.gif)
Nga Korero Paramete: 1886-1890
Nga Utu Kooti Whenua Maori
Nga Utu Kooti Whenua Maori.
Taiwhanga.—E patai atu ana ahau ki te Minita Maori
mehemea ka kiia atu ki te Komihana i raro i te Ture Whakatikatika
1889 i te Ture Kooti Whenua Maori kia whakahokia iho nga utu e
whakahengia ana e te hunga whakahe i raro i nga tikanga, a mehemea
ka tuhia ki runga i te pukapuka moni nga moni hei whakaea i nga moni
kua pau a nga Maori o Tokomaru i te haerenga atu ki te Kooti a te
Komihana, na te mema hoki o te Tai Rawhiti na Ata i haere ai ratou
ki reira, a kihai i whaka-page 19
aetia e te Komihana
etahi utu mo ratou. He take nui tenei, a kua tukua tetahi pitihana
ki te aroaro o te Whare, a e pouri ana ahau i te kore kahore te mema
o te Tai Rawhiti a Ata i tona nohoanga i te korerotanga o taua
pitihana ki te Whare. I te mohio ano ia ka korerotia taua pitihana.
I kawea ano tenei pitihana ki te aroaro o te Komiti Maori i te tau
kua hori nei a e toru e wha ranei nga wiki e whakahaerea ana e te
Komiti, a ko tona mutunga ka kiia he whenua Maori, a haere ana te
Tiamana ki waho, heoi kihai i taea e ratou te tuku i te ripoata ki
te Whare. I muri iho i tena ka kite ahau i roto i te Kahiti kua
whakaturia a Erueti hei Komihana e te Kawanatanga hei whakawa i taua
whenua. Kahore ahau i mohio he aha te take i peratia ai e te
Kawanatanga, otiia e mohio ana ahau ki tenei e hiahia ana ratou ki
te hopu pooti.
Te Pika—E kore e tukua e ahau enei tu korero kia whakapuakina.
Taiwhanga.—Ko taku whakaaro ra tera, otira kei te he pea ahau, a ka unuhia mai era kupu aku. Kua tukua e au tetahi Pitihana kia Komihana Erueti a kua tukuna tana keehi i naianei ki te aroaro o te Kooti Hupirimi. I toku taenga ki reira ka kitea e ahau i runga i nga ture o taua Kooti me utu e ahau te £10 erangi heoi ta te mema mo te Tai Rawhiti ta Ata i utu ai e rima pauna mo te keehi katoa. Kei etahi e utua ana kia £100 a e hiahia ana ahau kia mohio he aha te take i tonoa ai kia £100 a i rima ai anake ma te memea o te Tai Rawhiti ma Ata, inahoki e ki ana e nga ture o taua Kooti me utu kia £10.
Te Miterehana.—Kua puta te whakaaro o te Kawanatanga i muri iho i te kitenga i te Komihana. I te mohio tonu te mema na i te paahitanga o te Ture Kooti Whenua Maori i tenei Paramete kua hori nei i meatia e kore nga utu o taua Komihana e whakataua ki runga i te koroni na konei i whakataua ai kia pera te rahi o nga utu. Erangi ka whiriwhiria e te Kawanatanga mehemea i rahi rawa nga utu i tonoa a mehemea e taea e te Kawanatanga te whakauru i etahi moni ki te pukapuka moni hei utu i nga moni i pau i nga Maori i nga Pakeha ranei i tae atu ki taua Komihana.