Te Kohuru I Omahu.

Taiwhanga.—E hiahia ana ahau ki te patai atu ki te Minita mo nga Whakawa mehemea ka tukua atu ma nga Maori e whakawa te tangata i pupuhi nei e tetahi i Omahu pera me te mahi pupuhi tangata i Poroti i te tau kua hori ake nei? Ki taku mahara he take nui rawa atu tenei i ta te mema mo Awarua, no te mea he take whakaheke toto tenei. He take nui rawa tenei, a e mahara ana ahau he whakaatu tenei i te kaha kore o te Kooti Whenua Maori hui atu ki te Kawanatanga o enei rangi kua hori ake nei; ka wha nga whakamatenga tangata kua puhia i runga 1 nga mahi a te Kooti Wheaua Maori, ko to mea tuatahi i puhia i te wa o te Kawanatanga o Ta Hori Kerei i te tau 1869, a i puhia ki te kainga e noho nei au, tokowha nga tangata i puhia i tera puhanga a kihai i taea ratou e ture, ko te puhanga tuarua i Whangarei a hinga iho i tena puhanga tokowha heoi kiha ite ture i rahurahu atu. Na ko te tuatoru tenei e mau nei i runga i taku patai, ki taku titiko iho he mea pai kia hohoro tonu te whakakapi atu i te Kooti Whenua Maori, ma reira e puta ai he painga kinga Maori ki te koroni katoa ano hoki. No te mea o whakaaro ana ahau he nui atu te kaha o te Komiti Maori i te Komiti Pakeha. A hei whakamana i tenei kupu aku ka whakaatu au i te keehi a Hapi Te Rangitewhata i pe nei nga kupu i roto i te nuipepa. I runga i te whakamatauranga o tenei tu huri hawhe Maori hawhe Pakeha kihai i mana te mahi a taua huri i runga i tetahi keehi i mutu nei te whakawa e te Kooti Hupirimi inanahi ki waenganui i nga Maori me nga Pakeha, inahoki i muri iho i te mutunga o te whakawa i roa nei te wa e whakawa ana, tona tukunga iho pera ana te nui o te rereke o nga whakaaro tetahi i tetahi me te rereke o te ahua o te Maori, te Pakeha heoi kihai rawa i whai tikanga taua whakawa. Ki te titiro atu kei te poka ke nga whakaaro o nga Maori mo runga i tenei hanga i te tika poka ke i ta te ture e mahi nei i roto i nga Kooti. Akuanei kahore matou e ahei te ki ko tehea ranei ko tehea ranei o taua hunga i tika,. Na tenei keehi touu i whakaatu kei te rereke rawa atu tenei hunga te Pakeha i te Maori. A tera auo hoki tetahi keehi i Whangarei i whakahaerea e tetahi Komiti Maori a penei ana nga korero a te nuipepa mo tana Komiti. Ko te hui Maori i tu nei ke Poroti a i tu mo nga rangi e iwa i mutu i te-Turei a penei ana te tuku o te whakataunga a taua Komiti: 1. Ko nga piihi whenua e rua e karangatia nei ko te Maraponga me Pukakoikahera, kua whakataua ki nga iwi e toru (ara) kia Uriroa, Parawhau, me Marengarenga. 2. Ko te rangatira mo aua iwi e toru ko Taurau Kupupa. 3.Me whakamutu te tono a P. Kingi ki nga moni no te mea i takahia e ia te Ture. 4.Me whakakore te kereme a Hori Rewi mo nga moni e £600 10s. mo aua moni i ngaro i runga i te whenua. 5. No te mea ko Eru Hira te take o enei raruraru katoa me mawehe atu ia Poroti erangi ia ka whai take ano ia kr te whenua.

Te Pika.—He whakamahara atu tenei naku ki te rangatira na me ahua whakatopu ana, korero i runga i te patai, a ko nga kupu anake hei whakamarama nga kupu e korerotia.

Taiwhanga.—He korero kau taku i enei korero hei whakaatu i te take o taku patai, a e hiahia ana ahau kia tukuna e te Kawanatanga tenei tangata e mau nei i. roto taku patai ma te Komiti Maori e whakahaere te tikanga ki aia pera ano me era kua korerotia ake nei e ahau. No te mea mehemea e whakawakia ana tenei tangata e te Ture Pakeha ko te mea tika ma te Kooti Pakeha hoki e whakawa eia nga tangata tokowha hoki, no te mea e rite pu ana aua keehi e rua, a na nga tikanga o te Kooti Whenua Maori i ara ai aua raruraru, mehemea e tukua ana e te Kawanatanga ma nga Maori e whakawa e kore e pau nga moni o te koroni, inahoki i te whakawakanga i tera i pau nga rangi e iwa e whakawa ana kahore tetahi kapa kotahi o te koroni i pan. I haere ano a Ta Pererika Witika ki reira mo to page 16taha ki te Kawanatanga erangi tae rawa atu ia kua oti noa ake te keehi te whakatau heoi moumou kau tia aua nga moni o te koroni i runga i tana haere ki reira.

Te Miterehana.—Tana wkakahoki kahore a te Kawanatanga whakaaro ki te tuku i te mahi kohuru i Omahu ma te Maori e whakawa, kihai ano hold ratou i pera i te kohuru i Poroti.

Te One Rina Mamaru.

Tame Parata.—E hiahia ana ahau ki te patai atu ki te Kawanatanga kua pehea ta ratou whiriwhiri mo runga i te pitihana a Te One Rina Mamaru i tukuna nei te ripoata a te Komiti mo nga Mea Maori i te Paremete kua hori ake nei me te ki me tuku taua pitihana ki te Kawanatanga kia whiriwhiria e ratou. I tuku pitihana mai ano te iwi o Moeraki i te Paremete kua hori nei mo tetahi piihi whenua i Kakanui, a whakahaerea ana e te Komiti mo nga Mea Maori, a meatia ana kia tukua ki te Kawanatanga kia whiriwhiria e ratou. I haere te inoi a taua pitihana mo runga i tetahi piihi whenua i wehea hei rahui Maori e te Matera, i te wa i hanga ai nga Rahui ma nga Maori o te Waipounamu, i wehea tetahi whenua e 70 eka mo nga tangata tekau ma whitu i rokohanga atu e noha ana runga i te whenua i te wa i tae atu ai a te Matera. Erangi kihai i ata ruritia taua whenua i te wa i rahuitia ai kia ahei ai te hoatu kia tekau eka. ma ia tangata o taua hunga e noho ra i runga i taua whenua. I pera hoki te mahi a te Matera i te wa e hanga ana ia i nga rahui. No te tau 1887 ka whakapuaretia te Kooti Whenua Maori e te Make i Moeraki, a tukuna ana taua whenua ki te aroaro o te Kooti erangi kihai i kitea he mapi. I muri iho i te haerenga mai o te Make i Moeraki ka hemo a Te Mamaru ka tahi ka kitea te mapi i roto i aua pukapuka, he mea hanga taua mapi na te Matera me te mau ano hoki nga ingoa o taua hunga tekau ma whitu ma ratou taua rahui. E mau ana no hoki te tuhituhi a te Matera i runga i taua mapi e penei ana kia tekau nga eka ma ia tangata o taua hunga, heoi ma te whakanui i tera rahui kia tae ki te 170 eka te ahei ai te hoatu kia tekau eka ma ia tangata. E tono ana nga kai-pitihana inaianei kia whakaritea mai kia 100 eka ki muri hei whakaea i nga eka ma ia tangata Mehemea e whakaae ana te Kawanatanga ki tenei ka tonoa e ahau kia tukuna mai te mapi tawhito a ka tuku atu ki te Minita Maori kia mohio ai ia. Ko tetahi take i tuku ai ahau i tenei patai ki te Whare he kore rongo korero no te kai-pitihana i te Kawanatanga e pehea ana o ratou whakaaro mo runga i taua mea.

Te Miterehana.—Tana whakahoki, i te taenga mai o te ripoata a te Komiti mo nga Mea Maori ki te aroaro o te Kawanatanga i tukuna ano he patai mo taua whenua, a kitea ana e whitu tekau ma rima nga eka i rahuitia e te Matera i Kakanui i te tau 1848; a i te tau 1885 ka kurutetetia taua whenua i runga i te tono a te matua o te kai-pitihana mo tetahi piihi whenua i Moeraki a i apititia atu ki te Rahui o Moeraki, akuanei i runga i aku whiriwhiringa me aku kimihanga kua ea katoa nga whenua ara nga eka i tika kia riro i taua hunga tekau ma whitu, a i tukuna atu enei korero aku ki te kaipitihana i te 5 o nga ra o Hanuere kua pahure nei. Otira mehemea ka tukuna mai e te rangatira na te mapi e kii na ia kai te kai-pitihana e takoto ana kia kite ahau, a ki te kitea e tika ana kia hoatu ano tetahi whenua mo te kai-pitihana maku e whiriwhiri iho.

Nga Riihi O Te Tai Hauauru.

I runga. i te motini a TAIPUA ka meatia kia whakatakotoria nga pukapuka ki runga i te tepu o te Whare hei whakaatu ko ehea riihi o te tai hauauru o Aotearoa kua tukua i raro i te tekiona 7 o te Ture Whakatau Rahui o "Te Tai Hauauru, Ture Whakatikatika, 1887," me nga ingoa o nga tangata nana i tango nga riihi, me nga tikanga o aua riihi, me nga moni reti e utua ana e nga kaitango riihi i raro i nga riihi o mua, e nga riihi hou hoki, nga ingoa o nga kaiwhiriwhiri, nga utu mo nga kaiwhiriwhiri, a ma wai e utu i aua kaiwhiriwhiri.

Pire Whakarite Kia Waru Nga Haora E Mahi Ana Te Ka1Mahi.

Taiwhanga.—E to Tumuaki e whakatika ake ana ahau ki te tautoko i tenei Pire me te whakaatu hoki i taku pai ki nga tikanga o roto i taua Pire. E tino miharo ana ahau ki nga whakaaro o era mema kua ki mat nei ka turaki ratou i tenei Pire no te mea ehara ratou i te hunga kimi mahi hei oranga mo ratou, heoi nei te he i kitea e ahau o te mema nana i kokiri i tenei Pire ko te tukunga mai o tana Pire i tenei Paremete, he mea pai rawa mehemea i waiho e ia mo tenei Paremete e haere ake nei ka kokiri mai ai. Ki taku mohio mehemea i tukua mai tenei Pire a tenei Paremete e haere ake nei, e kore te Mema mo Motueka e tahuri ki te turaki, no te mea tera e tupu he mahara i roto i te ngakau o taua memea meake tata nei te Pootitia ai nga mema mo te Paremete a tera hoki ia e haere ki waenga i taua hunga mahi o tona takiwa kimi ai i tetahi pooti mana. Ko ahau tonu tetahi o taua hunga mahi mo tetahi wa roa i Akarana, a tekau nga haora o te ra kotahi i tu ai ahau ki te mahi. Mehemea e mahi ana te mema mo Motueka kia tekau nga haora i te ra kotahi tera e aru mai ona whakaaro ki runga i aku, mo runga i tenei Pire. Heoi nei hoki aku whakahe ki tenei Pire kua puaki ake nei i ahau ara he mea pai mei waiho mo a tenei Paremete e haere ake nei ka kokiri ai i tenei Pire ki taku mohio mei peratia kua pooti katoa nga mema mo taua Pire no te mea kua tupu haere mai te whakaaro i roto i o ratou ngakau ki te kore ratou e pooti mo tenei Pire ka wehi ratou kei kore ratou e pootitia e aua hunga mahi erangi ko taku i tumanako ai kia whakahokia mai ara kia pootitia mai e taua hunga mahi ko nga tangata whakaaro pakari hei mema mo te Paremete, kahore aku whakahe ki nga mema o te Paremete erangi e whakahe ana ahau ki te hunga nana ratou i pooti mai, na a ratou pooti hoki i tae mai ai aua mema ki konei ki te hanga ture mo te koroni. Heoi ka whakamahara atu au ki nga kaipooti kua tata te wa e tu ai ano te pooti mema Paremete, a mehemea e hiahia ana nga kaipooti kia pai nga ture mo Niu Tireni, me whakahoki mai e ratou i nga tangata pai ki tenei Whare a muri ake nei. No te tukunga o taua Pire ki roto ki te Komiti pootitia ana, hinga ana taua Pire.