Other formats

    TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paramete: 1886-1890

Moni O Te Koroni

Moni O Te Koroni.

Nga moni kaore i whakamana te whakapaunga, £44, 246 9s. 8d.

Te Hatihana.—Patai ana mo te £300 i utua kia Wi Pere mo ana paanga ki tetahi whenua i Turanga. He hiahia nona kia whakamaramatia taua mea.

Te Ritihana.—He wahi tenei o te moni hei whakaenga i te kereme a Wi Pere; he mea utu i mua i runga i te whakatau a te Komihana.

Te Paranihi—I utua ki tewhea tangata tenei moni ?

Te Ritihana.—Kaore au e tino mohio, e rangi i hoatu i runga i te ota kua oti te whakamana e Wi Pere.

Te Hatihana.—Kaore i te pai te whakamaramatanga o tenei mea, inahoki kua paahitia e tenei Whare tetahi Pire e penei ana te kupu i roto: "Me whakatau taua whenua kia Wi Pere hei utunga whakamutunga rawatanga mo oua kereme katoa. i whakataua i raro i te ripoata a Te Karaka." Na inaianei, kua whakaaturia mai, kua puta te £300 kia Wi Pere hei riwhi mo te wheuna.

Te Ritihana.—Ko taua moni i hoatu ra ki aia, hei apiti tera mo nga whenua kua whakataua mana e nga Kaiwhiriwhiri a kua utua taua moni i runga i te ota a Wi Pere.

Te Hatihana. —Mehemea i pera te ahua heaha te take i tonoa te Whare kia paahitia he Pire motuhake. Kaore nei i whakaurua he kupu ki roto mo te moni apiti nei. He aha ra i mahue ai. Ko te mea tika pea, me whakahoki mai taua £300, me wkakatikatika ranei ko te Pire. Kei te korerotia hoki, kua puta taua moni ki te mema mo te Tai Rawhiti. E tika ana, pehea ana ranei? Otiia e tika ana kia ata whakamaramatia.

Timi Kara.—Na Wi Pere i whakaatu mai ki aia tana kereme ki te Kawanatanga. Kua roa rawa e takoto hapa ana tenei take, ahakoa kua puta te whakatau whakatika i aia e te Komihana e te Komiti Maori hoki. Otiia kore rawa i whakaotia, waiho tonu kia takoto he ana. No tera nohonga o te Paremeto ka tao mai a Wi Pere ki Poneke nei, e haere ana ki Ingarangi, a tono mai ana ia kia haere raua ki te Minita Maori, a haere ana raua. Tono ana a Wi Pere kia tukua mai to £300 i mua o te whakaotinga rawatanga. Ki mai ana te Minita, kaore pea e taea, otiia me ata whakaaroaro. No muri nei ka tae a Wi Pere me tona roia me tona Kaiwhakamaori ki te Minita. Ata whakamarama ai taua mea, a oti ana te mahi e te roia tetahi oti, hainatia iho e Wi Pere, a whakamana iho taua ota i muri mai. I peratia te tikanga i oti i reira.

Te Miterehana.—Ko taua mate a Wi Pere, he mea kua roa rawa e takoto ana, kei te mohio ano te mema mo Whanganui. Me te whakaae auo era Kawanatanga ki te whakaoti pai i taua mea. A no te tunga o tenei Kawanatanga ka tono mai ano a Wi Pere kia whakaotia tikatia. A no tona tirohanga i nga pukapuka kitea ana e ia e tino taimaha ana te whakatau a Putu Kaiwhakawa Tuturu o Turanga, na reira kaore ia e pai. Heoi whakahaerea ana kia whakataua e etahi Kaiwhiriwhiri, na reira ka whakatakototia he kirimina hainatia iho. Otiia katahi ka puta te hiahia o Wi Pere kia haere ki Ingarangi, heoi waiho ana taua mea kia takoto ana. No te taenga mai o Wi Pere ki Poneke nei iaia e ahu ana ki tawahi, ka whakaatu mai ia ki te Kawanatanga e nama nui ana ia kia Timi Kara, a i te mea e akiaki mai ana tera kia utua taua moni, heoi kanui tona hiahia kia utua e te Kawanatanga kia £300 kia Timi Kara, a me kowhaki taua moni i roto i te moni tera e whakataua e nga Kaiwhiriwhiri a muri alke. Whakaaetia ana tenei a tuhia ana e Wi Pere tetahi ota, a utua ana taua moni kia Timi Kara, a tangohia ana i roto i te moni i whakataua e nga Kaiwhiriwhiri. Tona mutungaiho. Oti pai ana taua raruraru, kaore i tino penei te ruihi o te koroni auo i haere te utu i runga i te whakatau a Putu.

Te Paranihi patai ana mehemea i whakahua te whakatau i tenei kupu tera e tangohia taua £300 i roto i te whenua ka hoatu ra?

Te Ritihana. —Kei roti nga o pukapuka e kitea ana i utua to £300 i mua o te whakataunga a nga Kaiwhiriwhiri. Otiia muri iho whakaaturia te page 59utunga o taua moni kia ratou, a tangohia ana i roto i ta ratou whakatau.

Te Hatihana.—Kei te ahua taupapatu tenei mea. Me touo pea ki te Kawana kia whakatikaia.

Te Pirimia.—E tika ana, i mahue pohehe tenei mea ki waho o te Pire. Otiia 1 te mea kua oti rawa te utu i tenei kereme e kore ano e ara ake a muri ake nei. Ki te ara ake ano, tera e kitea kua utua tikatia te £300. Kua oti rawa. Paahitia ana taua moni.