Huihuinga Maori.

Meiha Ropata Wahawaha.— Me hoki whakamuri aku korero i mua i taku korerotanga i nga tikanga o tenei Pire. Me whakahua ano au i taku tono atu ki te Kawanatanga i tera tunga o te Paremete. I whakaatu atu ano au i. roto i tenei Kaunihera ki te Kawanatanga i tera tau te ahua o nga mahi a te Kooti me tona iwi, a i mohio mai ano te Kawanatanga ki te tika o aku kupu whakaatu atu. I tono atu au ki te Kawanatanga i reira kia mahia mai he tikanga hei arai i te mahi haerere a te Kooti me tona ope, me ta ratou mahi i nga mea kaore nei e tika ana kia mahia i te wa e tau ana te rangimarietanga. Engari kihai te Kawanatanga i whakaae mai ki taku tono i tera tau. No tenei tau ano katahi ano ka tino kitea te tika o aku kupu whakatupato atu, i puta mai te raruraru, a hopukia nei a te Kooti whakahokia atu ana ki tona takiwa ano. He nui nga moni a te Kawanatanga i pau i runga i taua mahi. Mehemea i whakarongo mai te Kawanatanga ki taku kupu o tera tau whakarite wawe ai i etahi tikanga, kua kore e pau aua moni i runga i enei raruraru. I tono atu au i tera tau kia araia a te Kooti me tona iwi kia kaua e tukuna ki nga takiwa katoa haerere ai. Ko nga iwi hoki e noho ana i Wairoa i Turanga i Maketu me Opotiki nga iwi e haere ana i raro i a te Kooti. Ko aua iwi ano hoki i rokohanga e haere tahi ana i a te Kooti i te hopukanga a te Kawanatanga i a ia. E tata ana ki te ono rau ratou e haere tahi ana i te maunga o te Kooti, whakahokihokia ana ki o ratou kainga. Ka whaikupu au inaianei mo runga mo nga tikanga o te Pire e takoto nei i te aroaro o te Kaunihera. Ki taku titiro e ahua pakeke ana. Tera e wharehereheretia te hunga hara me te hunga tika; otira e whakatika ana ano au ki te tikanga o te Pire nei. Kotahi te tikanga i tupato ai au, ara e haere ana nga tikanga o te Pire nei i runga i te mahara he hunga hara katoa nga iwi o tenei motu. Kei te wehi au mo nga iwi o toku takiwa e noho mai nei i runga page 5i te rangimarie, ko ta ratou mahi hoki tena he huihui tonu i nga takiwa katoa. E hui nui ana toku iwi, engari e huihui ana i runga i te rangimarietanga, e hui ana ratou ki te kawanga whare minita, wharekarakia, whare runanga, me era tu mahi a ratou. Ki taku titiro kaore i te tino marama nga tikanga o tenei Pire. Tera pea e pohehetia ona tikanga he mea kia pa ki ana tu hui. Ko te mea tika pea me hangai tonu te Pire nei ki te ingoa o te Kooti me ona iwi; kia kore ai e taea te ki tera e pa atu ki nga Maori e ata noho pai ana i o ratou kainga; notemea hoki ko to matou tino hiahia kia mahia he Pire e noho pai ai te iwi i runga i te rangimarietanga. Ko taku hiahia tenei inaianei kia whakatikatikaia etahi o nga rarangi o te Pire nei i mua atu o ta tatou whakamananga hei Ture.

H. K. Taiaroa.—Ka whaikupu atu au mo runga mo nga tikanga e kitea iho nei e au i roto i te Pire nei. Kaore au i te mohio ki nga tikanga i mahia mai ai tenei Pire, engari ka korero atu au i aku mahara mo runga mo nga tikanga e kitea iho ana e au. I runga i tenei ka whakahe au i tenei Pire. E kore au e kaha ki te hapai i tenei Pire i runga i tenei ahua e kitea iho nei e au. Ki taku titiro iho inaianei ki nga tikanga o tenei Pire, ka pa katoa atu ano hoki ki nga Maori o te Waipounamu, me nga Maori o tenei motu. Ko nga Maori o enei motu o te Waipounamu me Aotearoa kua oti noatu te koropikotanga ki raro i te maru o Te Kuini, i te haere tonu hoki aua iwi i raro i tona mana mai ano i te tau 1840. Na ki taku titiro iho ki nga kupu o tenei Pire e ahua whakahua ana ko etahi Maori he pononga na te Kuini, a ko nga tangata e mahia nei tenei Pire no ratou e hara ratou i te Pononga na te Kuini. Ki taku mohio ko nga tangata e meatia nei e tenei Pire kia mutu a ratou hui, ahakoa he kohuru he tahae ranei etahi o ratou, he pononga ano ratou no te Kuini. Ko tenei Pire e pa ana ano hoki ki nga Maori katoa o te Waipounamu, kaore ano nei ratou kia hapai pu ki te Kawanatanga, no reira ka turaki au i tenei Pire. Ki taku mohio e kore a Te Witika e kaha ki te whakahe mai i enei kupu aku, notemea hoki kua kite ano au i nga Pire e mahia mai ana mo nga Maori o tenei motu, e pa atu ana ano hoki nga tikanga ki nga Maori o tera motu. E hiahia ana au kia whakatikatikaia nga kupu o tenei Pire; ki te kore e whakatikaia nga ritenga o te Pire nei ka turakina e au. Ko te mea tika me whakarite ano kia pa tenei Pire ki nga Maori anake o tenei motu o Aotearoa, a kei tona wa tika ka tukuna atu e au taku kupu whakatika pera i nga tikanga o te Pire nei. Me mahara ano hoki ki tenei, he iwi hoki te Maori e huihui tonu ana, e pera ana ano hoki i tera motu i te Waipounamu, he maha hoki nga whare runanga kei tera motu, he whare ano kei nga kainga katoa e tu ana, hei whare huinga mo ratou. He maha nga hui e tu ana i ia kainga i ia kainga, kei etahi wa e huihui ana ki te korero i nga mahi a te Kawanatanga mo a ratou whenua; kei etahi wa e huihui ana ki te whakahaere korero mo nga mahi kino a etahi Maori ki etahi ano o ratou. Kei te pera ano hoki te tikanga i tenei takiwa, me etahi atu takiwa e ata noho ana i runga i te rangimarie. Koia nei aku whakaaro i mahara ai au ko te mea tika me whakahe au i nga tikanga o tenei Pire.