Other formats

    TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paramete: 1886-1890

Wenerei, te 20 o Akuhata, 1890

Wenerei, te 20 o Akuhata, 1890.

Mangatainoka Poraka.

Timi Kara.—E patai atu ana ahau ki te Minita, Maori, mehemea ka tono ia kia unuhia tonutia inaianei te Panui i runga i Mangatainoka 1bc No. 2 Poraka, i runga i te mea kua oti rawa nga take a te Karauna ki taua Poraka? Kei te hiahia nga Maori whai take ki te riihi ki te Pakeha, erangi e araia ana ratou e te Panui a te Kawanatanga i runga i taua poraka. Na i te mea kua rite nga take a te Kawanatanga kahore ahau e kite i te take kia mau tonu taua Panui i runga i taua poraka.

Te Miterehana.—Ko taku whakahoki atu tenei ka tae mai nga whakaatu o nga wahi i tangohia mo te reriwe ka unuhia tonutia nga Panui i runga i taua whenua.

M. Tokopounamu.

Timi Kara.—E patai atu ana ahau ki te Minita Maori, mehemea kua tahuri te Kawanatanga ki te whakamana i te ripoata a te Komiti Maori mo runga i te pitihana a Mehaka Tokopounamu (No. 257), i whakahaerea i te Paremete kua hori nei? E hiahia ana ahau kia whakamaramatia mai e te Kawanatanga ta ratou mahi mo runga i tenei take, i whakaarohia i te pohehe nga Maori i runga i tenei keehi no te mea, ko taku i rongo ai kua tuhituhi atu te Kawanatanga kia ratou mo runga i taua mea erangi kihai ratou i whakaae ki nga tikanga i tonoa e te Kawanatanga kia whakaritea e ratou. Ko te take i tuku patai ai ahau mo tenei mea he mea kia page 38ahei ai Kawanatanga te whakatika i te taha ki a ratou me te taha hoki ki ahau.

Te Miterehana.—I tahuri tonu ahau i muri iho i te rironga mai o te ripoata a te Komiti mo nga Mea Maori ki te tuhituhi atu ki te Tiati Tumuaki nana nei i whakahau i a Tiati Wirihana i aia e noho ana i te Kooti i Rotorua kia tuku patai ia mo runga i nga korero e mau ana i roto i te pitihana, Tukua ana e Tiati Wirihana ana patai pera ano me nga tohutohu i tukuna atu ai ki aia, a tukua ana tana ripoata whakahe mo nga Pakeha i hoko i taua Poraka me tana whakahau me tuku tetahi patai ki te roia, i runga i te mea kihai i tika te rironga o taua whenua i taua Pakeha, a me whakakore te raihana a te Kaihoko a Pati A whakahaerea tonutia e te Kawanatanga i runga te tikanga o taua ripoata, a whakakorea ake te raihana a te kai-whakamaori, na mo runga i te hoko i pa atu te Kawanatanga ki te roia o te Karauna, a i tono ia kia tukuna he arai kei tahuri tetahi tangata ki taua whenua a me tono i nga Maori kia tukuna taua keehi ki te Kooti Hupirimi hei whakakore i te take a Pati ki taua whenua, I reira ano ka tuhituhi atu ahau ki nga Maori me taka ki atu ki a ratou i uga whakaaro o te roia a te Karauna mo runga i taua whenua, me taku kupu atu ki nga Maori ka awhina ratou a te Kawanatanga ki te moni hei whakahaere i ta ratou keehi i roto i te Kooti. He maha nga marama kua taha a kahore rawa tetahi kupu a nga Maori i tukuna mai ki ahau ahakoa i mea atu ahau ki o ratou hoa kia tohe atu ki a ratou kia whakahaerea ta ratou keehi, heoi kihai i tahuri ratou ki te whakahaere. A ki te kore ratou e tahuri i naianei ano ki te whakahaere i taua keehi ko te mea tika ma te Kawanatanga me unu e ratou i taua arai, inahoki kua hokona e tetahi Pakeha o te Waipounamu tetahi wahi o taua Poraka tena te nui o nga utu i utua e ia, a he maha ana marama i mea ai ia ki te noho i taua whenua erangi na nga Maori i arai, kahore hoki i ruarua te whakaaro i tau tetahi mate ki a ratou. Na heoi te huarahi tika ma nga Maori he mau i taua keehi ki te Kooti Hupirimi hei whakamatau i te mana o taua keehi.

Ani Ropitini.

Ta Hori Kerei.—I patai atu ki te Kawanatanga mehemea ka hurihuria e ratou te ripoata a te Komiti i runga i te pitihana a Ani Ropitini.

Taiwhanga.—E whakaae ana ahau ki ta te mema mo Tanitana ara he momou te mau pitihana mai e nga Kaipitihana ki teuei whare. I ki atu ahau ki a Ngapuhi he momou te tuku piti hana mai no te mea ekore rawa e ea ta ratou mate i taua huarahi. Ahakoa he pehea nga tono a te Komiti kahore rawa te Kawanatanga e tahuri ki te whakamana. Kua £7,000 nga moni a taua hakui kua pau i roto i nga tau e whitu e waru ranei kua taha ake nei i runga i te whakahaerenga o ana kereme, notemea he hoa a te Kereama kua mate nei no te Kawanatanga i taua wa heoi tahuri ana ia ki te whakawhiu i taua hakui e kimi ra i tetahi orangi tika mona. I whakahoa te Kawana tanga kia Kereama ekore ana hoki e taea te whakahe i tenei korero aku, kua tae mai taua kuia ki tenei Whare a ekore e taea te ki ka whia ranei ona taenga mai, a kua tae ano hoki ia ki te Hupirimi Kooti. I mea te Pirimia i te Paremete kua hori nei ka tuhia e ia etahi moni ki roto i te pukapuka moni i runga i te tono o te Komiti. Heoi kihai i tuhia aua moni.

Kapene Rahera.—E ahua raruraru ana ahau, notemea i au e utu atu ana i te patai i taua wa ekore ahau e ahei te whakahoki kupu ki etaha whai korero e whakapuakina ana erangi e hiahia ana ahau kia haere ra waho i nga whai korero i runga i te ki e tino whakapono ana ahau ki ta te mema mo Akarana i ki ai mo te mate i runga i taua keehi. He mea hoki e tau mai ana te wehi ina pokanoa te whakarereke i nga whaka-haere o nga Kooti o te Koroni. Otira kihai i ruarua te whakaro i tau ano tetahi mate i runga i tenei keehi erangi meake nei ahau tahuri ai ki te whakama rama i nga take katoa o taua keehi ki oku hoa o te Kawanatanga.

Nga Whakatatunga Rahui O
Te Tai Hauauru.

I runga i te motini a HOANI TATPUA i whakahaua kia whakatakotoria ki runga i te tepu o te Whare nga ritaana e rua i page 39whakatakotoria ki te aroaro o te Whare i te Paraire kua hori nei mo runga i te Whakataunga Rahui o te Tai Hauauru i runga ano i nga tikanga o tetahi ota o te Whare i hanga i te 29 o nga ra o Hurae kia perehitia.

Nga Karati Hawhe-Kaihe O
Te Waipounamu.

I runga i te motini a Meiha TUARI i whakahaua kia whakatakotoria ki runga e te tepu o te Whare tetahi ritaana Apiti ki te G. 160 o tenei Paremete me te tuku i etahi tikanga kia pera ano me era e mau ra i roto mo nga tangata e tika ana kia riro i a ratou nga Karaati e whakaingoatia ana i roto i te Apiti A o te Ture Karati Hawhe-kaihe o te Waipounamu pera ano me te whakatikatikanga e te tekiona 5 o "Te Ture Karaati Hawhe-kaihe o Te Waipounamu, 1885," a mo te hunga hoki e tika ana kai riro i a ratou nga Karaati i roto i te Apiti A me te G o "Te Ture Karaati Hawhe-kaihe o Te Waipounamu, 1885."