |
| 161. | Nga Pawa. |
| 189. | Rewiri Manuariki. |
| 197. | Te Aroa Haereiti. |
| 198. | Ariu Parekawa. |
| 205. | Rangipito me tetahi atu. |
| 227. | Hikaka Taonui me etahi atu e 50. |
| 242. | Teretiu Mahutonga. |
| 264. | Rewai Rangimataeo me etahi atu 165 |
| 271. | Eawharitna. |
| 274. | Hemi Waka me etahi atu e 30. |
| 278. | W. H. Tucker. 2S |
| 1. | Hauauru Poutama Taonui me etahi atu. |
| 300. | Tamihana Huata me etahi atu. |
| 301. | Aranui Parekawa me etahi afcu e 32. |
| 303. | Mihipeka Tatana. |
| 304. | Te Bina Mete Kingi. |
| Ko nga pitihana tenei kihai i mahia. | |