Other formats

    TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paramete: 1886-1890

Te Kohuru I Omahu

Te Kohuru I Omahu.

Taiwhanga.—E hiahia ana ahau ki te patai atu ki te Minita mo nga Whakawa mehemea ka tukua atu ma nga Maori e whakawa te tangata i pupuhi nei e tetahi i Omahu pera me te mahi pupuhi tangata i Poroti i te tau kua hori ake nei? Ki taku mahara he take nui rawa atu tenei i ta te mema mo Awarua, no te mea he take whakaheke toto tenei. He take nui rawa tenei, a e mahara ana ahau he whakaatu tenei i te kaha kore o te Kooti Whenua Maori hui atu ki te Kawanatanga o enei rangi kua hori ake nei; ka wha nga whakamatenga tangata kua puhia i runga 1 nga mahi a te Kooti Wheaua Maori, ko to mea tuatahi i puhia i te wa o te Kawanatanga o Ta Hori Kerei i te tau 1869, a i puhia ki te kainga e noho nei au, tokowha nga tangata i puhia i tera puhanga a kihai i taea ratou e ture, ko te puhanga tuarua i Whangarei a hinga iho i tena puhanga tokowha heoi kiha ite ture i rahurahu atu. Na ko te tuatoru tenei e mau nei i runga i taku patai, ki taku titiko iho he mea pai kia hohoro tonu te whakakapi atu i te Kooti Whenua Maori, ma reira e puta ai he painga kinga Maori ki te koroni katoa ano hoki. No te mea o whakaaro ana ahau he nui atu te kaha o te Komiti Maori i te Komiti Pakeha. A hei whakamana i tenei kupu aku ka whakaatu au i te keehi a Hapi Te Rangitewhata i pe nei nga kupu i roto i te nuipepa. I runga i te whakamatauranga o tenei tu huri hawhe Maori hawhe Pakeha kihai i mana te mahi a taua huri i runga i tetahi keehi i mutu nei te whakawa e te Kooti Hupirimi inanahi ki waenganui i nga Maori me nga Pakeha, inahoki i muri iho i te mutunga o te whakawa i roa nei te wa e whakawa ana, tona tukunga iho pera ana te nui o te rereke o nga whakaaro tetahi i tetahi me te rereke o te ahua o te Maori, te Pakeha heoi kihai rawa i whai tikanga taua whakawa. Ki te titiro atu kei te poka ke nga whakaaro o nga Maori mo runga i tenei hanga i te tika poka ke i ta te ture e mahi nei i roto i nga Kooti. Akuanei kahore matou e ahei te ki ko tehea ranei ko tehea ranei o taua hunga i tika,. Na tenei keehi touu i whakaatu kei te rereke rawa atu tenei hunga te Pakeha i te Maori. A tera auo hoki tetahi keehi i Whangarei i whakahaerea e tetahi Komiti Maori a penei ana nga korero a te nuipepa mo tana Komiti. Ko te hui Maori i tu nei ke Poroti a i tu mo nga rangi e iwa i mutu i te-Turei a penei ana te tuku o te whakataunga a taua Komiti: 1. Ko nga piihi whenua e rua e karangatia nei ko te Maraponga me Pukakoikahera, kua whakataua ki nga iwi e toru (ara) kia Uriroa, Parawhau, me Marengarenga. 2. Ko te rangatira mo aua iwi e toru ko Taurau Kupupa. 3.Me whakamutu te tono a P. Kingi ki nga moni no te mea i takahia e ia te Ture. 4.Me whakakore te kereme a Hori Rewi mo nga moni e £600 10s. mo aua moni i ngaro i runga i te whenua. 5. No te mea ko Eru Hira te take o enei raruraru katoa me mawehe atu ia Poroti erangi ia ka whai take ano ia kr te whenua.

Te Pika.—He whakamahara atu tenei naku ki te rangatira na me ahua whakatopu ana, korero i runga i te patai, a ko nga kupu anake hei whakamarama nga kupu e korerotia.

Taiwhanga.—He korero kau taku i enei korero hei whakaatu i te take o taku patai, a e hiahia ana ahau kia tukuna e te Kawanatanga tenei tangata e mau nei i. roto taku patai ma te Komiti Maori e whakahaere te tikanga ki aia pera ano me era kua korerotia ake nei e ahau. No te mea mehemea e whakawakia ana tenei tangata e te Ture Pakeha ko te mea tika ma te Kooti Pakeha hoki e whakawa eia nga tangata tokowha hoki, no te mea e rite pu ana aua keehi e rua, a na nga tikanga o te Kooti Whenua Maori i ara ai aua raruraru, mehemea e tukua ana e te Kawanatanga ma nga Maori e whakawa e kore e pau nga moni o te koroni, inahoki i te whakawakanga i tera i pau nga rangi e iwa e whakawa ana kahore tetahi kapa kotahi o te koroni i pan. I haere ano a Ta Pererika Witika ki reira mo to page 16taha ki te Kawanatanga erangi tae rawa atu ia kua oti noa ake te keehi te whakatau heoi moumou kau tia aua nga moni o te koroni i runga i tana haere ki reira.

Te Miterehana.—Tana wkakahoki kahore a te Kawanatanga whakaaro ki te tuku i te mahi kohuru i Omahu ma te Maori e whakawa, kihai ano hold ratou i pera i te kohuru i Poroti.