Other formats

    TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paramete: 1886-1890

Hatarei, te 14 o Hepetema, 1889. — Motini Kia Whakamutua Te Paremete Kia Pootitia He Paremete Hou

Hatarei, te 14 o Hepetema, 1889.
Motini Kia Whakamutua Te Paremete Kia Pootitia He Paremete Hou.

Taiwhanga.—E tautoko ana ahau i te motini a te tumuaki o to taha turaki, a e touo ana ahau ki te mema o Pewhairangi kia tautoko hoki; otiia e wehi ana ia kei kore ia e hoki mai, kei tu mai ko Hone Ranana. Kei whea te whakaaro a te Kawanatanga? Koinei koia ko a ratou Pire Maori nei? Meheinea ka whakamutua te Paremete nei ka hoki au ki oku iwi Maori korero ai, na te taha turaki i kore ai e oti te paahi nga Pire kino, a me tino whakawhetai ratou ki taua taha. Ko te ritenga hoki o enei Pire, hei muru i o ratou whenua. A na te kaha o te taha turaki i kore ai e paahitia. E kore te Kawanatanga e kaha ki te ki e he ana tenei kupu.

Te Moka.—He nui nga korero pohehe kua korerotia i tenei po. Inahoki te korero a te mema mo Ngapuhi. Kei te pohehe rawa tana korero. Auo te tikanga, kei te paahi ture tatou hei muru i nga whenua Maori. Hua atu e tuku ana tatou i te mana kia whakahaere nga Maori i o ratou whenua, ana hiahia ratou ki te pera.

He nui nga mema i korero mo runga mo tenei motini, no te pootitanga: Nga Ae, 35; nga No, 30.

Hinga ana taua motini.

Taipua.—I ahau e whakawhetai ana ki te Minita Maori i tera po, e whai take ana ahau mo te pera. A ka tuarua tia e au toku kupu penei, kaore tetahi atu Minita Maori i ngakau nui penei me Te Miterehana ki te whakaora i nga Maori e mate ana, me te whakaotioti hoki i nga mea e takoto hapa ana. Mehemea i tu tonu tera Kawanatanga. kaore e tukua te ora kia Ngatimaniapoto, kaore e whakapuaretia te huarahi e hoki atu ai te whatekau mano eka o-Tauponuiatia kia ratou. Tenei ano hoki tetahi mea hai take wkakamihi moku ki tenei Kawanatanga, ara ko to ratou kaha ki te whakaora i nga moni o te koroni. Kua ki nui hoki te Pirimia, e £200,000 kua rongoatia. He mea iti koia tenei? I whakaturia ahau ki roto ki tenei Whare, hai whakahe ki nga hoko kino i nga whenua Maori, tuarua, hai rongoa i nga moni o te koroni; a e koa ana ahau i au e ki atu nei kua rongoatia aua moni ra. Na o maua pooti tonu ko Wiremu Katene i tu ai tenei Kawanatanga. Engari, kaua e wareware, kaua e mangere tenei Kawanatanga ki te tuku atu i nga ora me nga takoha e tika ana ki te iwi Maori. Otiia e ahua rite ana nga Kawanatanga katoa, inahoki ko te mahi tuturu o tenei Whare, he whakaeke i nga taimahatanga ki runga ki nga Maori. Engari i runga i tenei take e korerotia nei, kanui te ngawari me te pai o te Whare. E kore au e tautoko i te menemana o te mema mo Whanganui iaia e mea ana kia whakamutu te Pare mete kia hoki tonu ki te motu pooti ai inaianei. Ki toku mohio he korero hangahanga noaiho tenei na taua mema me ona hoa e tautoko ana i taua mea. I pootitia auo tatou katoa i runga i tenei ritenga kia pau marire te toru tau katahi ka pooti hou te motu. Na me ata waiho i runga i tena ritenga. Mehemea kua tae mai he tono na nga tangata o ia takiwa o ia takiwa kia whakamutua tatatou mematanga kia pootitia he mema hou, na engaringari tena. Otiia ki toku rongo, kaore ano i peratia; ko tenei kati noa. Na kei te te tautoko te mema mo Ngapuhi i tenei motini. Ki te paahitia, e kore pea ia e hoki mai hai mema mo tenei Whare, inahoki kua ki mai ia kia tatou, e iwa ona tau e pooti ana ia ia a tu uaua ana. Tetahi i ki ano ia ki tona iwi, ki te uru ia ki te Paremete ka miharo te ao ki tana mahi. Kati ko ahau, e kore au e miharo. He aha te aha kua oti iaia. Ko teuei kaore au e pooti mo te menemana a Te Paranihi.