Ripoata a te Komiti mo nga Mea Maori o te Kaunihera mo runga mo te Pitihana Nama 12 a Paratene Hemana Whiti ma.

E ki ana nga kaipitihana i whaitake ratou tahi ko etahi atu tangata ki te whenua o mohiotia nei ko Okahukura kei Kaipara. I te tau, 1877, i hoko etahi o nga tangata whaitake ki a Whi-titera, engari kaore a Hemana Whiti te matua o nga kaipitihana i whakaae ki te hoko i tona paanga ki taua whenua, ahakoa i tohe tonu a Whititera, no muri nei ka tahi ia ka whakaae i runga i te whakaae atu a Whititera kia whaka-hokia atu ano e ia ki a Hemana tona kainga hei kainga nohoanga mona, i haina ano a Whititera i te Kirimene whakaae atu ki te hoko atu i te 100 eka o taua poraka ki a Hemana mo nga moni £50, me te kite ano o te Roia i tana tuhinga i tona ingoa ki taua kirimene. I utua e Hemana taua £50 ki a Kerenana Kaiwhakawa utua ana ano hoki e ia te moni £17—mo te wea o taua 100 eka, me tana noho tonu i runga i taua whenua e tu ra tana whare i reira tae noa ki te tau, 1880. No taua wa ka tono a Whititera ki te Hupirimi Kooti kia pana atu a Hemana i taua whenua. Whakamana ana te tono a Whititera i runga i te tikanga o te ture. No muri mai ka tono a Whititera kia whakamana te whakatau a te Kooti, tukuna ana ia ki runga ki tana whenua e te Heriwhi. No muri tata mai i tera ka tahuna e Whititera te whare o Hemana me nga taonga o roto. Whakataua ana e te Kooti kia utu a Hemana i te moni kia £70, kaore auo nei kia taea te utu taua moni, me te kore moni hoki ana ki te tono whakawa mo te kore o Whititera e whakamana i tana kirimene. Noreira i runga i te mahi tahae a Whititera kua riro to ratou kainga, kua kore hoki he kainga hei nohonga mo ratou. E tono ana ratou ki te Paramete kia whakaritea mai he ora mo ratou i runga i tenei mate.

Kua whakahaua ahau kia ki peoei:—

I runga i nga whaikorero kua tae mai nei ki te Komiti, ko te tino whaikorero hoki na Te Witika raua ko te Kerenana Kaiwhakawa, e kite ana te Komiti e tika ana ano nga putake e whakaaturia mai ana e nga kaipitihana, me te ma-hara o te Komiti he mate kino he mahi he hoki tenei kua mahia.

He tino mahi tinihanga, he mahi he rawa tenei kua korerotia nei, i tino riri rawa nga Maori o te hapu o Hemana, i te wa hoki i tahuna ai te whare o Hemana i tino hiahia ratou ki te mahi kino i a Whititera hei utu mo taua mahi ana, engari i araia ratou e te Kito te Mihinare o te Hahi Wetiriana e noho ana i taua takiwa, ahakoa to ratou mamae i runga i te mahi tahae me te pakeke o nga whakahaere a Whititera i pai tonu to ratou noho, me to ratou mahara ma te Kawanatanga e whaka-tika to ratou mate. I tono ano nga Maori i te whakawa mo Whititera kia page 6tukuna atu ai e ia taua 100 eka e whakahuatia ra i roto i te Pitihana. A kua tika ano taua tono me i kore te whakatau ko te kirimene i tono ra ratou kia whakamana, he mea mahi i mua ke atu i te whakataunga a te Kooti i taua whenua, no reira i ki ai te whakataunga kaore he mana o taua kirimene, hinga atu ana taua tono whakawa. Na ka kitea nei i roto i nga pukapuka o te Kooti Whenua Maori ko te Ota Whakamaharatanga Take i whakaputaina i te 27 o nga ra o Hune, 1877. Ko te tiiti tuku whenua a nga Maori ki a Whititera i mahia i te 10 o nga ra o Akuhata, 1877, e whitu nga wiki i muri mai o to ra i puta ai te Ota Whakamaharatanga Take. Ko te Kirimene whakaae atu a Whititera ki te tuka atu i te 100 eka ki a Hemana Whiti i tuhia ano hoki i te 10 o nga ra o Akuhata, 1877, ko taua ra ano i tuhia ai te tiiti tuku i te whenua ki a Whititera.

E mahara ana te Komiti he mea tika tenei hei mahinga ma te Kawanatanga, e mahara ana hoki te Komiti me tona atu ki nga Roia o te Karauna kia whiriwhiria mai he huarahi e puta ai te tika ki nga Maori, a mehemea e whaitikanga ana me mahi mai e te Kawanatanga he Ture hei whakarite pai i taua take.